Βιβλιοκριτική από το Άσχημο Ρύζι Καρολίνα για το Ελένα ή η θάλασσα του καλοκαιριού του Julián Ayesta

Τι ωραίο καλοκαίρι, αν και ομολογουμένως πρόκειται για δύο καλοκαίρια και ενδιάμεσα έναν χειμώνα. Δεν είναι μυθιστόρημα, αλλά μια μοντερνιστική νουβέλα 89 σελίδων, γραμμένη με την τεχνική του εσωτερικού μονολόγου - μακροπερίοδος λόγος, στον οποίο παρεμβάλλονται διάλογοι για να τονίσουν το στοιχείο της προφορικότητας, και περιγραφές γεμάτες λυρισμό, μάλιστα στο τέλος πειραματίζεται με το γλωσσικό ύφος που προκύπτει από την πιστές μεταφράσεις αρχαίων κειμένων, λατινικών και αρχαίων ελληνικών. Δεν είναι τυχαίες οι αναφορές στα "Βουκολικά ή Εκλογές" του Βιργιλίου που έρχονται να δέσουν με την γλαφυρή απεικόνιση της αστική ισπανικής κοινωνίας, τα κολέγια των Ιησουιτών και τον αυστηρό - ενοχικό καθολικισμό.

Στο τέλος υπάρχει κι έναν ενδιαφέρον επίμετρο, θα προτιμούσα να έδινε κι άλλες πληροφορίες για τα υπόλοιπα - ομολογουμένως ελάχιστα - έργα του συγγραφέα - κάποια διηγήματα (νομίζω 19 συνολικά, αν δεν κάνω λάθος) και ορισμένα θεατρικά. Είναι από αυτές τις περιπτώσεις που ο μεταφραστής, ο Κ. Παλαιολόγος, ανακάλυψε το έργο του συγγραφέα, βυθίστηκε στο μυστήριό του, δυσκολεύτηκε να βρει ικανοποιητικές πληροφορίες, γιατί στην Ισπανία ο Αγέστα δεν υπήρξε ευρύτερα γνωστός, και όλο αυτό τον οδήγησε σε έναν λογοτεχνικό έρωτα. Το ξέρω αυτό το συναίσθημα. Είναι κάτι σαν πόθος, περιέργεια και εμμονή, όταν ανακαλύπτεις κάτι, ωραίο και αλλόκοτο, που οι περισσότεροι το αγνοούν και αισθάνεσαι στο τέλος σαν ντεντέκτιβ που καλείται να λύσει ένα μυστήριο.

Το κείμενο έχει μια ομορφιά, που μου θυμίζει τους ιμπρεσσιονιστικούς μουσικούς ήχους του Ντεμπυσσί. Ακούς τη θάλασσα, γεύεσαι την αρμύρα, ακόμα και η Ελένα μου θυμίζει την La fille aux cheveux de lin και την Mélisande. Το κομμάτι που μεσολαβεί ανάμεσα στα δύο καλοκαίρια (το πρώτο είναι το καλοκαίρι της παιδικότητας και το δεύτερο, εκείνο της εφηβείας που καταλήγει στα πρώτα βήματα της ενηλικίωσης) είναι Ο «Χεμώνας», πραγματικός Winter of Our Discontent. O καταπιεστικός Ιησουιτικός χριστιανισμός προκαλεί ενοχές στο παιδί, η λογική του επαναστατεί απέναντι στο θρησκευτικό μυστήριο και η σεξουαλικότητά του, το μπερδεύει και το φέρνει σε σύγκρουση με τον πιετισμό της απόλυτης παράδοσης στο θείο. Όλο αυτό βρίσκει τελικά διέξοδο στην οικογένειά του, η οποία με την ζεστασιά της και την προσδοκία του επόμενου καλοκαιριού επαναφέρουν την ισορροπία.

Η έκδοση που βρήκα είναι του 2005 και χρειάστηκε να τους βάλω να ψάξουν κάμποσο στο βιβλιοπωλείο για να το ξεθάψουν. Δεν νομίζω πως έκανε καμιά σπουδαία επιτυχία στην Ελλάδα. Ίσως η λήθη να αποτελεί το σμάλτο του. Αφού έτσι κι αλλιώς μιλάει για το παρελθόν, για έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια, παρά μόνο στις αναμνήσεις.

Goodreads.com / 27 Μαρτίου 2016