Βιβλιοκριτική του Μιχάλη Μοδινού για το Μπορείς να φας λεμόνι και να μην ξινίσεις τα μούτρα σου; του Sergi Pàmies

Κάθαρση από χυμό λεμονιού

Η ΣΤΙΦΗ ΑΛΛΑ ΔΡΟΣΙΣΤΙΚΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΛΕΜΟΝΙΟΥ ΑΝΑΔΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΜΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΑΝΕΞΥΠΝΩΝ ΣΥΝΤΟΜΩΝ ΔΙΗΓΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΚΑΤΑΛΑΝΟΥ ΣΕΡΖΙ ΠΑΜΙΕΣ ΠΟΥ, ΠΑΡΑ ΤΟΝ ΜΙΚΡΟ ΤΗΣ ΟΓΚΟ, ΜΟΙΑΖΕΙ ΑΤΕΛΕΥΤΗΤΗ. ΠΙΚΡΙΑ ΚΑΙ ΧΙΟΥΜΟΡ, ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ ΚΑΙ ΛΥΤΡΩΣΗ ΔΟΣΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΚΥΨΕΙ ΜΙΑ ΕΥΦΑΝΤΑΣΤΗ ΜΙΝΙΑΤΟΥΡΑ

«Η μυθοπλασία μπορεί ν΄ αποδειχθεί το ισχυρότερο υπνωτικό», συμπεραίνει ο πατέρας που έχοντας ολοκληρώσει μια μέρα χωρίς τίποτα το συναρπαστικό- χωρίς οτιδήποτε άξιο να ειπωθεί- επιστρέφει στο σπίτι και αφηγείται στον γιο του μια ιστορία για βαθύσκιωτα φαράγγια, για πουλιά που φτερουγίζουν μέσα σε κύματα φωτιάς και για άλογα με μυθικές χαίτες, ώσπου ο μικρός να αποκοιμηθεί ευτυχισμένος. Έτσι καταλήγει το διήγημα «Μυθοπλασία» , ένα απ΄ τα καλύτερα της παρούσας συλλογής του Σέρζι Πάμιες.

Στο «Πείραμα» ο ήρωας δεν αλλάζει με τίποτα τις συνήθειές του, τις διαδρομές που ακολουθεί, το αυστηρό εβδομαδιαίο πρόγραμμά του. Δεν αμφισβητεί, δεν τσακώνεται. Είναι συνεπέστατος στις υποχρεώσεις του. Όμως οι καιροί αλλάζουν. Στη δουλειά του, αντί της συνέπειας αρχίζει να εκτιμάται η φαντασία, η δημιουργικότητα, ενίοτε το χάος. Προς έκπληξή του, ο περίγυρός του λατρεύει πλέον τη συναισθηματική αστάθεια και υποτάσσεται στο τυχαίο, ως ακρογωνιαίο λίθο της ανθρώπινης κατάστασης. Το αίτημα της κοινωνικής ομοιοστασίας υποκαθίσταται από την αποθέωση της αστάθειας και όλοι αλλάζουν διαρκώς ρόλους, χωρίς πυξίδα. Η μεταμοντέρνα κοινωνική συνθήκη θριαμβεύει. Όταν όμως ο ήρωάς μας αποφασίζει να αυτενεργήσει αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες, ο κόσμος του εκρήγνυται. Παρά τη διακριτικότητά του, οι πάντες τον απορρίπτουν. Οι σχέσεις του διαρρηγνύονται, η οικογένειά του τον διώχνει και καταλήγει μόνος και άνεργος σε μια πανσιόν. Δεν θα γυρνούσε πια την πλάτη σε τίποτα το απρόοπτο, και όμως τίποτα άξιο λόγου δεν συμβαίνει. «Η επιθυμία της αλλαγής μετατρέπεται σε συνήθεια», κατά την καίρια ακροτελεύτια διατύπωση του Πάμιες. Ένα είδος δυναμικής ισορροπίας έχει αποκατασταθεί.

Ο πρωταγωνιστής

Χρειάστηκε να πεθάνει ένας άλλος ήρωας του Πάμιες («Η άλλη ζωή») για να αντιληφθεί ότι οι πάντες νιώθουν καλύτερα χωρίς αυτόν- από τα εσωστρεφή παιδιά του που αρχίζουν επιτέλους να χαριεντίζονται ως τη γυναίκα του που αποθαυμάζει την αντανάκλασή της στις βιτρίνες για να διαπιστώσει πόσο όμορφη είναι.

Αλλού, ο πρωταγωνιστής, μέχρι να ρίξει στο κρεβάτι τη συνδαιτυμόνα του σ΄ ένα στρογγυλό τραπέζι, φαντάζεται όσα κακά θα ακολουθήσουν- κάτι σαν το ανέκδοτο με τον γρύλο- και όμως δεν αποφεύγει εντέλει την παγίδα του αισθησιασμού. Στο συντομότερο όλων («Το Πηγάδι ») η ζωή δεν έχει πάτο, αλλά και το ανθρώπινο ταξίδι αποδεικνύεται χωρίς τέλος- όπως ακριβώς και το παρόν βιβλίο.

Στο «Σαν δυο σταγόνες νερό», δίνει ζωή στη σταγόνα μιας χαλασμένης βρύσης, που στα λίγα δευτερόλεπτα της Οδύσσειάς της πριν χυθεί στον νεροχύτη, απαστράπτει, αλλάζει μορφή, κι ενώ ψυχορραγεί, βλέπει τη δικαίωσή της στην έλευση της επόμενης- ολόιδιας- σταγόνας.

Στα καλύτερά του πάντως ο Πάμιες απεικονίζει με «σουρντίνα» τα παράδοξα της καθημερινότητας- με ανθρώπους που λυτρώνονται μόνο με το κλάμα εν μέσω της διάχυτης τυπικής ευημερίας, με έφηβους δυστυχισμένους γιατί είναι τα μόνα παιδιά στην τάξη χωρίς χωρισμένους γονείς, με τους ίδιους τους γονείς να ψάχνουν τις πρακτικές συνέπειες του χωρισμού, με ακυρωμένους πόθους και γλυκανάλατες σχολικές γιορτές. Οι φοβίες της σύγχρονης ζωής ξορκίζονται ή παρωδούνται με εξαιρετικά σοβαρή αίσθηση του χιούμορ και του παραλόγου.

ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΦΑΣ ΛΕΜΟΝΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΞΙΝΙΣΕΙΣ ΤΑ ΜΟΥΤΡΑ ΣΟΥ;

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: ΕΝRΙQUΕ VΙLΑ-ΜΑΤΑS 

ΜΤΦ- ΕΠΙΜΕΤΡΟ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ - ΕΥΡΥΒΙΑΔΗΣ ΣΟΦΟΣ 

ΕΚΔ. ΠΑΠΥΡΟΣ, ΣΕΛ. 158,

 
Γράφει ο Μιχάλης Μοδινός TA NEA / 22-08-2009