Βιβλιοπωλεία, του Χόρχε Καριόν

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

0.    Εισαγωγή με αφορμή ένα παλιό διήγημα του Στέφαν Τσβάιχ 

Κουλτούρα και συλλογική μνήμη – «Ο παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ», του Στέφαν Τσβάιχ – Το Café Gluck της Βιέννης – Το βιβλιοπωλείο ως πολυθεϊσμός – Ένας τιτάνας της μνήμης – Μια σειρά από διηγήματα του 20ού αιώνα – «Η Βιβλιοθήκη της Βαβέλ», «Το Άλεφ» και «Φούνες, ο μνήμων» του Μπόρχες – «Χάρτινος κόσμος» του Πιραντέλο και «Η Εγκυκλοπαίδεια των νεκρών» του Ντανίλο Κις – Ο Λαός του Βιβλίου – Ανάγνωση και ντροπή σε έναν κόσμο που μαθαίνει δια της βίας τη δικτατορία του διαβατηρίου – Ο ιστορικός ως συλλέκτης και παλιατζής – Παραδείγματα – Η μνήμη ως χωματερή – Περί όλων εκείνων με τα οποία θα ασχοληθεί αυτό το δοκίμιο και πολλά περισσότερα – Η ετεροτοπία σύμφωνα με τον Φουκό  

1.    Πάντα το ταξίδι 

Παντοτινός Β. Μπ. – Το βιβλιοπωλείο ως mapamundi – Συνύπαρξη εποχών – Το διεθνές κλαμπ των φίλων των βιβλιοπωλείων – Το Librería del Pensativo στη Γουατεμάλα – Ο τρόμος – Sophos και Artemis Edinter – O ουρανός των Ινδιάνων – Το γραφείο του ταξιδιώτη ως κολάζ τόπων και καιρών – Περίεργα ταξιδιωτικά βιβλιοπωλεία – Altaïr, Ulyssus, Deviaje, Desnivel, Chatwins – O μύθος Μπρους Τσάτουιν – Stanfords – Foyles – Τα έξι καταστήματα του Daunt Books, τα τριάντα τέσσερα του Au Vieux Campeur και η λογική των Moleskine – Οι μορφές της καταστροφής 

2.    Αθήνα: η εφικτή αρχή 

Ο νεαρός αναγνώστης του Καβάφη – Η Αθήνα ως λαβύρινθος από τούνελ – Η Στοά Πεσμαζόγλου – Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος – Η σκιά της Βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας – Εμπορία βιβλίων, βιβλιοπωλεία και βιβλιοθήκες στην Αρχαία Ελλάδα και την Αρχαία Ρώμη – Άλεξις, Οβίδιος, Αλφόνσο Ρέγες – Το Βιβλιοπωλείο, η Βιβλιοθήκη και ο Κανόνας – Η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και η γέννηση της αυτοκρατορίας των φοιτητικών βιβλίων – Ιανός, Πολιτεία και, κυρίως, το Βιβλιοπωλείο Κάουφμαν – Η παγκόσμια ιστορία της καταστροφής βιβλίων και τραπεζών – Η φωτιά και το ασήμι  

3.    Τα πιο παλιά βιβλιοπωλεία του κόσμου 

Τα κινητά βιβλία – Η βεβαιωμένη αρχαιότητα – Delamain (Παρίσι), Bertrand (Λισσαβώνα), Hatchards (Λονδίνο) και La Librería de Ávila (Μπουένος Άιρες) – Παλιά Μοντέρνα Βιβλία – Τα βιβλιοπωλεία κατά τον 16ο και 17ο αιώνα σύμφωνα με τις μελέτες του Σβεντ Νταλ και του Χένρι Πετρόσκι – Ο Ναός των Μουσών – Μια παρακαταθήκη του Γκαίτε – Μερικές ιδέες περί της σωματικότητας της ανάγνωσης και περί του συσχετιστικού βιβλιοπωλείου με αφορμή τον Τεχνίτη του Ρίτσαρντ Σένετ – Η σκόνη των βιβλιοπωλών και ο Ρομάνο Μοντρόνι – Μεταλλαγές χρόνου, ονόματος και χώρου – Το Bozzi της Γένοβας, το πιο παλιό της Ιταλίας – Lello (Πόρτο) και Luxemburg (Τορίνο) – Ο Φραντζέσκο Καζανόβα, εκδότης του Edmondo de Amicis, και ο Άντζελο Πετζάνα, αμφιτρύωνας του Άλεν Γκίνζμπεργκ – Επιστροφή στη Λισσαβώνα και στο σεισμό της για να τελειώσουμε – Το Sailor’s Reading Room (1864) σύμφωνα με τον Σεμπάλντ   

4.    Shakespeares and Companies 

Τo βιβλίο σύμφωνα με τον Μαλαρμέ – Πλέκω, γράφω, διαβάζω: δύο αποσπάσματα ακόμα από το Βιβλίο των στοών – Η βιομηχανοποίηση του βιβλίου κατά τον 19ο αιώνα – Τα λογοτεχνικά σκάνδαλα: Μποντλέρ και Φλομπέρ – Η Αντριάν Μονιέ και η Σίλβια Μπιτς: συγκριτική ανάγνωση της οδού Λ'Οντεόν στο Παρίσι – Το Maison des Amis des Livres και το Shakespeare and Company – Το μικρό απόλυτο βιβλιοπωλείο – Η βιβλιοπώλης ως κριτικός λογοτεχνίας – Η παγκόσμια Δημοκρατία των Γραμμάτων και η υποτιθέμενη ετεροδικία της – Η βιβλιοπώλης ως μεροληπτικώς κρίνουσα – Η γέννηση μιας παράδοσης – To δεύτερο Shakespeare and Company και το City Lights του Σαν Φραντσίσκο, αδελφά βιβλιοπωλεία – Ο Τζόρτζ Ουίτμαν και ο Λόρενς Φερλινγκέτι – Το σκάνδαλο του Ουρλιαχτού – Η μαζικοποίηση της μποέμικης ζωής στο Παρίσι σύμφωνα με τον Κεν Γκόφμαν – Γενιά Μπιτ, χίπις, κριτική μάζα και κανονικοποίηση της λογοτεχνίας – Εξακολουθεί να ανοίγει μέχρι το ξημέρωμα      

5.    Πολιτικά μοιραία βιβλιοπωλεία 

Η Ιερά Εξέταση στο Νέο Κόσμο – Βιβλιοπωλεία σε δίλλημα στην Μπρατισλάβα – Το Karl Marx Buchhandlung του Βερολίνου και Οι ζωές των άλλων, μια ταινία για την ανάγνωση – Κεντρική Ευρώπη και Ένας τάφος για τον Μπόρις Νταβίντοβιτς – Η δικτατορία ως κειμενική διαπραγμάτευση – Το καλύτερο βιβλιοπωλείο του Δυτικού Βερολίνου: Autorenbuchhandlung – Η συνάντηση μεταξύ Στάλιν και Μαρξ – Παγκόσμια Ιστορία της Λογοκρισίας, που μπορεί να είναι και δημοκρατική – Ο δόκτωρ Ρούσντι και ο Τζόζεφ Άντον – Βιβλία που κουβαλούν πτώματα – Η Κριστίνα Φόιλ ταξιδεύει στη Ρωσία και ο πατέρας της στέλνει ένα τηλεγράφημα στον Χίτλερ – Ο Αδόλφος, νεαρός αναγνώστης – Μάο Τσετούνγκ, βιβλιοπώλης – Τα μεγάλα καθεστωτικά βιβλιοπωλεία της Κίνας – Η διορατικότητα των στρατιωτών – Τα διαβάσματα του Φιντέλ Κάστρο στη φυλακή – Το βιβλιοπωλείο Universal στο Μαϊάμι – Βιβλιοπώλες από την Αβάνα και σχόλια του Αντόνιο Χοσέ Πόντε και του Χόρχε Έντουαρντς – Παγκόσμια Ιστορία της Ατιμίας – Οι πιο επικίνδυνοι συγγραφείς και booklovers του 20ού αιώνα – «Ο εραστής των βιβλιοπωλείων» του Τσαρλς Ρόι   

6.    Το βιβλιοπωλείο της Ανατολής; 

Οι φωνές του Μαρακές – Μα πού στο διάολο αρχίζει η Ανατολή; - Το παζάρεμα στη Βουδαπέστη – Το Ανατολικό Ζήτημα – Η Ταγγέρη σύμφωνα με τον Ντελακρουά – Ισπανοί ζωγράφοι και μαροκινοί συγγραφείς – Ο Πολ Μπόουλς και το αγγλοσαξονικό κέντρο τους μύθου της Ταγγέρης – Το Librairie des Colonnes – Oι αδελφές Ζεροφί και οι Μπόουλς – Η Ρασέλ Μουγιάλ – Ο Χουάν Γκοϊτισόλο στα βασίλεια τάιφα – Οι μπιτ διασυνδέσεις της μαδριλένικης μοβίδα – Το ταξίδι ως ανακάλυψη και ως αναγνώριση – Τούρκοι ταξιδιώτες και αντιμαχόμενες απόψεις στην Έκθεση Βιβλίου της Κωνσταντινούπολης – Istiklal Caddesi ή η λεωφόρος της Ανεξαρτησίας – Ιστορικός αναθεωρητισμός και βλέμμα που καίει σαν αλουμινόχαρτο – Βιβλιοπωλεία του Καΐρου και της Ιερουσαλήμ – Η καλλιγραφία στην Κίνα και το παζάρεμα στο Πεκίνο – Η υφή του χαρτιού   

7.    Αμερική (1): «Coast to coast» 

O Mισέλ ντε Σερτό και ο πολιτισμός του χώρου – Νέα Υόρκη – Ξενοδοχείο Τσέλσι – Η Γενιά Μπιτ και πάλι – Το Phoenix Bookshop και το Peace Eye Book Store, πειραματικά βιβλιοπωλεία και ηβικό τρίχωμα ποιητή – Οι σαγηνευτικές αναμνήσεις της Φράνσις Στέλοφ – Μια επιστολή του Χένρι Μίλερ που μνημονεύει το Gotham Book Mart και τον καλύτερο εν ζωή κριτικό των Ηνωμένων Πολιτειών – Γκέι Ταλίζ και Ντενί Ντιντερό – Ο πιο μεγάλος ακαδημαϊκός συνεταιρισμός του κόσμου βρίσκεται στο Σικάγο – Στάσεις στην Αϊόβα, στο Ντένβερ και στο Πόρτλαντ – Το πιο παλιό βιβλιοπωλείο του Φαρ Ουέστ – Green Apple Books ή η περιφέρεια του Σαν Φραντσίσκο – Ο έρωτας και το βιβλιοπωλείο ως κινηματογραφικά κλισέ – Υπόγειο, ναός, σπήλαιο: Ένις, Λόβκραφτ, Στάινερ – Τα βιβλιοπωλεία του Χιούγκο και του Χάρι Πότερ – «Δεσμώτης του ιλίγγου» ή το αντίγραφο στο Λος Άντζελες ενός πρωτοτύπου του Σαν Φραντσίσκο – Η Μέριλιν Μονρόε διαβάζει τον Οδυσσέα του Τζόυς. 

8.    Αμερική (και 2): Από το βορρά στο νότο 

Το βιβλιοπωλείο ως θηλυκή μεταφορά – Το βιβλιοπωλείο των ποιημάτων: To Leonardo da Vinci του Ρίο ντε Τζανέιρο – Άγριος ντετέκτιβ στο λαβύρινθο των βιβλίων της Πόλης του Μεξικού – Εφηβεία, βιβλία και σεξουαλικότητα – Paradiso του Λεσάμα Λίμα – Ο Κάτω Κόσμος, ο Λαβύρινθος και η βενεζολάνικη ολιγαρχία – Ο Ουλίσες Μίγια και η φωνητική – Φελισμπέρτο Ερνάντες, αποτυχημένος βιβλιοπώλης – Μια παράδοση των ουρουγουανών εξορίστων – Το βιβλιοπωλείο Virrey της Λίμα – Ακολουθώντας τα ίχνη του Μπολάνιο στη Χιλή – Ένα κριτικός λογοτεχνίας του Opus Dei – Κατειλημμένα σπίτια – Ο λογοτεχνικός κανόνας της Αργεντινής και της Χιλής – Από μικρός ήθελα να γίνω ιδιωτικός ντετέκτιβ – Clásica y Moderna, η μεγάλη Νάτου Πομπλέτ και η κουλτούρα στις κατακόμβες – Η λογοτεχνική παράδοση ως γραμμή διαδοχής – Αναμνήσεις ενός βιβλιοπώλη του Έκτορ Γιάνοβερ – Το Librería de la Ciudad – Κορτάσαρ και Μπόρχες – Αντάμωμα ξανά με τον Μπόρχες – Για άλλη μια φορά στα βιβλιοπωλεία του Παρισιού – Το απόμακρο αστέρι και το νυκτερινό του πόνου, κιαροσκούρο της παγκόσμιας ιστορίας της ατιμίας και των καλών τεχνών – Πολλοί εξαφανίστηκαν εξαιτίας του  

9.    Το Παρίσι δίχως μύθους 

Έφηβοι εραστές – Το Fantômes de Tanger του Εντγκάρδο Κοσαρίνσκι – Ο κρατούμενος της Ταγγέρης ή o Tσούκρι σκοτώνει τον πατέρα του – Το Παρίσι δεν τελειώνει ποτέ του Ενρίκε Βίλα-Μάτας και το Libriarie Espagnole – H Nτυράς σε γκράφιτι – Τα τρία μεγάλα βιβλιοπωλεία του Παρισιού: Compagnie, L’Écume des Pages και La Hume – H ανάμνηση του Μπερνάρ Γκεερμπράντ, ο γνήσιος κληρονόμος της Μονί και της Μπιτς – Το βιβλιοπωλείο ως sex shop – Φετιχισμός: τέχνη και τουρισμός – Σελιδοδείκτες και μυθικά βιβλία – Μπάροουζ και Κορτάσαρ στην παράδοση του Τζόις – Η μόδα – Πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες ήπιαν το αίμα του παρισινού μοντέλου – Προσωπογραφία ενός βιβλιοπωλείου ως γέρος – Ενάντια στο Shakespeare and Company, δεύτερη έκδοση – Και υπέρ: Tζέρεμι Μέρσερ – Ο βασιλιάς Ληρ   

10.  Αλυσίδες βιβλίων 

Η γέννηση της σύγχρονης ροής – Η αυτοκρατορία των Barnes & Noble – To Family Christian Stores γεννήθηκε σε ένα αγρόκτημα – Ολλανδία: αυτό το καταφύγιο ελευθερίας κατά τον 16ο και 17ο αιώνα – Τα λαϊκά βιβλία ήταν κουλτουριάρικα – Η λαϊκή μεσαιωνική λογοτεχνία και οι ευρωπαϊκές της εκδοχές – Επενδύοντας σε βιβλιοπωλεία και στο σιδηρόδρομο – Οι πρώτοι τουριστικοί οδηγοί του Μπαεντέκερ και η Bibliothèque de Chemins du Fer – Σχεδόν ενάμισι αιώνας A. H. Wheeler and Co. στην Ινδία – Κίπλινγκ – Η WHSmith ήταν η πρώτη – Ο εκδημοκρατισμός του κόσμου του βιβλίου – Ο Φράνκο Μορέτι και η κοινή αγορά του ευρωπαϊκού μυθιστορήματος – Η εφεύρεση ενός φορητού κόσμου – H Hudson News στην εποχή της παγκοσμιοποίησης – Συνέντευξη με τον Tζέιμς Ντάοντ – Οι Ηνωμένες Πολιτείες ξαναανακαλύπτουν (και ξαναδυναμιτίζουν) την καταναλωτική κοινωνία – Η κρίση στις αλυσίδες βιβλιοπωλείων – McNally Books – H αποκάλυψη σύμφωνα με τον Αντρέ Σιφρίν – Και η τελική μεταφορά του Reader’s Digest

11.  Βιβλία και βιβλιοπωλεία του τέλους του κόσμου 

Προειδοποίηση προς ναυτιλομένους – Βιβλιοπωλεία για επείγοντα περιστατικά – Το Gleebooks στο Σίδνεϋ – Βιβλιοπωλεία-καφέ στη Μελβούρνη – Το στυλ της Παλιάς Βρετανικής Αυτοκρατορίας – Σαρωμένα τοπία του τέλους του κόσμου – Το Boekehuis (Γιοχάνεσμπουργκ) και το The Book Lounge (Κέιπ Τάουν) – Διαλογιζόμενοι περί ενός βιβλίου του Κούτσι με αφορμή ένα βιβλίο του Ρεϊνάλντο Λαντάγα – Τι το κοινό έχουν ο Κοέλιο, ο Γκαρσία Μάρκες και ο Κούτσι; - Tσάτουιν και Μπρίτζες στην Παταγονία – Finis terrae – Το Μπεσερέλ και το ελεύθερο ευρωπαϊκό δίκτυο χωριών – Το μυστήριο του χώρου και το τέλος μιας εποχής – Περί της αποκάλυψης και των φάρων

12.  Το θέαμα πρέπει να συνεχιστεί

Μυστικοί πράκτορες της κοινωνίας του θεάματος – Πλημμυρίδα – Η μαγεία στο John Sandoe Books – Δύο φωτογραφίες του Laie – Τα βιβλιοπωλεία και ο τουρισμός – Η περίπτωση του Another Country ή η κυκλοφορία της γραφικότητας – Το πιο όμορφο στον κόσμο: Boekhandel Selexyz Dominicanen του Μάαστριχτ – Εξωτερική και εσωτερική αρχιτεκτονική: ο καθοριστικός παράγοντας για τον 21ο αιώνα – Το Ateneo Grand Splendid ως πρόδρομος – Αλλά είναι πιο όμορφο το Eterna Cadencia – Το Clásica y Moderna κατά τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 – Το La Central στη Βαρκελώνη και στη Μαδρίτη ως μοντέλο του περάσματος από αιώνα σε αιώνα – Τα καταστήματα του Fondo de Cultura Económica και τα καφεβιβλιοπωλεία – Το Péndulo της Πόλης του Μεξικού – Το βιβλιοπωλείο ως γκαλερί: The Last Bokkstore, Ler Devagar και άλλα – Ο μινιμαλισμός ως πρωτεύον χαρακτηριστικό – Το 10 Corso Como του Μιλάνου – Αυστραλιανοί πρόδρομοι και σιδηροδρομικοί σταθμοί – Η απόκτηση νέου νοήματος    

13.  Τα καθημερινά βιβλιοπωλεία 

Η παιδική αναγνωστική ηλικία του Μάρκος Ορδόνιεθ – Για να τελειώνουμε, ο συγγραφέας γίνεται ακόμα πιο αυτοβιογραφικός – Ο Σέσαρ Άιρα στο La Internacional Argentina – Και ο Διόμεδες Κορδέρο και ο Εντνόδιο Κιντέρο στο La Ballena Blanca – To La Librería de los Escritores – Η προμελετημένη σύγχυση μεταξύ βιβλιοπωλείου και σπιτιού – Ross, Tipos Infames, Antonio Machado, Literanta και ναπολιτάνικοι τόποι προσκυνήματος – Βιβλιοπώλες και φίλοι – Η Ιθάκη του Άουστερλιτς – Το Robafaves στο κέντρο του Ματαρό και ο κύκλος της Λέσχης Αναγνωστών ως περιφέρεια – Το Laie και το La Central, το La Central και το Laie – H βόλτα ως αστική πραγμάτωση (και μία αποστροφή του Βάλζερ) – Τα υπόλοιπα βιβλιοπωλεία της Βαρκελώνης: Gigamesh, Documenta, Alibri, Negra y Criminal, Taifa, +Bernat, Calders, Nollegiu, Malpaso – Η ημέρα του Σαν Ζόρντι: η αιώνια πόλη ως βιβλιοπωλείο – Συγγραφείς και εκδότες που τοποθετούν καλά τα βιβλία τους – Η Πόλη του Βίλας

14.  Επίλογος: τα εικονικά βιβλιοπωλεία 

Το εκατονταετές Catalònia μετατρέπεται σε McDonald’s – To Pandora της Κωνσταντινούπολής ως γόνιμη μεταφορά – Βιβλιοπωλεία ως κβαντικές μυθοπλασίες – O Γκαρσία Μάρκες και το βιβλιοπωλείο του σοφού Καταλανού – Να αναζητάς το Librería Mundo στην πραγματική Μπαρανκίγια και να το βρίσκεις σε έναν εικονικό κόσμο – Από τον Μονταίν στον Αλφόνσο Ρέγες: οι πεφωτισμένες σελίδες – Ο Σαρτιέ και η διαμάχη του 18ου αιώνα περί της επικινδυνότητας της μυθοπλασίας και της εκτατικής ανάγνωσης – Διαπραγματευόμενοι με κείμενα, χρήματα, μαγεία και κύρος – Καθοριστικές συναντήσεις – Ταξικές μυθοπλασίες και πολιτιστικό γκλαμούρ – Οι βάρβαροι σύμφωνα με τον Μπαρίκο – Amazon & Company – Αναγκαία απαρχαίωση – Τα βιβλιοπωλεία του μέλλοντος – Το Moleskine του iPad μου – Τα βιβλιοπωλεία είναι οι γονείς – Η περίεργη υπόθεση του Ντέιβιντ Μάρκσον και του Strand – Οι ιδέες υπάρχουν μόνο στα πράγματα – Τέλος      

Το βραβευμένο βιβλίο Librerías του καταλανού διανοούμενου Jorge Carrión κυκλοφόρησε στα ελληνικά τον Ιούνιο του 2018 για λογαριασμό των Εκδόσεων Ποταμός σε μετάφραση Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.