420 Χ 5 / Μεταφράζοντας μεξικανική ποίηση στα ελληνικά, του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

420 Χ 5

Μεταφράζοντας μεξικανική ποίηση στα ελληνικά

(με αφορμή τα 420 χτυπήματα: το βιβλίο των ωρών του Miguel Maldonado, σε μτφρ Θανάση Ράπτη,

Εκδόσεις Ένεκεν, 2017)

1. Το Μεξικό είναι μαζί με την Αργεντινή οι δύο ισπανόφωνες χώρες που διακρίνονται πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, λόγω πληθυσμού πολύ περισσότερο και από την Ισπανία, για τη λογοτεχνική τους παραγωγή. Βέβαια στη χώρα μας είναι πιο γνωστοί οι μυθιστοριογράφοι του Μεξικού, με προεξάρχοντα τον μεγάλο Κάρλος Φουέντες, αν και στη χώρα μας εκείνος που έχει γνωρίσει τη μεγαλύτερη επιτυχία είναι ο Πάκο Ιγκνάσιο Τάιμπο και τα αστυνομικά του μυθιστορήματα.

Μόνο την τρέχουσα δεκαετία, έχουμε γνωρίσει στα ελληνικά μυθιστοριογράφους εκπληκτικούς όπως ο Χόρχε Βόλπι, ο Έλμερ Μεντόσα, ο Ντανιέλ Σάδα, η Ελένα Πονιατόφσκα, ο Χουάν Βιγιόρο ή ο Άλβαρο Ενρίγκε. 

2. Όσον αφορά τη μεξικανική ποίηση, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Οι μεξικανοί ποιητές μάς έρχονται με το σταγονόμετρο. Με την εξαίρεση του Οκτάβιο Πας, του πατριάρχη των μεξικανικών γραμμάτων, που έχει στο ενεργητικό του αρκετές μεταφράσεις ποιημάτων του στα ελληνικά, με πιο διακεκριμένη περίπτωση την πολυμεταφρασμένη Ηλιόπετρά του και κάποιες σποραδικές επισκέψεις μεξικανών ποιητών για εργαστήρια λογοτεχνικής μετάφρασης (Τομάς Σεγκόβια, Πάντσο Σεγκόβια, Ρομπέρτο Ρεσέντις κ.ά.), ουσιαστικά μόλις από το 2010 και εντεύθεν αρχίζουν να εκδίδονται στην Ελλάδα ποιητικές συλλογές μεξικάνων ποιητών: Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο, Ραμόν Λόπες Βελάρδε, Ομέρο Αρίτζις.  

        Το 2015 ο μεταφραστής Γιάννης Σουλιώτης και οι εκδόσεις Ροές παρουσίασαν μια ανθολογία μεξικανικής ποίησης με τους περισσότερους από τους προαναφερθέντες ποιητές και πολλούς, φυσικά, ακόμα (συνολικά 120).  

3. Μέσα λοιπόν σε αυτό το τοπίο εκδίδεται από τις εκδόσεις Ένεκεν, το 2017, το βιβλίο του Μιγκέλ Μαλδονάδο, 420 χτυπήματα: το βιβλίο των ωρών. Από τα προαναφερθέντα αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για μια πολύ τολμηρή εκδοτική προσπάθεια, από έναν εκδοτικό οίκο που ελπίζουμε με αυτό το βιβλίο να ανοίγει έναν γόνιμο κύκλο ισπανόγραφης ποίησης και λογοτεχνίας γενικότερα.

4. Ο συγγραφέας: Ο Μιγκέλ Μαλντονάδο γεννήθηκε στην πόλη Πουέμπλα το 1976. Εκτός από ποιητής είναι δοκιμιογράφος, μεταφραστής και αρχισυντάκτης του περιοδικού Revuelta. Πρόκειται για έναν ποιητή που σταδιακά γίνεται όλο και πιο γνωστός στο Μεξικό (με διακρίσεις όπως το Βραβείο Ποίησης Joaquín Xirau το 2016) και εκτός αυτού (υπήρξε ο μοναδικός μεξικανός ποιητής που προσκλήθηκε το 2016 στη σημαντικότατη Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης). Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ποίησής του είναι η μορφή. Αν στο 420 χτυπήματα όλα τα ποιήματα είναι γραμμένα στην κυριολεξία με 420 χτυπήματα του πληκτρολογίου, στο καινούργιο του βιβλίο που κυκλοφόρησε το 2017 με τον τίτλο Εl vuelo de la rosa [Η πτήση του ρόδου], όλα τα ποιήματα αφορούν το τριαντάφυλλο και είναι γραμμένα με 140 χαρακτήρες. Για παράδειγμα:

La rosa de papel sueña ser de plástico, la de

plástico ser rosa vegetal, y la vegetal, ¡volar!

Una rosa es un sueño es un sueño es un sueño

[Το χάρτινο ρόδο ονειρεύεται να ήταν από πλαστικό,

το πλαστικό να ήταν φυτό, και το φυτό, να πετάξει!

Ένα ρόδο είναι ένα όνειρο είναι ένα όνειρο]

5. Ο μεταφραστής: Ο Θανάσης Ράπτης είναι ένας άνθρωπος παθιασμένος με ό,τι καταπιάνεται και ταυτόχρονα απολύτως τυπικός στις υποχρεώσεις του. Στα εργαστήρια λογοτεχνικής συλλογικής μετάφρασης που διοργανώνω στο ΑΠΘ είναι πάντα η ψυχή της ομάδας και ο πρώτος που καταφθάνει στις συναντήσεις. Είναι δείγμα του ποιητικού του γούστου το γεγονός ότι ανακάλυψε και μας σύστησε τον Μιγκέλ Μαλντονάδο. Επειδή, δε, είναι ένας άνθρωπος με προσωπικότητα, θα μας δώσει στο μέλλον μεταφράσεις ακόμα πιο απαιτητικών κειμένων. Είμαι βέβαιος γι’ αυτό. Το μόνο που δεν του συγχωρώ είναι ότι παντού συστήνεται ως Φωτογράφος / Μεταφραστής… Με αυτή τη σειρά…