HÉCTOR VIEL TEMPERLEY, HOSPITAL BRITÁNICO // taller de traducción de poesía del español al griego, coordinado por Konstantinos Paleologos y Eduardo Lucena

Obra: Hospital Británico (1986), de Héctor Viel Temperley

Modalidad: virtual, en zoom, 5 reuniones (lunes 28/4, 5/5, 12/5, 19/5, 26/5/2025), de 20.00 a 22.00h.

 

“Necesito oler limón, necesito oler limón. De tanto respirar este aire azul, este cielo encarnizadamente azul, se pueden reventar los vasos de sangre más pequeños de mi nariz” (de Hospital Británico)

 

inscripciones: kpaleologos63@gmail.com

>.<>.<

Με έχουν βγάλει από τον κόσμο

Λίγα λόγια για το Hospital Británico του Héctor Viel Temperley

 

Στην αρχαιότητα, ο τρυπανισμός είχε μια μυστικιστική διάσταση: επρόκειτο για μια σωματική εκδοχή του εξορκισμού. Προκειμένου να φύγουν από το σώμα οι δαίμονες που προκαλούσαν συγκεκριμένες ασθένειες –ημικρανίες ή ψυχικές διαταραχές–, έπρεπε να ανοιχτεί μια οπή στο κρανίο του ασθενούς, η οποία θα καλυπτόταν με μια μεταλλική πλάκα μόλις έφευγε το κακό πνεύμα. Αυτή η χειρουργική πρακτική εξακολουθεί να εφαρμόζεται στην περίπτωση ορισμένων οργανικών και θανατηφόρων κακών πνευμάτων: στην περίπτωση των όγκων.

Μετά από μια ζωή προσκολλημένη σε πρωτόκολλα αποχής από τη δημοσιότητα που τον μετέτρεψαν σε αθέατη σκιά στα λογοτεχνικά σαλόνια της χώρας του, το 1986, ο Héctor Viel Temperley (Μπουένος Άιρες, 1933) αρρώστησε από καρκίνο· εισήχθη σ’ ένα νοσοκομείο στα νότια προάστια της γενέτειράς του, έγραψε την ολιγοσέλιδη ποιητική συλλογή που σήμανε την ποιητική καταξίωσή του και πέθανε τον επόμενο χρόνο.

Ο συγγραφέας περιγράφει το Hospital Británico ως «το βιβλίο ενός τρυπανισμένου». Αποτελείται από ένα κεντρικό ποίημα, συνοδευόμενο από «θραύσματα», όπου αναμειγνύονται σχόλια, πεζοποιήματα και μεμονωμένες φράσεις. Πρόκειται για αποσπάσματα από προηγούμενα βιβλία (τα παλαιότερα χρονολογούνται από το 1969, το 1976, το 1978 και το 1982 και ανήκουν στα Humanae vitae mia, Carta de marear, Legión extranjera και Crawl αντίστοιχα) και για αδημοσίευτα κείμενα (τα οποία είναι γραμμένα το 1984 και το 1985) που κατέληξαν να αποτελέσουν μέρος αυτού του πνευματικού παζλ. Ο ποιητής περιγράφει τη σκηνή που βίωσε, και αποτελεί την αφετηρία των πάντων, ένα βίωμα στην ατμόσφαιρα του οποίου θα επέστρεφε συνεχώς τους δύο μήνες που του πήρε για να γράψει το βιβλίο:

 

Pabellón Rosetto, larga esquina de verano, armadura de mariposa: Mi madre vino al cielo a visitarme.

 

Tengo la cabeza vendada. Permanezco en el pecho de la Luz horas y horas. Soy feliz. Me han sacado del mundo.

 

Στη μοναδική συνέντευξη που έδωσε, ο ποιητής, μετά από μια συνεδρία ακτινοθεραπείας, εξηγεί στον δημοσιογράφο Σέρχιο Μπίσιο την προέλευση του ποιήματος: «Αρρώστησα όταν είδα ότι η μητέρα μου ήθελε να πεθάνει, και πράγματι πέθανε τέσσερις μέρες αφότου με τρυπάνισαν. Είχαμε περάσει και οι δυο μας τρεις μήνες στο κρεβάτι. Λοιπόν, κάνω την εγχείρηση στην κούτρα μου και μετά από δύο τρεις μέρες βγαίνω στον κήπο. Με κρατούσε από το μπράτσο η γυναίκα μου. Καθίσαμε μπροστά από μια πτέρυγα, που εγώ την αποκαλώ Pabellón Rosetto. Πετούσαν μερικές πεταλούδες και υπήρχαν μερικοί πολύ όμορφοι ευκάλυπτοι, τίποτα περισσότερο από αυτό, και τότε με περιέβαλε και με διαπέρασε μια αίσθηση αγάπης τόσο έντονη που κατέστρεψε διά παντός τη ζωή μου σε τούτον τον κόσμο».

Ο ποιητής έζησε μια θρησκευτική εμπειρία, γνώρισε την τέλεια ένωση με τη δημιουργία. Ένιωσε το άγγιγμα του Θεού και ταυτόχρονα ένιωσε να είναι μέρος του Θεού: «Yo era amado con una intensidad que estaba en el límite de lo soportable». Τις επόμενες ημέρες θα προσπαθούσε να επιστρέψει σ’ εκείνη την κοιλάδα της δόξας, χωρίς επιτυχία. Η μητέρα του είχε ήδη πεθάνει, και ο ίδιος, ορφανός πια, θα επέστρεφε ξανά και ξανά σ’ εκείνον τον πόνο («Mi madre es la risa, la libertad, el verano. / A veinte cuadras de aquí yace muriéndose»).

Σε μια στιγμή μετεγχειρητικής φώτισης, του ήρθε η δομή του ποιήματος, άρχισε αμέσως να γράφει και, όταν τελείωσε, το αποτέλεσμα του ήταν ξένο: «¿Quién carajo armó todo eso? No tengo idea»· «No soy el autor de eso […] es algo que estaba en el aire».

Ο τρυπανισμός δεν άνοιξε μια δίοδο για να εκδιώξει ένα δαιμόνιο, παρά άνοιξε την πύλη για να υπάρξει πρόσβαση στη δοξολογία και στον διάλογο με έναν θεό, χωρίς την παρουσία του οποίου η αναγνώριση του επερχόμενου τέλους, του άλγους του παρακμάζοντος σώματος, της εξαφάνισης της αγάπης και της απελπισίας του κόσμου μετά την υπέρτατη ένωση θα ήταν απλώς αφόρητη. Η νόσος ως διαμεσολάβηση· η θεραπεία είναι καταδικασμένη να αποτύχει στην προσπάθειά της να σώσει το σώμα, αλλά το παράπλευρο αποτέλεσμά της είναι ένα συναρπαστικό μυστικιστικό όραμα.

Ο ποιητής, έξω πια από τον εαυτό του, φευγάτος, αχαλίνωτος, είναι ικανός να δει τον εαυτό του πέρα από τον χρόνο, και έτσι αρχίζει να οργανώνει τον υπόγειο διάλογο με τη θεότητα προς την οποία –τώρα το αντιλαμβάνεται, από τη διαύγεια του εκτοπισμένου, από την απογύμνωσή από το σώμα που βρίσκεται κοντά στη μη- ύπαρξη– οδεύει ολόκληρη η γραφή του από παλιά. Το ποίημα που δεν θα ήταν εφικτό χωρίς τη βαρβαρότητα του πριονιού πάνω στο κρανίο. Το πνεύμα που εμφανίστηκε επί Γης –μέσω του γραψίματος– λίγο πριν την εγκαταλείψει.

Ο Viel Temperley πέθανε, το 1987, θύμα του καρκίνου, λίγους μήνες αφότου ολοκλήρωσε το κορυφαίο ποίημά του και ψέλλισε το παραξένισμα  που του προκάλεσε η συγγραφή του.

Πηγή: Λουίς Χόρχε Μπόνε, Μυστικά δωμάτια. Περί ασθένειας, πόνου και σώματος στη λογοτεχνία, μτφρ: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, υπό έκδοση.