ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ ΟΡΩΝ ΤΩΝ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

 

ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ ΟΡΩΝ ΤΩΝ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

 

 

Αμυγδαλή [Amígdala]: Περιοχή του εγκεφάλου σε σχήμα αμυγδάλου που αποτελείται από ένα σύνολο πυρήνων με ποικίλα ιστολογικά χαρακτηριστικά. Βρίσκεται εντός του κροταφικού λοβού. Αποτελεί μέρος των κυκλωμάτων που συμμετέχουν στην επεξεργασία των συναισθημάτων και των κινήτρων και στον έλεγχο του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

 

Ανιών δικτυωτός ενεργοποιητικός σχηματισμός [Sistema reticular activador ascendente]: Δίκτυο νευρώνων το οποίο εκτείνεται κατά μήκος του στελέχους του εγκεφάλου και είναι υπεύθυνο, μεταξύ πολλών άλλων λειτουργιών, για τους κύκλους ύπνου και εγρήγορσης.

 

Άνοια [Demencia]: Απώλεια της γενικής νοητικής ικανότητας λόγω κάποιας οργανικής αιτίας. Τα κλινικά της συμπτώματα είναι ο αποπροσανατολισμός, η απώλεια της μνήμης, το παραλήρημα και οι συναισθηματικές διαταραχές. Συνοδεύεται από ψυχωσικά φαινόμενα (ψευδαισθήσεις και παραισθήσεις).

 

Άνω διδύμιο [Colículo superior]: Ζεύγος δομών του εγκεφάλου που ανήκουν στο τετράδυμο πέταλο. Τo άνω διδύμιo βρίσκονται κάτω από το θάλαμο και γύρω από την επίφυση στο μεσεγκέφαλο του εγκεφάλου των σπονδυλωτών. Τα επιφανειακά στρώματα αυτής της δομής λαμβάνουν οπτικές πληροφορίες (μέσω άμεσων οπτικών ερεθισμάτων επεξεργασμένων από τον αμφιβληστροειδή), ενώ τα βαθιά στρώματα λαμβάνουν απτικές και ακουστικές πληροφορίες.

 

Άνω κροταφική έλικα [Giro o Circunvolución temporal superior]: Έλικα του εγκεφάλου μεταξύ πλάγιας σχισμής και άνω κροταφικής αύλακας.

 

Βασικά γάγγλια [Ganglios basales]: Σύνολο πυρήνων που βρίσκονται στη βάση των εγκεφαλικών ημισφαιρίων (εξ ου και το όνομά τους). Ονομάζονται γάγγλια επειδή αυτός είναι ο όρος που χρησιμοποιούσαν οι ιστολόγοι του 19ου αιώνα για τις μεγάλες ομάδες νευρώνων. Αποτελούνται από τον κερκοφόρο πυρήνα και το κέλυφος (αυτές οι δύο δομές από κοινού  ονομάζονται νεοραβδωτό σώμα) και την ωχρά σφαίρα, η οποία αποτελείται από δύο μοίρες, την έξω και έσω. Λειτουργικά, το σύμπλεγμα του νεοραβδωτού σώματος και της ωχράς σφαίρας λειτουργεί σε άμεση σύνδεση με τον υποθαλαμικό πυρήνα (αμοιβαία διασυνδεδεμένο με την ωχρά σφαίρα) και τη μέλαινα ουσία (συμπαγή και δικτυωτή μοίρα, διασυνδεδεμένη με το νεοραβδωτό σώμα). Τα βασικά γάγγλια λαμβάνουν πληροφορίες από μεγάλες περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού και του μεταιχμιακού συστήματος. Η λειτουργία τους σχετίζεται με το σχεδιασμό της κινητικής πράξης και την κινητική μνήμη.

 

Βραχυπρόθεσμη μνήμη [Memoria a corto plazo]: Η μνήμη που συγκρατεί προσωρινά την πληροφορία (για λεπτά ή ώρες). Πρόκειται για το είδος μνήμης που προηγείται της μετατροπής σε μακροπρόθεσμη μνήμη. Στην εν λόγω πληροφορία έχει άμεση πρόσβαση η συνείδηση.

 

Βρεγματικός λοβός [Lóbulo parietal]: Ένα από τα τέσσερα κύρια τμήματα του εγκεφαλικού φλοιού. Ορίζεται στο ένα άκρο του από την κεντρική αύλακα ή σχισμή του Rolando (εξωτερική πλευρά) και στο άλλο από την εσωτερική κατακόρυφη σχισμή ή βρεγματοϊνιακή αύλακα (εσωτερική πλευρά). Διακρίνονται: η ανιούσα, η άνω και η κατώτερη βρεγματική έλικα.

 

Βρεγματικός φλοιός [Corteza parietal]: Φλοιός που σχετίζεται με τις σωματικές αισθήσεις, τη γλώσσα καθώς και την επεξεργασία και τον έλεγχο των οπτικο-χωρικών προσλαμβανουσών.

 

Γλουταμικό οξύ [Glutámico, ácido]: 2-αμινογλουταρικό οξύ (COOH-CH-(ΝΗ2)-CH2-CH2-COOH). Συμμετέχει στο μεταβολικό απόθεμα του νευρώνα (αντιδράσεις τρανσαμιδίνωσης, κύκλος Krebs) και ως νευροδιαβιβαστής στις διεγερτικές συνάψεις. Είναι ένας νευροδιαβιβαστής που απαντά πολύ συχνά στο κεντρικό νευρικό σύστημα των θηλαστικών. Μεσολαβεί σε συνάψεις ταχείας μετάδοσης, στη νευρωνική πλαστικότητα ενώ, εάν συσσωρευτεί στον εξωκυττάριο χώρο, παράγει/προκαλεί νευροτοξικά φαινόμενα και νευρωνικό θάνατο.

 

Γλώσσα [Lengua]: Σύνολο ήχων με νόημα μέσω του οποίου ο άνθρωπος εκφράζει αυτό που σκέφτεται ή αισθάνεται. Είναι το πιο σημαντικό παράδειγμα της εγκεφαλικής πλευρίωσης.

 

Γνωσιακή ψυχολογία [Psicología cognitiva]: Επιστημονικό πεδίο αφιερωμένο στη μελέτη της ανθρώπινης γνώσης, των συνιστωσών της, της προέλευσής της και της εξέλιξής της (πρόσληψη, μνήμη, διαδικασία της μάθησης, γλώσσα κ.λπ.), αφού προηγουμένως έχει διατυπώσει ένα σύστημα εσωτερικών καταστάσεων (προγραμμάτων) ελεγχόμενων από ένα σύστημα υπολογιστικών διαδικασιών.

 

Διαδικαστική ή άδηλη μνήμη [Memoria de procedimientos o implícita]: Μνήμη αισθητηριοκινητικού τύπου που αφορά συνήθειες, συμπεριφορές και δεξιότητες όπως είναι το να κάνεις ποδήλατο, να παίζεις γκολφ ή να παίζεις πιάνο.

 

Εγκεφαλικό ημισφαίριο [Hemisferio cerebral]: Κάθε ένα από τa δύο μεγάλα τμήματα του τελεγκεφάλου του εγκεφάλου των σπονδυλωτών.

 

Εγκεφαλικός φλοιός [Corteza cerebral]: Νευρωνικό στρώμα της εξωτερικής εγκεφαλικής επιφάνειας του ανθρώπου και των ανώτερων οργανισμών. Στον άνθρωπο, η συνολική έκτασή του είναι περίπου 2.200 τετραγωνικά εκατοστά και το πάχος του κυμαίνεται μεταξύ 1,3 και 4,5 μμ., με όγκο 600 κυβικά εκατοστά.  Συνήθως διακρίνεται σε έξι στρώματα, τα οποία απαντώνται σε επιφάνεια μεγαλύτερη από το 90% του συνόλου του φλοιού.

 

Εγκέφαλος [Cerebro]: Το τμήμα του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ) που εμπεριέχεται στο κρανίο.

 

Εικονική μνήμη [Memoria icónica]: Μνήμη των πρόσφατων πραγμάτων. Κρατάει λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο. Είναι μεγάλης ακρίβειας, αλλά φυλλοροεί πολύ γρήγορα.

 

Ενδορινικός φλοιός [Corteza entorrinal]: Περιοχή του εγκεφαλικού φλοιού (πέντε στιβάδες) που λαμβάνει ερεθίσματα από τον σωματοαισθητικό φλοιό, τις συνειρμικές περιοχές εγκεφάλου και τη μέλανα ουσία του εγκεφαλικού στελέχους (ντοπαμίνη). Προβάλλει στον ιππόκαμπο.

 

Επικλινής πυρήνας [Núcleo accumbens]: Περιοχή του μεταιχμιακού συστήματος που εμπλέκεται σε διαδικασίες οι οποίες αφορούν τα συναισθήματα, τα κίνητρα και την κινητική δραστηριότητα. Είναι μια περιοχή του εγκεφάλου που παίζει ρόλο στη σχέση μεταξύ του κινήτρου και της εκτέλεσης της κινητικής δραστηριότητας. Περιοχή όπου προβάλλουν οδοί που απελευθερώνουν διάφορους τύπους νευροδιαβιβαστών, όπως η μεσομεταιχμιακή οδός που απελευθερώνει ντοπαμίνη και άλλες που απελευθερώνουν γλουταμικό.

 

Ινιακός λοβός [Lóbulo occipital]: Ένα από τα τέσσερα κύρια τμήματα του εγκεφαλικού φλοιού. Αποτελεί το πιο οπίσθιο τμήμα των εγκεφαλικών ημισφαιρίων. Το πρόσθιο όριό του βρίσκεται στη βρεγματοϊνιακή σχισμή. Σχετίζεται πρωτίστως και κυρίως με την επεξεργασία οπτικών πληροφοριών.

 

Ιππόκαμπος [Hipocampo]: Δομή που βρίσκεται στον πρόσθιο και τον μέσο κροταφικό λοβό. Στα νεότερα θηλαστικά προκύπτει από την εγκόλπωση ενός αρχαϊκού φλοιού που είχε αναπτυχθεί στα ερπετά και στα πρωτόγονα θηλαστικά. Αποτελείται κυρίως από δύο δομές: την οδοντωτή έλικα και το αμμώνειο κέρας. Η οδοντωτή έλικα διαθέτει τρεις στιβάδες (την μοριώδη, την κοκκιώδη και την πολύμορφη). Αποτελεί μέρος του μεταιχμιακού συστήματος και είναι θεμελιώδης δομή για την καταγραφή διαφόρων τύπων μνήμης.

 

Κερκοφόρος πυρήνας [Núcleo caudado]: Πυρήνας που αποτελεί μέρος των βασικών γαγγλίων του τελεγκεφάλου. Έχει σχήμα τόξου (C) με μια κεφαλή (εμπρόσθια) προσανατολισμένη προς το πρόσθιο τμήμα της πλευρικής κοιλίας, ένα σώμα (κατά μήκος της επιφάνειας της πλευρικής κοιλίας) και μια μακρά, επιμήκη ουρά που κυρτώνει προς τα κάτω και πίσω, από τον κροταφικό λοβό έως το τοίχωμα της πλευρικής κοιλίας. Αποτελεί, μαζί με το κέλυφος του φακοειδούς πυρήνα, το νεοραβδωτό σώμα.

 

Κροταφικός λοβός [Lóbulo temporal]: Ένα από τα τέσσερα κύρια τμήματα του εγκεφαλικού φλοιού. Βρίσκεται κάτω από τη σχισμή του Sylvius. Στην εξωτερική του πλευρά παρουσιάζει την κάτω, τη μέση και την άνω κροταφική έλικα.

 

Κροταφικός φλοιός [Corteza temporal]: Μέρος του νεοφλοιού που σχετίζεται με την επεξεργασία ακουστικών και οπτικών πληροφοριών, των αισθημάτων και της έκδηλης μνήμης.

 

Κιρκάδιος ρυθμός [Ritmo circadiano]: Βιολογικός κύκλος ή ρυθμός που πλησιάζει τις 24 ώρες, όπως ο κανονικός κύκλος ύπνου-αγρύπνιας σε έναν ενήλικα. Θεωρούνται κιρκάδιοι ρυθμοί εκείνοι που κυμαίνονται μεταξύ 20 και 28 ωρών, π.χ. ο ρυθμός αγρύπνιας-ύπνου, οι αυξομειώσεις της θερμοκρασία του σώματος, οι αλλαγές στους  ηλεκτρολύτες ή στις ορμόνες κ.λπ.

 

Κώδικας [Código]: Σειρά συμβόλων ή κανόνων που χρησιμοποιούνται με συγκεκριμένο νόημα και συνθέτουν ένα σύστημα επικοινωνίας.

 

Λοβός [Lóbulo]: Υποδιαίρεση οργάνου ή τμήματος οργάνου που οριοθετείται από το σχήμα του, τις σχισμές, τις αύλακες, τα χωρίσματα κ.λπ. Στον εγκέφαλο, ο λοβός είναι κάθε τμήμα του εγκεφαλικού φλοιού που οριοθετείται από αύλακες.

 

Μάθηση [Aprendizaje]: Διαδικασία που φέρει σε πέρας ένας οργανισμός διά της εμπειρίας και μέσω της οποίας τροποποιείται η συμπεριφορά του. Συνδέεται στενά με τις διαδικασίες μνήμης. Επιφέρει αλλαγές στην πλαστικότητα του εγκεφάλου, οι οποίες σήμερα θεωρείται ότι σχετίζονται με τη συναπτική δραστηριότητα.

 

Μακροπρόθεσμη ενδυνάμωση [Potenciación a largo plazo]: Έννοια που αναφέρεται στην αύξηση και τη διευκόλυνση, μακροπρόθεσμα, της συναπτικής μετάδοσης που παράγεται μετά από μια σύντομη, πλην όμως επαναλαμβανόμενη και υψηλής συχνότητας, διέγερση. Περιγράφεται στον ιππόκαμπο και σε άλλες δομές του εγκεφάλου με υψηλή συγκέντρωση υποδοχέων NMDA. Σήμερα πλέον θεωρείται πιθανή νευροβιολογική βάση της μνήμης.

 

Μακροπρόθεσμη μνήμη [Memoria a largo plazo]: Η μνήμη που διαρκεί, σε κάποιες περιπτώσεις, ισοβίως.

 

Μεσολόβιο [Cuerpo calloso]: Περιοχή σύνδεσης των δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων. Πρόκειται για μια πυκνή δέσμη νευρικών ινών που οδεύουν από τη μία πλευρά του εγκεφάλου στην άλλη και φέρνουν σε επικοινωνία τα εγκεφαλικά ημισφαίρια, ενοποιώντας τις λειτουργίες τους και επιτρέποντας στους νευρώνες και των δύο ημισφαιρίων να συγχρονίζουν τη δράση τους.

 

Μεταιχμιακό σύστημα [Sistema límbico]: Πρόκειται για μια γενική έννοια μη σαφώς οριοθετημένων ανατομικών χαρακτηριστικών και λειτουργιών. Αναφέρεται σε εκείνο το σύνολο εγκεφαλικών περιοχών που θεωρείται ότι σχηματίζουν κυκλώματα τα οποία κωδικοποιούν τον προσωπικό κόσμο του αισθήματος (ευχαρίστηση, θυμός, επιθετικότητα κ.λπ.) και των κινήτρων (πρόσληψη νερού και τροφής, σεξουαλική δραστηριότητα κ.λπ.). Αυτές οι περιοχές είναι: η έλικα του προσαγωγίου, η παραϊποκάμπια έλικα, ο ιππόκαμπος, η αμυγδαλή, το διάφραγμα, o επικλινής πυρήνας, ο υποθάλαμος και o κογχομετωπιαίος φλοιός.

 

Μεταιχμιακός λοβός [Lóbulo límbico]: Έλικα και δομές οι οποίες συνδέονται με την έσω και τη βασική επιφάνεια του εγκεφαλικού ημισφαιρίου που περιβάλλει το άνω τμήμα του εγκεφαλικού στελέχους. Περιλαμβάνει την υπομεσολόβια έλικα, την εμπρόσθια και οπίσθια παραοσφρητική περιοχή, την έλικα του προσαγωγίου, την ψαλίδα, τον ιππόκαμπο, την παραϊπποκάµπια έλικα, το μαστίο και την αμυγδαλή. Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά και τη συγκίνηση.

 

Μετωπιαίος λοβός [Lóbulo frontal]: Ένα από τα τέσσερα κύρια τμήματα του εγκεφαλικού φλοιού. Βρίσκεται πριν από την κεντρική αύλακα του Rolando. Σχετίζεται με τον προγραμματισμό και την εκτέλεση κινητικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένης της ομιλίας και του ελέγχου της συγκινησιακής συμπεριφοράς.

 

Μετωπιαίος φλοιός [Corteza frontal]: Αναφέρεται σε ολόκληρο το φλοιό του μετωπιαίου λοβού, ο οποίος περιλαμβάνει το πρόσθιο μέρος των εγκεφαλικών ημισφαιρίων από το σημείο όπου βρίσκεται η σχισμή του Rolando.

 

Μνήμη εργασίας [Memoria activa o de trabajo]: Έννοια που προτάθηκε αρχικά από τους Baddeley και Hitch, η οποία αναφέρεται σε ένα είδος μνήμης οι πληροφορίες της οποίας διατηρούνται όση ώρα διαρκεί η επεξεργασία τους. Σήμερα θεωρείται ότι είναι μια συλλογή προσωρινών δεξιοτήτων που σχετίζονται με διαφορετικές εργασίες. Αυτός ο τύπος μνήμης επηρεάζεται από βλάβες του οπισθοπλαγίου τμήματος του προμετωπιαίου φλοιού.

 

Νευροαισθητική [Neuroestética]: Νευροβιολογική προσέγγιση που προσπαθεί να κατανοήσει και να εξηγήσει την τέχνη –λογοτεχνία, ζωγραφική, μουσική, γλυπτική ή αρχιτεκτονική– από την οπτική γωνία τού πώς έχει συλληφθεί, εκτελεστεί και εκτιμηθεί. Είναι μια μελέτη που παρατηρεί την τέχνη σε σχέση με τις διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στον ανθρώπινο εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής δημιουργίας ή όταν ένα άτομο σαγηνεύεται και θαυμάζει ό,τι αποκαλούμε ομορφιά.

 

Νευροαρχιτεκτονική [Neuroarquitectura]: Μελέτη των συνόλων, συμμετριών, ενοτήτων και αναλογιών που κρύβουν τέχνη, ομορφιά και μαθηματικά, υπό την οπτική γωνία των μηχανισμών του εγκεφάλου που είναι εγγενείς σε αυτή τη διαδικασία.

 

Νευρογένεση [Neurogénesis]: Διαδικασία παραγωγής νευρικών κυττάρων μέσω της αλληλουχίας από αρχέγονα κύτταρα σε νευροβλάστες και από εκεί σε πλήρη νευρικά κύτταρα. Δημιουργία του νευρικού συστήματος.

 

Νευρογλοιακά κύτταρα [Glía]: Γενικός όρος που αναφέρεται στα μη νευρικά κύτταρα του κεντρικού νευρικού συστήματος.

 

Νευροεκπαίδευση [Neuroeducación]: Αναφέρεται στην εφαρμογή των γνώσεων για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος σε συνδυασμό με την ψυχολογία, την κοινωνιολογία και την ιατρική σε μια προσπάθεια βελτίωσης και ενίσχυσης τόσο των διαδικασιών μάθησης και απομνημόνευσης των μαθητών όσο και της διδασκαλίας των εκπαιδευτικών. Η νευροεκπαίδευση περιλαμβάνει τη βοήθεια για την ανίχνευση ψυχολογικών ή εγκεφαλικών διεργασιών που μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη μάθηση, την απομνημόνευση και την εκπαιδευτική διαδικασία.

 

Νευροεπιστήμες [Neurociencias]: Επιστημονικό πεδίο που μελετά την ανάπτυξη, τη δομή, τη λειτουργία, τη φαρμακολογία και την παθολογία του νευρικού συστήματος.

 

Νευροηθική [Neuroética]: Αναφέρεται στη μελέτη των εγκεφαλικών κυκλωμάτων και της δραστηριότητάς τους που έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του ηθικού και ευσυνείδητου ατόμου. Είναι η παραδοχή ότι αυτό που ονομάζουμε ηθική εξαρτάται, σε όλες τις διαστάσεις της, από τη λειτουργία του εγκεφάλου και, ειδικότερα, από ορισμένα συστήματα του εγκεφάλου που εργάζονται εντός ενός κοινωνικού πλαισίου.

 

Νευροκοινωνιολογία [Neurosociología]: Αναφέρεται σε εκείνη την επιστήμη που μελετά τις παραμέτρους οι οποίες διέπουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που βασίζονται στην ανάγνωση των κωδικών τους οποίους υιοθέτησε ο άνθρωπος στη διάρκεια της εξελικτικής του διαδικασίας και με τους οποίους λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος.

 

Νευροκουλτούρα [Neurocultura]: Επιστημονικό πεδίο που αναφέρεται σε μια νέα κουλτούρα βασισμένη στον εγκέφαλο. Μια επανεκτίμηση των ανθρωπιστικών επιστημών με βάση τις τρέχουσες γνώσεις για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος.

 

Νευροοικονομία [Neuroeconomía]: Εφαρμογή στο πεδίο της οικονομίας των γνώσεων σχετικά με το πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος, ιδιαίτερα στη μελέτη του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις. Αναφέρεται στη μελέτη των συμπεριφορών που αναπτύσσει το άτομο όταν πρέπει να εντοπίσει και να υιοθετήσει μία επιλογή ανάμεσα σε πολλές.

 

Νευροφιλοσοφία [Neurofilosofía]: Φιλοσοφία περί του ανθρώπου που εδράζεται στους στέρεους πυλώνες της γνώσης που παρέχει η σύγχρονη νευροεπιστήμη. Προϋποθέτει μια νέα αντίληψη του προβλήματος εγκέφαλος-νους (μνήμη, μάθηση, συνείδηση, πνευματικές διεργασίες, ελευθερία).

 

Νευρωνική επικοινωνία [Comunicación neuronal]: Διαδικασία επικοινωνίας και μετάδοσης πληροφοριών μεταξύ νευρώνων που χρησιμοποιούν καθορισμένο κώδικα.

 

Νευρωνικό κύκλωμα [Circuito neural]: Μια σειρά νευρωνικών συνδέσεων στις οποίες η μετάδοση του σήματος εκτελείται μέσω της δράσης και της αλληλεπίδρασης διαφόρων νευροδιαβιβαστών οι οποίοι κατασκευάζουν έναν κώδικα για συγκεκριμένες λειτουργίες.

 

Νους [Mente]: Μη ακριβής έννοια που αναφέρεται στο σύνολο ιδιοτήτων ενός ατόμου κατά τη διάρκεια της συνειδητής εμπειρίας, όπως είναι η σκέψη, το συναίσθημα και η ίδια η επίγνωση του εαυτού. Για πολλούς σύγχρονους στοχαστές και επιστήμονες, η φύση του είναι υλική και σχετίζεται με την έκφραση της λειτουργίας του εγκεφάλου. Για άλλους, πολύ λίγους σήμερα, η φύση του είναι μη υλική, δηλαδή, πνευματική.

 

Οπτικές περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού [Áreas visuales de la corteza cerebral]: Με βάση μελέτες των λειτουργιών και συνδέσεων του εγκεφάλου, οι οπτικές περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού έχουν υποδιαιρεθεί σε περισσότερες από 25 διαφορετικές περιοχές. Οι κυριότερες είναι: V1 = Πρωτοταγής οπτική ταινιωτή περιοχή, V2 = Οπτική περιοχή που βρίσκεται γύρω από τη V1 από την οποία λαμβάνει πληροφορίες, V3 = Οπτική περιοχή που λαμβάνει πληροφορίες από τη V2 και τις προβάλλει, με τη σειρά της, στη V4 και στη V5. V4 = Οπτική περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στα όρια του κροταφικού, ινιακού και βρεγματικού φλοιού. V5 ή MT (middle temporal) = Οπτική περιοχή που βρίσκεται στον μεσαίο κροταφικό φλοιό, MST (medial superior temporal) = Οπτική περιοχή που βρίσκεται στον κροταφικό λοβό στο μεσαίο και ανώτερο τμήμα του.

 

Οπτικός φλοιός [Corteza visual]: Μέρος του εγκεφαλικού φλοιού που βρίσκεται στον ινιακό λοβό και σχετίζεται με την όραση.

 

Παγίωση μνήμης [Memoria, consolidación]: Διαδικασία μέσω της οποίας η βραχυπρόθεσμη μνήμη μετατρέπεται σε μακροπρόθεσμη.

 

Παρεγκεφαλίδα [Cerebelo]: Είναι ένα όργανο που βρίσκεται πίσω από τη γέφυρα και τον προμήκη μυελό. Αποτελείται από το μεσαίο τμήμα (vermis) και τα δύο παρεγκεφαλικά ημισφαίρια. Αποτελείται από τον παρεγκεφαλιδικό φλοιό και εν τω βάθει πυρήνες. Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της εθελοντικής κινητικής δραστηριότητας και στις διαδικασίες έμμεσης μάθησης και μνήμης.

 

Προμετωπιαίος φλοιός [Corteza prefrontal]: Η συνειρμική περιοχή του φλοιού που βρίσκεται στο πιο πλευρικό τμήμα του μετωπιαίου λοβού. Τα φυσικά και τα νευροφυσιολογικά όριά του ορίζονται από τις προβολές του ραχιαίου πυρήνα του θαλάμου. Υποδιαιρείται σε αρκετές άλλες περιοχές: κογχομετωπιαίος και ραχιοπλευρικός φλοιός (στα πρωτεύοντα) ή ραχιαίο και κογχομετωπιαίο φλοιό (στον επίμυ). Μεταξύ των πολλών λειτουργιών στις οποίες συμμετέχει είναι ο έλεγχος του αισθηματικού κόσμου μέσω του μεταιχμιακού συστήματος, της μνήμης εργασίας (working memory), του προγραμματισμού ή του σχεδιασμού της εκούσιας κινητικής πράξης και των ενεργειών που εκτελούνται στο άμεσο μέλλον και της ανασταλτικής λειτουργίας τόσο των εξωτερικών όσο και των εσωτερικών επιρροών.

 

Πρόσθιος φλοιός του προσαγωγίου [Corteza cingulada]: Εφάπτεται του μεσολοβίου και παρεμβάλλεται μεταξύ των εγκεφαλικών ημισφαιρίων. Αποτελεί μέρος του μεταιχμιακού συστήματος και σχετίζεται με τους εγκεφαλικούς μηχανισμούς που ελέγχουν τις διαδικασίες της προσοχής, της συγκίνησης και των κινήτρων.

 

Προσοχή [Atención]: Νευροψυχολογική διεργασία που σκοπός της είναι η επιλογή, μεταξύ πολλών ερεθισμάτων, εκείνου στο οποίο θα πρέπει να ανταποκριθούμε. Σήμερα γνωρίζουμε διάφορα είδη προσοχής με διαφορετικά νευρικά υποστρώματα.

 

Προσωπαγνωσία [Prosopagnosia]: Απώλεια της ικανότητας για οπτική αναγνώριση ήδη γνωστών μας προσώπων, ζώων, οχημάτων κ.λπ.

 

Σκέψη [Pensamiento]: Δυνατότητα ή ικανότητα να φαντάζεσαι, να θεωρείς ή να συλλογίζεσαι. Χρήση λογικών προγραμμάτων για να απαντήσεις σε ζητήματα σχετικά με τις πληροφορίες που προέρχονται από τα αισθητήρια όργανα ή από εσωτερικές πηγές.

 

Στέλεχος εγκεφάλου [Tronco del encéfalo o Tronco encefálico]: Τμήμα του νευρικού συστήματος που βρίσκεται ακριβώς πάνω από το μυελό και περιλαμβάνει τον προμήκη, τη γέφυρα και τον μέσο εγκέφαλο.

 

Συγκίνηση [Emoción]: Συμπεριφορική και υποκειμενική αντίδραση που παράγεται από μια πληροφορία η οποία προέρχεται είτε από τον εξωτερικό είτε από τον εσωτερικό κόσμο (μνήμη) του ατόμου. Συνοδεύεται από νευροφυτικά φαινόμενα. Το μεταιχμιακό σύστημα είναι ένα σημαντικό μέρος του εγκεφάλου που σχετίζεται με την επεξεργασία της συγκινησιακής συμπεριφοράς.

 

Συμπληρωματική περιοχή κινητικού φλοιού [Corteza premotora]: Περιοχή του εγκεφαλικού φλοιού που βρίσκεται έμπροσθεν του πρωτοταγούς κινητικού φλοιού, με την οποία είναι στενά συνδεδεμένη. Πιστεύεται ότι σχετίζεται με περιοχές του φλοιού στις οποίες γίνεται ο προγραμματισμός των εθελούσιων κινήσεων.

 

Συναίσθημα [Sentimiento]: Συνειδητή αντίληψη των συγκινήσεων. Είναι μια καθαρά ανθρώπινη προσθήκη στις συγκινήσεις.

 

Συναπτογένεση [Sinaptogénesis]: Όρος που αναφέρεται στο σχηματισμό συνάψεων κατά την ανάπτυξη του εγκεφάλου ή ύστερα από τραυματισμό σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου (αντιδραστική συναπτογένεση).

 

Σύναψη [Sinapsis]: Όρος που δημιουργήθηκε από τον Charles Sherrington για να καταδείξει την ένωση ή την επαφή μεταξύ δύο νευρώνων. Μπορεί να είναι ηλεκτρική ή χημική. Η σύναψη εμπεριέχει τρία μέρη: τον προσυναπτικό νευρώνα, τη συναπτική σχισμή και τον μετασυναπτικό νευρώνα. Στις χημικές συνάψεις το νευρικό σήμα μεταδίδεται από μια χημική ουσία που απελευθερώνεται από την προσυναπτική απόληξη. Το εν λόγω σήμα αλληλοεπιδρά με συγκεκριμένους υποδοχείς που βρίσκονται στη μετασυναπτική απόληξη. Ο αριθμός των συνάψεων του κάθε νευρώνα ποικίλει σημαντικά, αλλά είναι συνήθως μεγάλος: ένας κινητικός νευρώνας ενός θηλαστικού έχει περίπου 5.000 συνάψεις. Ένα απλό κύτταρο Purkinje στο παρεγκεφαλιδικό φλοιό έχει περίπου 90.000 συνάψεις.

 

Συνειρμική, δηλωτική ή ρητή μνήμη [Memoria asociativa, declarativa o explícita]: Ικανότητα να θυμάσαι ένα γεγονός στο οποίο έχουν συσχετιστεί οι μεταβλητές του χώρου (θέση του συμβάντος), του χρόνου (μεταβλητός χρόνος που έχει παρέλθει από το συμβάν) και η συμβολική διάστασή του (συγκεκριμένο γεγονός και όχι κάποιο άλλο, με ορισμένα χαρακτηριστικά). Οι βλάβες στον ιππόκαμπο προκαλούν προβληματική εκδήλωση αυτών των χαρακτηριστικών.

 

Τζετ λαγκ [Jet-lag]: Αγγλικός όρος (jet-lag) που αναφέρεται στο σύνδρομο αδιαθεσίας, απάθειας και αϋπνίας μετά την πραγματοποίηση μιας υπερατλαντικής ή διηπειρωτικής πτήσης. Εμφανίζεται όταν διασχίζει κανείς περισσότερους από πέντε μεσημβρινούς (ζώνες ώρας). Αυτό το σύνδρομο είναι αποτέλεσμα της μεταβολής των κιρκαδιανών ρυθμών του σώματος.

 

Ύπνος [Sueño]: Ενεργή περιοδική διεργασία, συνήθως επαναλαμβανόμενη με κύκλο 24 ωρών.

 

Ύπνος, διάρκεια [Sueño, duración]: Κάθε κύκλος ύπνου διαρκεί περίπου 90 λεπτά και εμφανίζονται συνολικά τέσσερις έως επτά κύκλοι, ο πρώτος είναι ελαφρώς μεγαλύτερος από τους άλλους. Όσο ένα άτομο μεγαλώνει σε ηλικία, τόσο μειώνεται ο αριθμός των ωρών ύπνου (από επτά και μισή ώρες στους ενήλικες έως έξι ώρες στους ηλικιωμένους) όπως και η διάρκεια των περιόδων REM.

 

Ύπνος, στάδια [Sueño, estadios]: Κάθε κύκλος ύπνου περνάει από πέντε στάδια, ανάλογα με τον τύπο της εγκεφαλικής δραστηριότητας που αντιπροσωπεύει το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα. Κατά τα στάδια 1 έως 4 παρατηρείται μια προοδευτική μείωση της δραστηριότητας των εγκεφαλικών κυμάτων, που πηγαίνει από ένα ρυθμό άλφα σε ένα ρυθμό δέλτα. Τα στάδια 1 και 2 καταλαμβάνουν το 50% του χρόνου, και τα στάδια 3 και 4, το 25%. Το πέμπτο στάδιο είναι αυτό του παράδοξου ύπνου ή ύπνου REM και καταλαμβάνει το υπόλοιπο 25%.

 

Υποθάλαμος [Hipotálamo]: Δομή που βρίσκεται κάτω από το θάλαμο και πάνω από το οπτικό χίασμα και το τουρκικό εφίππιο, η οποία συμμετέχει στη ρύθμιση του αυτόνομου νευρικού και του ενδοκρινικού συστήματος. Αποτελεί θεμελιώδες τμήμα των κυκλωμάτων νευρωνικού ελέγχου της πρόσληψης τροφής και νερού, της σεξουαλικότητας και της θερμοκρασίας. Αποτελείται από συστάδες νευρώνων ή πυρήνες.

 

Υπόθεση [Hipótesis]: Ένας από τους τρεις πυλώνες της επιστημονικής μεθόδου (παρατήρηση, υπόθεση και πειραματισμός). Πρόταση ή θεωρητική προσέγγιση η οποία μπορεί να δοκιμαστεί πειραματικά και υπόκειται σε ενδεχόμενη αντιπαραβολή με επακόλουθη παρατήρηση και πειραματισμό.

 

Φοβία [Fobia]: Ο φόβος ή η αγωνία, δίχως πραγματική ή αντικειμενική αιτία, που παράγεται εξαιτίας κάποιου αντικειμένου ή χώρου. Ο όρος φοβία χρησιμοποιείται ως κατάληξη σε μερικές λέξεις για να καταδείξει το αντικείμενο ή το χώρο που προκαλεί ένα τέτοιο βίωμα.

 

 

Το παρόν γλωσσάριο προέρχεται από το βιβλίο Neuroeducación. Solo se puede aprender aquello que se ama του Francisco Mora που θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά στις 25 Μαΐου 2021, σε μετάφραση Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και επιστημονική επιμέλεια της Χριστίνας Δάλλα, από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, με τον τίτλο: Νευροεκπαίδευση. Μαθαίνουμε μόνο ό,τι αγαπάμε.