Το Χθες [Ayer] του Χουάν Εμάρ [Juan Emar] στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια σε μτφρ. Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

 

Χθες το πρωί, εδώ στην πόλη του Σαν Αγουστίν δε Τάνγκο[1], είδα επιτέλους το θέαμα που τόσο πολύ επιθυμούσα να δω: την εκτέλεση ενός ατόμου στη λαιμητόμο. Το θύμα ήταν ο κρετίνος ο Ρουδεσίντο Μαλιέκο, που ρίχτηκε στη φυλακή πριν από έξι μήνες (έκλεισαν χθες) για κάτι το οποίο κρίθηκε ως ασυγχώρητο αδίκημα.

Ιδού ποιο είναι αυτό:

Ο Ρουδεσίντο Μαλιέκο ήταν ένας άντρας όπως όλοι οι άλλοι. Όπως όλοι οι άντρες, μια ωραία ημέρα συνήψε γάμο. Διάλεξε για σύντροφό του αυτή που είναι σήμερα η απαρηγόρητη χήρα του, την τεθλιμμένη Ματίλδε Ατακάμα. Ο Ρουδεσίντο Μαλιέκο βίωσε από το πρώτο κιόλας βράδυ μια εξαιρετικά ευχάριστη έκπληξη. Ήξερε ήδη από τους φίλους του ότι όλα θα κατέληγαν σε μια αξεπέραστη απόλαυση, αλλά ποτέ δεν φανταζόταν ότι θα έφτανε σε τέτοια ουρανομήκη ύψη. Το βρήκε τόσο απολαυστικό ώστε ήταν πονοκέφαλος πραγματικός να τον απομακρύνει κανείς από τη σύζυγό του, και όταν περπατούσε στους δρόμους χαμογελούσε ο καραβρομιάρης με τέτοια φιληδονία, σκεπτόμενος τη Ματίλδε του, ώστε πολλές σεμνές δεσποινίδες κοκκίνιζαν από αιδώ.

Αλλά να που τα χρόνια άρχισαν να περνούν για τον δόλιο Ρουδεσίντο με τον ίδιο αδυσώπητο ρυθμό που περνούν για κάθε άλλον πολίτη αυτής της πόλης ή οποιασδήποτε άλλης και, όπως είναι φυσικό, οι δυνάμεις του καλού μας ανθρώπου άρχισαν να εξασθενούν.

Στην αρχή, η ευτυχία τού χαμογελούσε κάθε ώρα και στιγμή. Έπειτα βρέθηκε στην ανάγκη να την καλεί οπλισμένος με μεγαλύτερη υπομονή. Έπειτα έπρεπε να αρκεστεί στο γεγονός ότι η ευδαιμονία –ντάμα περιβεβλημένη με ακραία αλαζονεία– τον επισκεπτόταν όταν της φαινόταν καλό εκείνης, όχι εκείνου. Και, τέλος, παρατήρησε ότι, εκτός από την 1η και τη 15η κάθε μήνα, η μεγάλη ντάμα ήταν αναμφίβολα απασχολημένη με άλλες υποχρεώσεις, κι έτσι ούτε που χτυπούσε την πόρτα του.

Αν και το θεωρώ προφανές, σημειώνω ότι μαζί με την αύξηση της αδυναμίας ανταπόκρισης του καλού μας ανθρώπου, αυξανόταν και η στεναχώρια του. Ο Μαλιέκο έγινε μελαγχολικός, σκοτείνιασε ο χαρακτήρας του και είναι πολλοί εκείνοι που κατέθεσαν στη δίκη ότι τον είχαν δει να κλαίει μόνος του. Αν τα πράγματα είχαν συνεχίσει έτσι, δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι σήμερα ο Ρουδεσίντο θα βρισκόταν στη λίστα των αυτοχείρων. Δεν έγινε όμως έτσι. 

---

[1] Σαν Αγουστίν δε Τάνγκο, πόλη της Δημοκρατίας της Χιλής, στις όχθες του ποταμού Σάντα Μπάρμπαρα, σε 32 μοίρες νότιο γεωγραφικό πλάτος και 73 μοίρες δυτικό γεωγραφικό μήκος· 622.708 κάτοικοι, καθεδρικός ναός, βασιλική και αρχιεπισκοπή. Ορυχεία μαγγανίου στη γύρω περιοχή. [Σ.τ.Σ.]

Ο Χουάν Εμάρ (1893-1964) δημοσίευσε ελάχιστα, αργά και με τρόπο παράδοξο: τον Ιούνιο του 1935, σε ηλικία σαράντα ενός ετών, εξέδωσε μια και έξω τρία ιδιοφυή μυθιστορήματα (Miltín 1934, Un año και Ayer, ίσως το καλύτερο από τα τρία) και σχεδόν αμέσως, το 1937, η Editorial Universitaria δημοσίευσε τον Diez, το οποίο κατά την άποψή μου είναι μια από τις καλύτερες συλλογές διηγημάτων στη λατινοαμερικανική λογοτεχνία, αν και αυτό το λέω από τη Χιλή και από το μέλλον, γιατί, φυσικά, στο παρόν του Εμάρ το βιβλίο μετά βίας βρήκε κάποιους αναγνώστες· ήταν ένα οικτρό φιάσκο ελάχιστα πιο αξιοπρεπές από εκείνο των μυθιστορημάτων του, που ήταν οι απόλυτες αποτυχίες τόσον όσο αφορά το κοινό όσο και την κριτική. 

                                                           [από τον πρόλογο του Αλεχάντρο Σάμπρα]

Το Ayer, το κορυφαίο μυθιστόρημα του χιλιανού υπερρεαλισμού, θα κυκλοφορήσει προσεχώς από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια σε μετάφραση Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.