Δευτέρα 27 Μαΐου 2024

15 aforismos de Aitor Francos / 15 αφορισμοί του Αϊτόρ Φράνκος

 


Ο Αϊτόρ Φράνκος [Aitor Francos] είναι ποιητής και συγγραφέας αφορισμών, γεννημένος στο Μπιλμπάο το 1986. Έχει εκδώσει τα βιβλία ποιημάτων Igloo (Renacimiento, 2011), Un lugar en el que nunca he escrito (Renacimiento, 2013), Las dimensiones del teatro (Isla de Siltolá, 2015), Filatelia (Renacimiento, 2017), Las gafas de Pessoa (Vandalia, Ίδρυμα «José Manuel Lara», 2018), Un buzón en el desierto (Prensas universitarias de Zaragoza, 2018), Memoria del adentro (La Garúa, 2020), Parafernalia (Ril, 2022) και, Migas de sombra (Papeles de Trasmoz, 2023), καθώς επίσης το φανζίν Ahora el que se va soy yo (4 de agosto, Colección Planeta Clandestino, 2014). Στο πεδίο των αφορισμών συναντάμε τα Fuera de plano (Cuadernos del Vigía, 2016), Camas (Trea, 2018), Aforo completo (Prames, Las tres Sorores, 2018) και Tinta rápida (Trea, 2020). Ως ανθολόγος έχει εκδώσει την ανθολογία βάσκων συγγραφέων αφορισμών Marcas en la piedra (Renacimiento, 2019).

 

***

La dosis justa del aforismo es la adictiva.

H σωστή δόση αφορισμού είναι η εθιστική.

***

Todos, alguna vez en nuestras vidas, hemos salido de casa con restos de sombra en el bolsillo.

Όλοι, κάποια στιγμή στη ζωή μας, έχουμε βγει από το σπίτι με κατάλοιπα σκιάς στην τσέπη.

***

No se puede amar la poesía sin contagiarse con alguna nube.

Δεν μπορείς να αγαπάς την ποίηση χωρίς να προσβληθείς από κάποιο σύννεφο.

***

Para quien se excusa en la fe siempre es la hora del rezo.

Για όποιον προφασίζεται την πίστη του, πάντα είναι ώρα προσευχής.

***

No busco nada, salvo saber reconocer la búsqueda.

Δεν αναζητάω τίποτα, παρά μόνο να αναγνωρίζω την αναζήτηση.

***

Poesía es saber distinguir entre ver la oscuridad y ver en la oscuridad. Poesía es lo que las palabras ven.

Ποίηση είναι να ξέρεις να διακρίνεις ανάμεσα στο βλέπω το σκοτάδι και βλέπω στο σκοτάδι. Ποίηση είναι αυτό που βλέπουν οι λέξεις.

***

Cuando a una sombra le pones rostro la estás convirtiendo en un espejo.

Όταν σε μια σκιά βάζεις πρόσωπο, τη μετατρέπεις σε καθρέφτη.

***

El tiempo futuro es un indocumentado.

Ο μέλλοντας δεν έχει χαρτιά.

***

Hay sombras que te acompañan porque te están dando tiempo para huir.

Υπάρχουν σκιές που σε συνοδεύουν γιατί σου δίνουν χρόνο να το σκάσεις.

***

Los aforismos no son sino cápsulas de medicación, de liberación prolongada, de los que nunca recordamos la pauta prescrita.

Οι αφορισμοί δεν είναι τίποτα άλλο από φαρμακευτικές κάψουλες, βραδείας αποδέσμευσης, των οποίων το συνταγογραφούμενο σχήμα δεν θυμόμαστε ποτέ.

***

La corrección demuestra que la escritura enseña a amar el error.

Η διόρθωση αποδεικνύει ότι το γράψιμο μας διδάσκει να αγαπάμε το λάθος.

***

Con mucha disciplina se puede conseguir casi todo de las palabras, menos que confiesen la verdad.

Με πολλή πειθαρχία μπορείς να αποσπάσεις σχεδόν τα πάντα από τις λέξεις, εκτός από την ομολογία της αλήθειας.

***

Gracias a que hubo discípulos pude seguir aprendiendo.

Χάρη στην ύπαρξη μαθητών μπόρεσα να συνεχίσω να μαθαίνω.

***

En el futuro perfecto no sabemos morir.

Στον συντελεσμένο μέλλοντα δεν ξέρουμε να πεθαίνουμε.

***

Todo lo puede resumir el aforista. Incluso un silencio compartido.

Τα πάντα μπορεί να συνοψίσει ο αφοριστής. Ακόμα και την κοινή μας σιωπή.

 

H συλλογική απόδοση των αφορισμών του Αϊτόρ Φράνκος είναι προϊόν εργαστηρίου μετάφρασης που οργάνωσε και συντόνισε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στο πλαίσιο των σεμιναρίων του Μεταφραστικού Τμήματος του Κέντρου Γλωσσών και Πολιτισμών Abanico την άνοιξη του 2024. Συμμετείχαν οι: Νατάσα Βακουφτσή, Γιώτα Γεντέκου, Χριστίνα Δημητρίου, Λαμπρίνα Ιωάννου, Μαρία Κολεύρη, Θανάσης Κορώνης, Αναστασία Λιανοπούλου, Ματίνα Μπίλλια, Χρυσούλα Ξένου, Κωνσταντίνα Σταυρινού, Σοφία Φερτάκη.


https://mandragoras-magazine.gr/15-%ce%b1%cf%86%ce%bf%cf%81%ce%b9%cf%83%ce%bc%ce%bf%ce%af-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b1%cf%8a%cf%84%cf%8c%cf%81-%cf%86%cf%81%ce%ac%ce%bd%ce%ba%ce%bf%cf%82/19852

Τετάρτη 22 Μαΐου 2024

Βιβλιοκριτική της Βαρβάρας Ρούσσου για το Άσμα δημώδες και άλλα ποιήματα της Blanca Varela

 

Τα μικρά, πυκνά ποιήματα της Μπλάνκα Βαρέλα 




της Βαρβάρας Ρούσσου

Η σχεδόν άγνωστη στην Ελλάδα περουβιανή ποιήτρια Μπλάνκα Βαρέλα (Λίμα 1929-Λίμα 2009) σε αυτή την έκδοση μεταφράζεται από δύο ομάδες μεταφραστών με συντονιστή τον έμπειρο Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, καθηγητή Εφαρμοσμένης Μεταφρασεολογίας με Ειδικό Αντικείμενο την Ισπανική Λογοτεχνία.

Ποιήματα της Βαρέλα έχουν αποδοθεί στα ελληνικά σποραδικά και το βιβλίο αυτό έρχεται να καλύψει το κενό πέρα από τα ίδια τα ποιήματα, και με την εισαγωγή που περιλαμβάνει βιογραφικά της ποιήτριας αλλά και στοιχεία της εξέλιξης και της ποιητικής της.

Μεγαλωμένη σε περιβάλλον λόγιων και καλλιτεχνών γυναικών, η Βαρέλα νέα συναναστράφηκε ποιητές και καλλιτέχνες ενώ στα είκοσί της μετοίκησε με το σύζυγό της στο Παρίσι συνεχίζοντας τις γνωριμίες της στο λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό χώρο της Ευρώπης (εκεί έρχεται σε επαφή με το ρεύμα του υπαρξισμού γνωρίζοντας τον Σαρτρ και την Μποβουάρ αλλά και καλλιτέχνες όπως ο Τζακομέτι). Η ποίηση προέκυψε συνεπώς ως κάτι σχεδόν φυσικό, όταν μάλιστα έρχεται σε καθοριστική επαφή με τον Οκτάβιο Παζ που άσκησε ιδιαίτερη επιρροή και εξάλλου μερίμνησε για την έκδοση της πρώτης συλλογής της το 1959 την οποία ο ίδιος ονόμασε Ese puerto existe (Αυτό το λιμάνι υπάρχει). Από την πρώτη αυτή συλλογή διαφαίνονται τα σταθερά θέματα που θα συνεχίσει να πραγματεύεται, όπως ο έρωτας, ο χρόνος και η μοναξιά, ο θάνατος. Θα ακολουθήσουν και άλλες συλλογές, η ποίησή της θα εκτιμηθεί και η Βαρέλα μάλιστα θα λάβει υψηλά βραβεία.

Στην παρούσα έκδοση τα περισσότερα ποιήματα, όπως εξάλλου υποδεικνύει ο υπότιτλος, προέρχονται από τη συλλογή Canto villano (Άσμα δημώδες) του 1972/78 όπου περιλαμβάνεται και η συλλογή Ojos de ver (Μάτια που βλέπουν). Από δυο ακόμη βιβλία της Βαρέλα περιέχονται στην έκδοση ποιήματα: Υλικές ασκήσεις και Ψεύτικα πλήκτρα (2000). Από τα Μάτια που βλέπουν στα δίστιχα, τρίστιχα και τετράστιχα ήδη διακρίνονται τα γνωρίσματα της ποίησης της Βαρέλα: πυκνότητα, λυρισμός, μουσικότητα, που διαφαίνεται βέβαια από το πρωτότυπο, καθώς η έκδοση είναι δίγλωσση, εικονοποΐα που δείχνει επηρεασμένη από το άλογο του υπερρεαλισμού, χωρίς όμως να είναι υπερρεαλιστική αλλά, αντίθετα, συστηματικά ελεγχόμενη. Χωρίς σημεία στίξης τα μικρά αυτά ποιήματα που επιλέχτηκαν παραπέμπουν στην πύκνωση, την οικονομία και τη φαινομενική απλότητα των χαϊκού. Πράγματι, κυριαρχούν τα φυσικά στοιχεία στα οποία η Βαρέλα μεταγράφει τα δυνατά συναισθήματα, ιδίως του έρωτα: «ναι/η σκοτεινή ύλη/ που ζωντανεύει από το χέρι σου/είμαι εγώ» («Identikit»). Τα μελετημένα διάκενα επιβάλλουν μια παύση λειτουργώντας ως ισχυρό παυστικό στοιχείο που επιτείνει την υποβλητικότητα των μικρών αυτών ποιημάτων: «το καίριο χτύπημα/ το χέρι    η μουσική του χεριού/το αναγύρεμα στη φωτιά» (το ποίημα 5 από την ενότητα «Τάπιες (πόρτες)». Η ίδια λογική συνεχίζεται και στο Άσμα δημώδες. Αν και τα ποιήματα είναι πιο εκτεταμένα, όπως το ομώνυμο, κυρίαρχο χαρακτηριστικό παραμένει η πυκνότητα και η λιτότητα των μέσων ενώ το ποίημα δομείται κλιμακωτά: «ήρθε το πουλί/και καταβρόχθισε το σκουλήκι/ήρθε ο άνθρωπος/ και καταβρόχθισε το πουλί/ήρθε το σκουλήκι/και καταβρόχθισε τον άνθρωπο/» («Δικαιοσύνη» από το Άσμα δημώδες). Από τη συλλογή Ψεύτικα πλήκτρα (γραμμένη το 2000) το «Ερωτικό παιχνίδι» αποκαλύπτει την ίδια ποιητική που η Βαρέλα διαμόρφωσε από τη νεότητά της: «Τα χέρια στο ύψος του αέρα/δυο με τρία εκατοστά από το κενό/δεν θα κοιτάμε τίποτα συγκεκριμένα/τον κουρνιαχτό που σηκώθηκε/την απρόσμενη ερωτοτροπία των φτερών/που ξεριζώθηκαν στο πέταγμα/το ανόητο ροζ συννεφάκι/που δεν είναι πια/το κλείσεμάτια και το ανοιξέτα/στο φευγαλέο θάμπος/ενός φωτός που δεν διακρίνεται/». Εδώ είναι προφανής η ιδιοτυπία της Βαρέλα με εικόνες που δεν έχουν άμεση αναφορικότητα αλλά είναι φορτισμένες και αποδίδουν τον ερωτισμό. Με τη βαθιά λυρική εικονοποΐα, και ταυτόχρονα τόσο απλή, επιδιώκει την εξερεύνηση του κόσμου με τη φαντασία. Όπως φάνηκε, η Βαρέλα επιχειρεί να φορτίσει τα απλά ερεθίσματα, και δη οπτικά, με συναίσθημα και στοχασμό και να συνδέσει το εντός με το εκτός αναπλάθοντας τον αντικειμενικό χώρο. Παρατήρηση, αναμορφωτική φαντασία και απόδοση με λέξεις είναι η διαδικασία που καταλήγει στη συγκρότηση του ποιήματος. Το ίδιο το ποίημα «Άσμα δημώδες» βασίζεται στην παρατήρηση μιας απλής καθημερινής διαδικασίας (φαγητό) που μεταγράφεται σε στοχαστική πραγματεία: «τόσες ιστορίες/μαύρα δύσπεπτα θαύματα/και το άστρο της ανατολής». Φως και ήχος («Τρεχούμενο φως, «Λουλούδια για να ακούς»), φτερά και άγγελοι, μη ανθρώπινα όντα ισότιμα με τα ανθρώπινα («Περσόνα», «Τελευταίο ποίημα του Ιούνη») κινούνται διαρκώς στην ποίησή της.

Η ποίηση της Βαρέλα απογυμνωμένη από αφηγηματικότητα, κι όμως συχνά με έναν αφηγηματικό σκελετό να υπόκειται, με μετρημένες λέξεις, διαταγμένες σε συνήθως σύντομους στίχους, με απουσία σημείων στίξης και κεφαλαίων -άρα η μόνη παύση το τέλος στίχου και στροφικής ενότητας- προτείνει τη λιτότητα χάριν του βάθους.

Επίσης ενδιαφέρον στο παρόν μεταφραστικό εγχείρημα αποτελεί η σύμπραξη των δυο ομάδων που η καθεμιά μετέφρασε ορισμένα ποιήματα τα οποία έλεγξε η άλλη ομάδα. Το εκτενές, και ιδιαίτερα σημαντικό, ποίημα «Ο μεσιέ Μονό δεν ξέρει να τραγουδά» μεταφράστηκε και από τις δυο ομάδες και παρατίθεται στο βιβλίο και στις δυο μεταφράσεις. Αντιλαμβάνεται έτσι κανείς με την ανάγνωση τους δρόμους που ακολούθησαν οι δυο πλευρές υπό το συντονισμό πάντοτε του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Το εν λόγω ποίημα θέτει έναν πολύ σύγχρονο και ευρύ προβληματισμό, όχι μόνο λογοτεχνικό αλλά γενικότερα θεωρητικό: το σώμα και την πρόσληψή του.  Η Βαρέλα διατηρεί μια λυρική αντίληψη που δε στερείται υλικότητας και αντιλαμβάνεται το σώμα ως τον κύριο άξονα της πρόσληψης του κόσμου. Σχεδόν αντιπαραθέτει, αλλά με εντελώς ποιητικό τρόπο, την καθαρή βιολογία του ανθρώπινου σώματος, ό,τι δηλαδή ο βιοχημικός Μονό πρέσβευε, με τον αισθησιασμό του σώματος, τη φθαρτότητά του, τη σχέση του με τη φύση, τη σωματική μνήμη και κυρίως το σύνολο των συναισθημάτων όπου πρωτεύει ο έρωτας: «εσύ κι εγώ/you and me/toi et moi/tea for two στην απεραντοσύνη της σιωπής/στην άχρονη θάλασσα/στον ορίζοντα της ιστορίας/γιατί ριβονουκλεϊκό οξύ είμαστε/αλλά ριβονουκλεϊκό οξύ ερωτευμένο πάντα/».

Μπλάνκα Βαρέλα, Άσμα δημώδες και άλλα ποιήματα, εκδ. Librofilo&Co, 2024


O Αναγνώστης 

https://www.oanagnostis.gr/ta-mikra-pykna-poiimata-tis-mplanka-varela-tis-varvaras-royssoy/?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR32k4lXN19HDUw8-DhlADh1k2MbNHbLvDFWS5XiWVh0vNn13-5PwSIRpJI_aem_AXQB5hm56dn2RSemAljC1Vt-aIukJMmgSO4bIkB7iAAKCHRNLThn_OsgAAQnNTP4MUnJm4Gl5EeF04eRDouPnWMS

Παρασκευή 17 Μαΐου 2024

TALLER DE TRADUCCIÓN DE LITERATURA GRIEGA AL ESPAÑOL en la Universidad de Málaga

 

TALLER DE TRADUCCIÓN DE LITERATURA GRIEGA AL ESPAÑOL

 

Universidad de Málaga

Departamento de Traducción e Interpretación




 

Miércoles, 8 de mayo de 2024

 

Coordinación: María López Villalba - Konstantinos Paleologos

 

 

 

1

 

 

Ο επαίτης

 

Όλοι ρίχνουν κι από κάτι στην τενεκεδένια κούπα, δίπλα στην ανοιχτή μου παλάμη. Βιαστικά. Από ψηλά. Μετράω τις μέρες μου με κυκλικούς, μεταλλικούς ήχους καθώς πέφτουν μέσα καρφίτσες με υποσχέσεις, βελόνες με όνειρα, πινέζες με συναισθήματα, καρφιά με στιγμές. Ό,τι διαθέτει ο καθένας.

«Να είσαι ευγνώμων για όλα αυτά που σου δίνουν οι άνθρωποι», μου λέει ο Θωμάς. «Εσύ, τι τους δίνεις για αντάλλαγμα;»

«Εγώ τους δίνω τη μυρωδιά απ’ τα φρεσκοπλυμένα τους χέρια καθώς φεύγουν χορεύοντας στον ρυθμό της κυριακάτικης καμπάνας».

Δε θα με πίστευε, βέβαια, αν του έλεγα ότι έρχονται στο παγκάκι κάθε βράδυ και με ξυπνάνε, σκύβουν και μου τα ζητάνε όλα πάλι πίσω για να γεμίσουν τις τρύπιες τους παλάμες.

 

Κωνσταντίνα Σώζου-Κύρκου

 

 

El pordiosero


Todos me echan algo en el jarrillo de lata, junto a mi mano abierta. Con prisas. Desde arriba. Cuento mis días con sonidos circulares, metálicos, mientras van cayendo alfileres con promesas, agujas con sueños, chinchetas con sentimientos, clavos con instantes. Lo que tiene cada cual.

—Sé agradecido con todo lo que la gente te da —me dice Zomás—. Tú, ¿qué les das a cambio?

—Yo les doy el olor de sus manos recién lavadas mientras se alejan bailando al ritmo de la campana de los domingos.

No me creería, por supuesto, si le dijera que todas las noches vienen al banco y me despiertan, se agachan y me piden que se lo devuelva todo para llenar sus manos agujereadas.

 

Constandina Sosu-Kircu

 

 

Κωνσταντίνα Σώζου-Κύρκου γεννήθηκε στο Θύριο Αιτωλοακαρνανίας. Από το 1985 ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων: Black Greek Coffee, Troubador Publishing, 2014 και Καρπούζι με φέτα, Παράξενες Μέρες, 2019.

 

Constandina Sosu-Kircu nació en Cirio (Etolia-Acarnania). Desde 1985 vive y trabaja en Atenas. Ha publicado dos libros de relatos: Black Greek Coffee, Troubador Publishing, 2014; y Καρπούζι με φέτα [Sandía con feta], Παράξενες Μέρες, 2019.




2

 


 

Ὁ θά­να­τος τοῦ ρο­λο­γιοῦ

 

Μέ τὰ ξεφωνητά του ἀ­να­τί­να­ξε τὸν πιὸ γλυ­κό μου ὕ­πνο. Ἴ­σως κά­τι νὰ στρά­βω­σε στὰ σω­θι­κά του. Τὸ κο­πά­νη­σα ἀ­λύ­πη­τα μ’ ἕ­να σφυ­ρί. Ἔ­λα ὅ­μως πού, ἂν καὶ πτῶ­μα, οὔρ­λια­ζε ἀ­κρι­βῶς ὅ­πως καὶ πρίν… Στὰ πρό­θυ­ρα τῆς τρέ­λας ξε­ρί­ζω­σα μιὰ τού­φα ἀ­π’ τὰ μαλ­λιά μου. Καὶ τό­τε μό­νο εἶ­δα ποιός πα­ρα­λη­ροῦ­σε. Ἦ­ταν τὸ ἄ­θλιο Deluxe. Μ’ ἕ­να τι­πο­τέ­νιο κλὶκ τοῦ βού­λω­σα τὸ στό­μα. Ἀλ­λὰ ποι­ό τὸ ὄ­φε­λος; Ἡ σκέ­ψη τοῦ ἀ­δι­κο­σκο­τω­μέ­νου Casio ἐ­ξα­φά­νι­σε ὁ­λο­σχε­ρῶς τὸν ὕ­πνο μου. Κάλ­λιο νὰ εἶ­χα πνί­ξει τὸν Ἰ­ά­γο ἢ τὸν Ὀ­θέλ­λο.

 

Μᾶρ­κος Δρα­γού­μης

       

 

 

La muerte del reloj

 

Con sus chillidos hizo volar por los aires mi sueño más dulce. Tal vez algo se había torcido en sus entrañas. Lo golpeé sin piedad con un martillo. Pero mira por dónde, aun cadáver, seguía gritando exactamente como antes... Al borde de la locura me arranqué un mechón de pelo. Solo entonces vi quién deliraba. Era el infame Deluxe. Con un simple toquecito le callé la boca. ¿Pero de qué sirvió? Pensar en el injustamente asesinado Casio acabó por completo con mi sueño. Más valdría haber estrangulado a Yago o a Otelo.


Marcos Dragumis

 

 

 

Μᾶρ­κος Δρα­γού­μης τοῦ Φι­λίπ­που (Ἀ­θή­να, 1934-2023). Μου­σι­κο­λό­γος. Σπού­δα­σε μου­σι­κο­λο­γί­α στὴν Ἑλ­λά­δα καὶ τὴν Ἀγ­γλί­α (Ὀξ­φόρ­δη). Ἔ­χει γρά­ψει βι­βλί­α καὶ με­λέ­τες κυ­ρί­ως γιὰ τὴν ἑλ­λη­νι­κὴ πα­ρα­δο­σια­κὴ μου­σι­κὴ. Ἐ­ξέ­δω­σε πέν­τε ποι­η­τι­κὲς συλ­λο­γές.

 

Marcos Dragumis de Fílipos (Atenas, 1934-2023). Musicólogo. Estudió Musicología en Grecia e Inglaterra (Oxford). Escribió principalmente libros y estudios sobre música tradicional griega. Publicó cinco libros de poesía.