Βιβλιοκριτική του Άρη Σφακιανάκη για το Χθες του Juan Emar

 

Το «Χθες» του Χιλιανού Χουάν Εμάρ δεν με άφηνε σε ησυχία

 

Ο ήρωας αφηγείται τη χθεσινή εκείνη μέρα σαν να προσπαθεί να την εγκολπωθεί, να την κατανοήσει, να την κάνει μέρος του.

 

Athens Voice, ΤΕΥΧΟΣ 964, 02.07.2025

 

Άρης Σφακιανάκης

Αναγνώστης με αιτία: Παρουσίαση του βιβλίου «Χθες» του Χουάν Εμάρ, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια

 

Λοιπόν, έκανα τα πάντα για να μη μιλήσω γι’ αυτό το βιβλίο. Το έκρυψα κάτω από τα μαξιλάρια του καναπέ, το έχωσα μέσα στα γεμάτα ράφια, έφτασα στο σημείο να σκεφτώ να το χαρίσω. Θα έκανα τα πάντα για να μη μιλήσω γι’ αυτό το βιβλίο. Όμως εκείνο είχε τρυπώσει στο μυαλό μου, παραφύλαγε ανάμεσα στο νευρωνικό δίκτυο, είχε βάλει ακόμη και την τεχνητή νοημοσύνη να μου υπενθυμίζει την ύπαρξή του.

 

Σκέφτηκα να γράψω για κάποιο άλλο μυθιστόρημα από τη σειρά Ξένη Λογοτεχνία που εγκαινίασαν οι εκδόσεις Αλεξάνδρεια –μάλιστα το «Βλέπω τα κτίρια να πέφτουν σαν αστραπές» μου φάνηκε ιδανική πρόταση για το αναγνωστικό κοινό της Athens Voice–, αλλά το «Χθες» του Χιλιανού συγγραφέα Χουάν Εμάρ δεν με άφηνε σε ησυχία. Ήταν κι αυτή η στρουθοκάμηλος στο εξώφυλλό του που με ατένιζε με ελαφρώς ειρωνικό βλέμμα· σαν να μου έλεγε πως, ό,τι κι αν έκανα, δεν θα απέφευγα το πεπρωμένο. Δεν ξέρω αν πιστεύω στο πεπρωμένο – πάντως η στρουθοκάμηλος επέμενε να με κοιτάζει ακόμη και πίσω από τα μαξιλάρια του καναπέ.

 

Με δυο λόγια, το βιβλίο δεν παίζεται. Είναι γραμμένο με μέγιστη ιδιοτυπία και με το χιούμορ που διακρίνει τους Χιλιανούς συγγραφείς. Πρόκειται για την περιγραφή μιας ημέρας ενός συζυγικού ζεύγους που περιφέρεται στην πόλη και αντιμετωπίζει αλλόκοτα συμβάντα αλλά και καθημερινά γεγονότα – όπως ένα οικογενειακό δείπνο. Ο ήρωας αφηγείται τη χθεσινή εκείνη μέρα σαν να προσπαθεί να την εγκολπωθεί, να την κατανοήσει, να την κάνει μέρος του.

 

Παραθέτω εδώ ένα μίνι απόσπασμα από την επίσκεψη του ζεύγους σε φίλο τους ζωγράφο: «Οι καμβάδες του Ρουμπέν δε Λόα περιείχαν όλα τα πράσινα. Όλων των ωρών της ημέρας και της νύχτας· όλων των χρόνων της ιστορίας. Περιείχαν όσα πράσινα έχει αφήσει πίσω της η Γη στην αέναη πορεία της, όσα τη συνοδεύουν σήμερα, όσα θα έρθουν να προσκολληθούν πάνω της στις μελλοντικές της περιστροφές. Τα πράσινα των τεσσάρων στοιχείων. Τα πράσινα του αιθέρα, της κύησης της ζωής στο ωάριο, της γέννησης και της ανθοφορίας, της πληρότητας, τα πράσινα που παράγονται επιβαρύνοντας τον αέρα μέσα στα φέρετρα. Το πράσινο της σιωπής, τα πράσινα των μουρμουρητών, το πράσινο του εκκωφαντικού θορύβου. Το πράσινο του Θεού. Του Σατανά. Όλα μα όλα! Γιατί να συνεχίσω κι άλλο; Η απαρίθμησή τους και μόνο θα γέμιζε δέκα τόμους και έπειτα, αν ήθελα να απαριθμήσω τις σχέσεις των πράσινων απαριθμήσεων μεταξύ τους, δεν θα μου έφταναν εκατό τόμοι. Εν κατακλείδι, δεν αρκεί άραγε η λέξη “όλα”; Ας βάλουμε καλά αυτή τη λέξη στο κεφάλι μας: όλα. Όλα τα πράσινα. Θα ήταν αρκετό να το εκφράσω έτσι. Ωστόσο, δεν ξέρω γιατί, αλλά κάτι σαν ενδοιασμός με παρακινεί να συνεχίσω με τα πράσινα παραδείγματα, σαν να λέμε ότι, αν δεν το κάνω, θα ήταν έλλειψη φόρου τιμής στο υπέροχο πράσινο ταλέντο του φίλου μου…»

 

Ε, λοιπόν, αν δεν έγραφα κι εγώ αυτό το κείμενο, θα ήταν έλλειψη φόρου τιμής στον Χιλιανό συγγραφέα. Αλλά και στον μεταφραστή του Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.