Παρουσίαση: Το βιβλίο των μικρών θαυμάτων

Συνέντευξη στον Νίκο Πρατσίνη για το Πέντε ώρες με τον Μάριο

https://www.hartismag.gr/hartis-14/diereynhseis/metaxy-mas-gia-toys-alloys-1

Οι μεταφραστικές δυσκολίες ενός παλαιού και μακρινού γραπτού προφορικού λόγου:

Πέντε ώρες με τον Μάριο, του Μιγκέλ Ντελίμπες,  Εκδόσεις Ποταμός, 2019

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

Στην πρώτη συνέντευξη της σειράς Μεταξύ μας. Για τους άλλους. η οποία στόχο έχει να αναδείξει τις στρατηγικές και τις τεχνικές κάποιων καλών μεταφράσεων σε δύσκολα έργα, πεζά ή ποιητικά, μέσα από μια συνέντευξη με τον μεταφραστή τους, αντικείμενό μας είναι το έργο Πέντε ώρες με τον Μάριο, του Ισπανού συγγραφέα Miguel Delibes. Μεταφραστής είναι ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.

                Για όσους δε γνωρίζουν το έργο, για να μπουν κάπως στο κλίμα του αλλά και στο «κλίμα» της συνέντευξης, αντιγράφουμε από το οπισθόφυλλο: «Τη δεκαετία του 1960 η Ισπανία εξακολουθεί να είναι μια χώρα που ζει υπό το ζυγό του φασιστικού φρανκικού καθεστώτος. Σε αυτό το περιβάλλον εκδίδεται το 1966 το Πέντε ώρες με τον Μάριο. Ηρωίδα του η 44χρονη φιλοφρανκική, αυθάδης, παρορμητική και ελκυστική Κάρμεν, που μόλις έχει χάσει από καρδιακή προσβολή, τον άντρα της, τον 49χρονο προοδευτικό, ονειροπαρμένο, ξεροκέφαλο και χαμηλών τόνων Μάριο. Επί πέντε ώρες του ψέλνει τον εξάψαλμο, βγάζει στη φόρα όλα τα απωθημένα της 25ετούς σχέσης τους». Το έργο είναι πολυμεταφρασμένο διεθνώς (αλλά μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά) και έχει πολλές φορές ανέβει στο θέατρο ή έχει αναγνωσθεί από ηθοποιούς υπό μορφή θεάτρου από το ραδιόφωνο.  Συνδυάζει την υπαινικτική αποτύπωση μιας πολύ συγκεκριμένης ιστορικής εποχής σε μια «ιδιαίτερη» χώρα με τη διεισδυτική ματιά στα πασίγνωστα προβλήματα ενός μακροχρόνιου γάμου παντού και πάντα.

                Το έργο αυτό, στο οποίο μεγάλο ρόλο παίζει, ως φόντο, η φρανκική Ισπανία, παρουσιάζει πολλές δυσκολίες. Η πρώτη δυσκολία προκύπτει από τον ακραιφνώς προφορικό χαρακτήρα του, δουλεμένο με πολλή μαεστρία από τον συγγραφέα, με όλη την ένταση που βγαίνει από μια γυναίκα η οποία μιλά εκ βαθέως στον άντρα της καθώς τον ξενυχτά και ξέρει πως θα τον κηδέψει την επομένη. Η δεύτερη μεγάλη δυσκολία έγκειται στην απόσταση ανάμεσα στην έντονα καθολική Ισπανία του ’60 και τη μάλλον χαλαρά ορθόδοξη Ελλάδα του 2019. Απόσταση πολιτισμική που εντείνεται από τη χρονική. Η οποία, λόγω της εν γένει ελλειπτικότητας του προφορικού λόγου όσο και της ειδικής ελλειπτικότητας που χαρακτηρίζει την ιδιόλεκτο που αναπτύσσει,  συν τω χρόνω, κάθε ζευγάρι καθιστά πολλές φορές δυσχερή την πλήρη κατανόηση του έργου ακόμη και από Ισπανούς που δεν πρόλαβαν να βιώσουν το φρανκισμό.

                Ας δούμε πώς αντιμετώπισε μεταφραστικά όλες αυτές τις προκλήσεις ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και κατάφερε να δημιουργήσει μια «διαβαστερή» μετάφραση χωρίς να προδώσει το πνεύμα και το γράμμα του πρωτοτύπου.     

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια στοιχεία από το έργο αποφασίσατε πως έπρεπε να μεταφερθούν, πάση θυσία, στον Έλληνα αναγνώστη;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δύο είναι τα στοιχεία του μυθιστορήματος που προσπάθησα να μην προδώσω σε όλη την πορεία του μεταφραστικού έργου: α) την προφορικότητά του: Δεν υφίσταται το Πέντε ώρες με τον Μάριο δίχως αυτό το στοιχείο. Είναι ένα μυθιστόρημα που πρέπει να διαβαστεί έξω φωνή, και μάλιστα «νεράκι» που λέγαμε παλιά, αλλιώς δεν το αντιλαμβάνεσαι, χάνεις τον πυρήνα του, και β) την ισπανικότητά του: Είναι ένα μυθιστόρημα του εκεί (Ισπανία) και του τότε (δεκαετία του 1960). Θα γίνει καρικατούρα αν το βγάλεις από αυτές τις συντεταγμένες. Τη διατήρηση αυτής της ταυτότητας, πλην φυσικά του σεβασμού όλων των πολιτισμικών ενδεικτών, προσπάθησα να την πετύχω στα ελληνικά με τη χρήση ελάχιστων (ούτε καν 20) υποσημειώσεων που αφορούν στοιχεία/αναφορές/δεδομένα του μυθιστορήματος τα οποία έκρινα ότι είναι «απροσπέλαστα» για τον Έλληνα αναγνώστη, και με το «πέρασμα» κάποιων γενικότερων πληροφοριών στην εισαγωγή.  

EΡΩΤΗΣΗ: Πώς αντιμετωπίσατε την προφορικότητα ενός mainstream ζευγαριού μιας άλλης εποχής σε μια χώρα αρκετά «ξένη» ιστορικά και πολιτισμικά –για όσους δεν «κολλάνε» σε επιφανειακές αναλογίες του τύπου μεσογειακός χαρακτήρας, αυταρχικά καθεστώτα, εμφύλιος κ.λπ.- και πώς τη μεταφέρατε στο σήμερα, στην Ελλάδα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Χρειάστηκε, εν πρώτοις, μεγάλη έρευνα σε πηγές και πολλές συζητήσεις με ισπανούς μεταφραστές και φιλολόγους για να μπορέσω να καταλάβω πλήρως όλα τα στοιχεία που μεταφέρει ο λόγος της Κάρμεν. Ένας λόγος απλός μεν, αλλά άλλης εποχής, που παρουσιάζει τεράστιες δυσκολίες κατανόησης ακόμα και για έναν σύγχρονο Ισπανό. Όταν θεώρησα ότι είχα αντιληφθεί πλήρως όλο το κείμενο, αν μπορεί κάποιος να ισχυριστεί κάτι τέτοιο γι’ αυτό το πολυσχιδές έργο, προσπάθησα να φανταστώ την Κάρμεν να μιλάει ελληνικά: κάπως παλιομοδίτικα, κάπως λαϊκά, με πινελιές λόγιες (μην ξεχνάμε ότι η φωνή της μεταφέρει το λόγο όλων των υπολοίπων χαρακτήρων του μυθιστορήματος) και με ισχυρές δόσεις (πανανθρώπινης και διαχρονικής) πικρίας.  

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πώς αντιμετωπίσατε τις μεταφραστικές προκλήσεις λόγω στοιχείων πασίγνωστων στους Ισπανούς του σήμερα (ήθη, ιστορικά περιστατικά, πρόσωπα και πράγματα εν γένει) αλλά παντελώς άγνωστων στον σημερινό σχετικά «πληροφορημένο» Έλληνα επαρκή αναγνώστη;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όπως προείπα, κατέφυγα σε 18 απολύτως απαραίτητες υποσημειώσεις. Θα μπορούσαν να ήταν 80 ή και 100, αλλά δεν θέλησα να διευκολύνω πλήρως το έργο του Έλληνα αναγνώστη, κυρίως από τη στιγμή που είδα τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν κατά την ανάγνωση του έργου ακόμα και επαρκέστατοι σημερινοί Ισπανοί αναγνώστες. Ας πούμε ότι προτίμησα την αναγνωστική του εκγύμναση.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πώς αντιμετωπίσατε μεταφραστικά την «ιδιόλεκτο του ζευγαριού»;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Να θυμίσω στους αναγνώστες μας ότι ο Μάριο δεν μιλάει, είναι πτώμα, αμίλητο, ακίνητο. «Μιλάει» όμως μέσα από το παραλήρημα της συζύγου του (και νυν χήρας), της Κάρμεν. Έφτιαξα, λοιπόν, καταλόγους με τις φράσεις και τις λέξεις που επανέρχονται ξανά και ξανά στο κείμενο και αποτελούν τον κώδικα (όλα τα ζευγάρια, όλες οι παρέες, όλες οι οικογένειες, όλα τα επαγγέλματα έχουν τον δικό τους) της Κάρμεν και του Μάριο, και ακολούθησα κατά πόδας τον Ντελίμπες, τον σεβάστηκα όσο δεν έπαιρνε άλλο, γιατί στη διάρκεια της επαγγελματικής μας «σχέσης» με έπεισε ότι είναι ο πιο ακριβής, ο πιο επαγγελματίας γραφιάς που έχω μεταφράσει.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιο νομίζετε ότι είναι, τελικά, το πιο ισχυρό στοιχείο στο μεταφραστικό σας αποτέλεσμα και σε τι νομίζετε πως το πρωτότυπο σας αντιστάθηκε «μέχρι τέλους»;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Νομίζω ότι ο λόγος της «Ελληνίδας» Κάρμεν ρέει. Αυτό η μετάφραση το πέτυχε. Τη διάβασα πολλές φορές δυνατά, διορθώνοντας λεπτομέρειες, και με βοήθησαν επαρκείς αναγνώστριες και αναγνώστες να βρω τον κατάλληλο ρυθμό στη γλώσσα μας. Τώρα, ως προς το μέχρι ποιου σημείου και σε τι μου αντιστάθηκε το πρωτότυπο, θα πω ότι δουλειά του πρωτοτύπου είναι να αντιστέκεται (αφού αποτελεί μια παγιωμένη δομή) και δουλειά του μεταφραστή είναι να υπερνικά αυτή την αντίσταση (δημιουργώντας μια νέα παγιωμένη δομή σε μια άλλη γλώσσα, εν αναμονή κάποιου αναμεταφραστή που θα πιάσει τη δουλειά από τη αρχή και ούτω καθεξής…)

Κριτικές του έργου:

Άγης Αθανασιάδης, Πέντε ώρες με τον Μάριο, «Librofilo», 03/12/2019

---

Δημήτρης Δουλγερίδης, Μονόλογος για τις δύο Ισπανίες, Τα Νέα / «Βιβλιοδρόμιο», 17/08/2019

---

Γρηγόρης Μπέκος, Η «αντιδραστικιά» Κάρμεν και ο «κόκκινος» Μάριο, Το Βήμα / «Βιβλία», 06/07/2019

---

Κατερίνα Σχινά, Η καρδιά είναι ύπουλο πράγμα, Athens Voice, 05/06/2019

Συνέντευξη στον Βαγγέλη Μπουμπάκη για το Πέντε ώρες με τον Μάριο

Β.Μ: Ποιος είναι ο Miguel Delibes;

Κ.Π: O Μιγκέλ Ντελίμπες και ο Καμίλο Χοσέ Θέλα συνθέτουν, αν και τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους, το κορυφαίο δίδυμο μυθιστοριογράφων της Ισπανίας για τον 20ό αιώνα. Ο Ντελίμπες γεννήθηκε και πέθανε στο Βαγιαδολίδ της Καστίλλης (1920-2010). Αποτέλεσε, για να το πω συνοπτικά, την ήρεμη δύναμη της ισπανικής λογοτεχνίας. Σεμνός, πολυγραφότατος, οικολόγος (πριν εφευρεθεί ο όρος) και καταπληκτικός τεχνίτης της ισπανικής γλώσσας.

Γιατί παραμένει τόσο άγνωστος στο Ελληνικό αναγνωστικό κοινό; Ενώ μιλάμε επί της ουσίας για έναν Νομπελίστα συγγραφέα;

Κοιτάχτε, ο Μιγκέλ Ντελίμπες δεν είναι ο μόνος μεγάλου βεληνεκούς ισπανός λογοτέχνης που παραμένει ουσιαστικά (παρά τα τρία βιβλία του που έχουν κυκλοφορήσει στην Ελλάδα) άγνωστος στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Ποιος ξέρει τον Σάντσεθ Φερλόσιο, τον Τορέντε Μπαγεστέρ ή, ακόμα, τον ίδιο τον Θέλα; Έχουμε, συνεπώς, ένα «πρόβλημα» καταξίωσης της ισπανικής λογοτεχνίας (πέραν του Θερβάντες και του Λόρκα) στην ελληνική εκδοτική αγορά που εμείς οι ισπανιστές καλούμαστε να «λύσουμε».  

Πες μας λίγα λόγια για το «Πέντε ώρες με τον Μάριο».

Είναι ένα μυθιστόρημα γραμμένο το 1966, συνεπώς υπό τη σκιά του φρανκικού καθεστώτος, και αποτελεί το μονόλογο μιας χήρας που πριν λίγες ώρες έχασε τον σχετικά νεαρό άντρα της (44 χρονών εκείνη, 49 εκείνος, κάτι σαν σημερινοί 60ρηδες) και τον «κλαίει» μόνη στο σπίτι, λίγες ώρες πριν την ταφή. Σε αυτές τις πέντε (κυριολεκτικά) ώρες του μονολόγου, βγάζει τα εσώψυχά της και ταυτόχρονα αφήνει να περάσει μέσα από το παραλήρημά της το πορτρέτο μιας ολόκληρης εποχής.

Δώσε μας λίγο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο γύρω από το οποίο εκτυλίσσεται η ιστορία.

Η δεκαετία του ’60 στην Ισπανία είναι γνωστή ως η εποχή του οικονομικού θαύματος. Το φασιστικό καθεστώς του Φράνκο αρχίζει να βγαίνει από τη διεθνή απομόνωση και προσελκύει τουρίστες και επενδυτές. Το βιοτικό επίπεδο του μέσου Ισπανού αρχίζει να βελτιώνεται αισθητά, πράγμα που δεν συμβαίνει με τις πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες. Η αντιπαράθεση της συντηρητικής Κάρμεν με τον προοδευτικό (για τα δεδομένα της εποχής) Μάριο αντανακλά ουσιαστικά τις δύο Ισπανίες εκείνης της περιόδου: τη βολεμένη με το καθεστώς, από τη μια, και εκείνη που αναζητά τον αέρα της ελευθερίας, από την άλλη.  

Πόσο επηρέασε το συγκεκριμένο έργο του Ντελίμπες την Ισπανική κοινωνία της εποχής εκείνης αλλά και τη σημερινή;

Το έργο διαβάστηκε πολύ στην Ισπανία του ’60 και του ’70 γιατί μιλούσε για πράγματα (το όραμα μιας νέας κοινωνίας ή τη χειραφέτηση των γυναικών) που εκείνη την εποχή δεν περνούσαν εύκολα το σκόπελο της λογοκρισίας. Ο Ντελίμπες το κατάφερε αυτό μέσω του μονολόγου του: η συντηρητική Κάρμεν, μέσω της οποίας περνούν και οι θέσεις της «άλλης» πλευράς, είναι ένας χαρακτήρας που δεν κινητοποίησε τα ανακλαστικά των λογοκριτών. Στη δημοτικότητα του μυθιστορήματος, καθοριστικό ρόλο έπαιξε και η θεατρική του διασκευή (μακάρι να γίνει κάτι τέτοιο και στην Ελλάδα). Σήμερα, εξακολουθεί να διαβάζεται αν και λιγότερο, γιατί οι νεαροί Ισπανοί έχουν δυσκολία να παρακολουθήσουν (γλωσσικά) το πρωτότυπο και τα γεγονότα μιας εποχής που δεν έζησαν. 

Μπορούμε να πούμε ότι το μυθιστόρημα αυτό είναι αυτοβιογραφικό;

Έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία (ο Μάριο είναι ένα μακρινό alter ego του Ντελίμπες) αλλά μέχρι εκεί. Τίποτα περισσότερο.

Πόσο σημαντικό είναι να εκδίδεται ένα ισπανικό έργο του 1966 στην Ελλάδα του 2020;

Όπως προείπα, η σύγχρονη καλή ισπανική λογοτεχνία έχει μεγάλα «κενά» στη χώρα μας. Η έκδοση, λόγω της τόλμης των Εκδόσεων Ποταμός, ενός τόσο σημαντικού έργου, έστω και 50 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, αποτελεί μια σοβαρή ένδειξη ότι η Λογοτεχνία δεν γνωρίζει γλωσσικά σύνορα και εποχές.

Έχοντας διαβάσει αρκετά από τα βιβλία που έχεις μεταφράσει παρατηρώ ότι «αναμετράσαι» συνεχώς με το κείμενο. Ψάχνεις συνεχώς τη βέλτιστη (πιο πιστή) μετάφραση και εξηγείς ενδελεχώς στους αναγνώστες την πορεία που ακολούθησες για να φτάσεις στο τελικό αποτέλεσμα, δεν έχουμε να κάνουμε λοιπόν με έναν μεταφραστή παντογνώστη. Το μοναδικό σου μέλημα είναι η ανάδειξη του κειμένου. Αυτό το κίνητρο σε οδήγησε στην δημιουργία μεταφραστικής ομάδας που έχει ως αποτέλεσμα τη συλλογική μετάφραση;

Το θέτεις πολύ καλά: ο μεταφραστής υπηρετεί ένα κείμενο (όχι έναν συγγραφέα). Τον νοιάζει να αντιληφθεί την πρόθεση του κειμένου η οποία, πολλές φορές, δεν έχει να κάνει με εκείνη του συγγραφέα του (παρατηρήστε πόσο δύσκολο είναι πολλές φορές για έναν συγγραφέα να «εξηγήσει» το έργο του). Με βάση αυτή την ιδέα και τις πολλές δυνατότητες ανάγνωσης που εξ ορισμού προσφέρει ένα λογοτεχνικό έργο, εδώ και δύο περίπου δεκαετίες με τον Νίκο Πρατσίνη −άλλοτε μαζί, άλλοτε ξεχωριστά− έχουμε δημιουργήσει μια παράδοση εργαστηρίων ομαδικής μετάφρασης (και έκδοσης) που θέλει ακριβώς να εκμεταλλευτεί τη δυναμική της συλλογικής ανάγνωσης ενός έργου και να τη θέσει στην υπηρεσία της μεταφραστικής διαδικασίας. Μέσα από αυτή την προσπάθεια έχουν βγει δεκάδες βιβλία, το πιο πρόσφατο: Το βιβλίο των μικρών θαυμάτων του Μουνιόθ Ρενχέλ από τις Εκδόσεις Οpera.     

Μιας και η αφορμή για την κουβέντα μας είναι ένας ισπανόφωνος συγγραφέας,  πες μας τι είναι το φεστιβάλ ΛΕΑ και το ινστιτούτο ABANICO;

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ, εδώ και 12 πλέον χρόνια, είναι το σημαντικότερο συμβάν για τα ισπανικά γράμματα (και γενικά την ιβηροαμερικάνικη λογοτεχνία) που λαμβάνει χώρα στην Ελλάδα. Η παρουσία συγγραφέων όπως ο Χαβιέρ Θέρκας, ο Χουάν Βιγιόρο ή ο Έκτορ Αμπάδ Φασιολίνσε και η επαφή τους με το ελληνικό αναγνωστικό κοινό πιστεύουμε ότι συντελεί αποφασιστικά στο να βγει αυτή η τεράστια λογοτεχνία προς τα έξω στη χώρα μας και να αποκτήσει (σε ποιότητα και ποσότητα) τους αναγνώστες που της αξίζουν.

          Το Abanico, από την άλλη, εκτός από ένα Κέντρο διδασκαλίας Ισπανικών, Πορτογαλικών και Καταλανικών, είναι το «σπίτι» μας όσον αφορά την πλειονότητα των εργαστηρίων ομαδικής μετάφρασης στα οποία προαναφέρθηκα.

Τι καινούριο μεταφραστικό «επίτευγμα» να περιμένουμε από σένα το 2020;

Δύο είναι τα βιβλία που δουλεύω αυτή την εποχή, ένα σημαντικότατο δοκίμιο περί νευροεκπαίδευσης, του Φρανθίσκο Μόρα, που θα βγει από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης [πρώτη φορά που περιλαμβάνουν ένα ισπανόγραφο δοκίμιο στον κατάλογό τους], και (σε ομαδική μετάφραση) μια ανθολογία σύγχρονων ισπανών διηγηματογράφων που θα βγει από το Σαιξπηρικόν, αυτόν τον καταπληκτικό εκδοτικό οίκο του φίλου ποιητή Γιώργου Αλισάνογλου.

http://ex-tremeways.blogspot.com/2020/01/miguel-delibes-penteoresmetonmario-konstantinos-palaiologos.html

Consuelo / Παρηγοριά

Consuelo, de Nélida Cañas

Desolaba una llovizna gris. Inacabable. Entonces pasó aquel compañerito de la escuela primaria con la sonrisa tierna y la bicicleta que le queda grande.

Παρηγοριά, της Νέλιδα Κάνιας

Σπάραζε την καρδιά ένα γκρίζο ψιλόβροχο. Ατέρμονο. Τότε πέρασε εκείνος ο συμμαθητής μου από το δημοτικό με το τρυφερό χαμόγελο και το ποδήλατο που του πέφτει μεγάλο. 

(Μετάφραση: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος)

H Nélida Cañas έχει γεννηθεί στο Σαν Σαλβαδόρ δε Χουχούι. Γράφει ποιήματα και μικροδιηγήματα. Η "Παρηγοριά" συμπεριλαμβάνεται στην ανθολογία: LOS PESCADORES DE PERLAS, έκδοση Ginés Cutillas, Εκδόσεις Menoscuarto. Βαρκελώνη, 2019

Juan José Millás: Lo real / Χουάν Χοσέ Μιγιάς: Το πραγματικό

Juan José Millás: Lo real

Una chica estadounidense se tomó por juego una Viagra y tuvo una erección fantasmal.

Pese a que los médicos han advertido que cuando el miembro permanece en tensión más de cuatro horas seguidas hay que acudir a un servicio de urgencias para evitar daños irreparables en el tejido de la uretra, la joven no fue al hospital hasta el tercer día, presa ya de unos dolores insoportables en el pene hipotético aparecido tras la ingestión de la pastilla eréctil. Dado que los facultativos no sabían cómo detener aquella erección inexistente, pasaron todavía unas horas preciosas antes de que al jefe de urología se le ocurriera proponer a la chica una eyaculación fantasmal para acabar con aquel caso de priapismo extravagante.

Los padres, que eran mormones, se opusieron a que la joven se masturbara, pues además de no estar de acuerdo con el onanismo en general, les parecía que éste podría ser más condenable si se practicaba con un miembro ilusorio. Un médico muy culto que había ese día de guardia intentó explicarles que el miembro masculino objeto de la masturbación es siempre imaginario, aun cuando se pueda tocar. Pero no hubo forma de sacar a los padres de sus trece y el hospital tuvo que conseguir una autorización del juez para proceder a la descarga imaginaria, en el caso de que haya alguna que no lo sea, cesando de inmediato los dolores de la joven y desapareciendo al instante el miembro falso, si hay alguno verdadero.

La noticia es que han congelado el semen quimérico obtenido de la eyaculación irreal y ahora pretenden fecundar con él un óvulo aparente para obtener un embrión fantasma. Si los fundamentos teóricos no fallan, podrían conseguir un individuo invisible. A mí, personalmente, me parece que eso no tiene ningún mérito. Lo novedoso a estas alturas sería fecundar a alguien real.

Χουάν Χοσέ Μιγιάς: Το πραγματικό

Μια νεαρή αμερικανίδα πήρε για πλάκα ένα βιάγκρα και ήρθε σε φαντασματική στύση.

Παρόλο που οι γιατροί προειδοποιούν ότι όταν το μέλος παραμένει σε διέγερση για περισσότερο από τέσσερις συνεχόμενες ώρες, απαιτείται μετάβαση στα επείγοντα περιστατικά για να αποφευχθούν ανεπανόρθωτες βλάβες στον ουρηθρικό ιστό, η κοπέλα δεν πήγε στο νοσοκομείο παρά μόνο την τρίτη ημέρα, κυριευμένη ήδη από ανυπόφορους πόνους στο υποθετικό πέος, που εμφανίστηκε μετά την κατάποση του χαπιού για τη στυτική δυσλειτουργία. Δεδομένου ότι οι γιατροί δεν ήξεραν πώς να διακόψουν εκείνη την ανύπαρκτη στύση, πέρασαν κι άλλες πολύτιμες ώρες προτού ο διευθυντής της Ουρολογικής σκεφτεί να προτείνει στην κοπέλα μια φαντασματική εκσπερμάτωση προκειμένου να λήξει αυτό το περιστατικό πρωτοφανούς πριαπισμού.

Οι γονείς, που ήταν μορμόνοι, αντιτάχθηκαν στο να αυνανιστεί η κοπέλα, επειδή, πέραν του ότι δεν ήταν σύμφωνοι με τον αυνανισμό γενικότερα, πίστευαν ότι αυτό θα ήταν περισσότερο επιλήψιμο αν γινόταν με ένα πλασματικό μέλος. Ένας πολύ καλλιεργημένος γιατρός, που είχε εφημερία εκείνη την ημέρα, προσπάθησε να τους εξηγήσει ότι το εν λόγω ανδρικό μέλος, αντικείμενο του αυνανισμού, είναι πάντα προϊόν φαντασίας, ακόμα κι αν μπορείς να το αγγίξεις. Όμως, δεν κατέστη δυνατόν να αλλάξει τη γνώμη των γονέων και το νοσοκομείο χρειάστηκε να λάβει δικαστική άδεια προκειμένου να προχωρήσει στην εικονική αποφόρτιση, λες και υπάρχει κάποια που να μην είναι, βάζοντας αμέσως τέλος στους πόνους της νεαρής και εξαφανίζοντας στη στιγμή το ψεύτικο μέλος, αν υπάρχει κάποιο αληθινό.

Η είδηση είναι ότι κατέψυξαν το χιμαιρικό σπέρμα που ελήφθη από την εξωπραγματική εκσπερμάτωση και τώρα σκοπεύουν με αυτό να γονιμοποιήσουν ένα πλαστό ωάριο για να αποκτηθεί ένα έμβρυο-φάντασμα. Αν οι θεωρητικές αρχές είναι ορθές, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα αόρατο άτομο. Εμένα προσωπικά μου φαίνεται πως αυτό δεν έχει καμία αξία. Το καινοτόμο τη δεδομένη στιγμή θα ήταν να γονιμοποιηθεί κάποιο πραγματικό.

Η παρούσα ομαδική μετάφραση είναι προϊόν του Μαθήματος "Μεταφρασεολογία και Μετάφραση κειμένων Ισπανόφωνης Λογοτεχνίας στην ελληνική" που διδάσκει, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2019/20, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στο ΑΠΘ. Συμμετείχαν οι φοιτήτριες και φοιτητές: Βάλια Εμμανουηλίδου, Σοφία Ζουρνατζή, Ελένη Ιορδανίδου, Παντελής Κουτσιανάς, Χάρης Μαυρίδης, Δέσποινα Πασσαλή, Ερίνα Ράπι, Σοφία Χατζησάββα, Nordin Halifi Morales, Natalia Velasco.

Aforismo de Miguel Ángel Arcas

De un laberinto se sale. De una línea recta, no.

Από έναν λαβύρινθο βγαίνεις. Από μια ευθεία γραμμή, ποτέ.

(μετάφραση Κωνσταντίνος Παλαιολόγος)

Ο Μιγκέλ Άνχελ Άρκας γεννήθηκε στη Γρανάδα το 1956. Σπούδασε Ισπανική Φιλολογία στο εκεί Πανεπιστήμιο. Έχει γράψει και εκδώσει ποιήματα και αφορισμούς. Διευθύνει τον εκδοτικό οίκο Cuadernos del Vigía.

4+1 minirrelatos

ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΜΕΤΡΗΣΗ

7 δεκαετίες. 6 δουλειές. 5 απιστίες. 4 εγχειρήσεις. 3 παιδιά. 2 καρδιοχτύπια. 1 ανάσα.

Άνχελ Ολγόσο, ΙΣΠΑΝΙΑ (2007)

ΑRS LONGA…

Εκείνη έκλαιγε την ώρα που οδηγούσε και τα δάκρυα την έκαναν να πιστεύει ότι τα παράθυρα ήταν κλειστά. Είδαμε ένα ερωτευμένο ζευγάρι να φιλιέται στο πεζοδρόμιο.

            «Αυτό σημαίνει νιάτα, όλα τα άλλα είναι παραμύθια», είπε εκείνη.

            «Όχι», απάντησα, «είναι μυθιστορήματα».

Χοσέ Κάρλος Λιόπ, ΙΣΠΑΝΙΑ (2000)

ΤΑ ΞΗΜΕΡΩΜΑΤΑ

Ξύπνησε άγρια χαράματα με έντονα χτυποκάρδια, ένιωθε σαν να ήταν ξαπλωμένος πάνω σε ένα ζώο ζωντανό. Έντρομος συνειδητοποίησε πως το στρώμα παλλόταν έτσι που θύμιζε ζώο ζωντανό, μαλακό, αδιόρατα κινούμενο. Θα ήταν άραγε επιθετικό μαζί του; Θα τυλιγόταν γύρω του για να τον φάει με την ησυχία του; Ο τρόμος ήταν ένας κρύος ιδρώτας που μούσκευε το στρώμα και το έτρεφε, έτσι ακίνητος να ακούει εκείνο το ζώο από κάτω του τα ξημερώματα.    

Σούσο δε Τόρο, ΙΣΠΑΝΙΑ (2000)

ΦΑΝΤΑΣΜΑ

Ο άντρας που αγάπησα έγινε φάντασμα. Μου αρέσει να του βάζω πολύ μαλακτικό, να τον σιδερώνω με το ατμοσίδερο και να τον χρησιμοποιώ ως κατωσέντονο τα βράδια που έχω κάποιο πολλά υποσχόμενο ραντεβού.

Πατρίθια Εστέμπαν Ερλές, ΙΣΠΑΝΙΑ (2009)

ΔΟΚΙΜΗ ΠΤΗΣΗΣ

Αν, παρόλο που έχει εξατμιστεί όλο το νερό, ο κολυμβητής εξακολουθεί να επιπλέει, δεν χωράει καμία αμφιβολία: πρόκειται για άγγελο.

Εουχένιο Μαντρίνι, ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ (2001)

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

Αθηνοκεντρική γεωγραφία

Αθηνοκεντρική γεωγραφία

Ανωνύμου

Τη Θεσσαλονίκη (502 χλμ. απόσταση) την είχε. Άνετα. Ήξερε (πάνω κάτω, τώρα, μην φανταστείς) από μνήμης πού βρίσκεται στο χάρτη. Στα Γρεβενά και στις Σέρρες, δυσκολεύτηκε πιο πολύ να την παρακολουθήσει, χρειάστηκε να γκουγκλάρει (420 και 581 χλμ., αντίστοιχα). Προσπάθησε να τη φέρει πιο κοντά. Λάρισα, πρότεινε (354 χλμ.). «Τριημεράκι Πήλιο» (372 χλμ.), του έγραψε εκείνη, «με παρέα». «Τέλεια», απάντησε εκείνος κρατώντας τα προσχήματα, ενώ ήδη άκουγε τη φωνή του κολλητού του να του λέει σαρδόνια: «Μα Λάρισα, ρε μαλάκα, συγκρίνεται τώρα η Λάρισα με το βουνό των Κενταύρων!»  

FÁBULA DE UN ANIMAL INVISIBLE / O ΜΥΘΟΣ ΕΝΟΣ ΖΩΟΥ ΑΟΡΑΤΟΥ

FÁBULA DE UN ANIMAL INVISIBLE

El hecho –particular y sin importancia– de que no lo veas, no significa que no exista, o que no esté así aquí, acechándote desde algún lugar de la página en blanco, preparado y ansioso de saltar sobre tu ceguera.

                                                         Wilfredo Machado, VENEZUELA (1992)

O ΜΥΘΟΣ ΕΝΟΣ ΖΩΟΥ ΑΟΡΑΤΟΥ

Το –ιδιαίτερο και άνευ σημασίας– γεγονός ότι δεν το βλέπεις, δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει, ή πως δεν βρίσκεται κάπου εκεί, να σε παραμονεύει από κάποιο σημείο της λευκής σελίδας, πάντα έτοιμο και ανυπόμονο να ορμήσει πάνω στη στραβομάρα σου.

Γουιλφρέδο Ματσάδο, ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ (1992)

Ο Wilfredo Machado γεννήθηκε το 1956. Το παρόν διήγημα ανήκει στο βιβλίο του Libro de animales (1992).