3 minicuentos de Gabriela Aguilera / 3 μικροδιηγήματα της Γκαμπριέλα Αγκιλέρα

Declaración

Ya no creo en los para siempre y tampoco en los nunca más, en frases como dame otra oportunidad y hay que intentarlo. Por eso, cada día te escojo y cada día me escoges. A cada hora nos elegimos...Tú y yo nos elegimos. 

Δήλωση

Δεν πιστεύω πια στα για πάντα ούτε στα ποτέ ξανά, σε φράσεις όπως δώσ’ μου μια ευκαιρία ακόμα και πρέπει να το προσπαθήσουμε. Γι’ αυτό, κάθε μέρα σε επιλέγω και κάθε μέρα με επιλέγεις. Κάθε ώρα επιλέγει ο ένας τον άλλο… Εσύ επιλέγεις εμένα, εγώ επιλέγω εσένα.

Opciones

Se dijo que tal vez hubiese sido mejor el divorcio. Pensó  en eso un minuto nada más, porque tenía poco tiempo para deshacerse del cuerpo.

Επιλογές

Σκέφτηκε ότι ίσως ήταν καλύτερα το διαζύγιο. Το σκέφτηκε μόλις για ένα λεπτό, γιατί δεν είχε πολύ χρόνο για να ξεφορτωθεί το πτώμα.

Ausencia

Desperté y te recordé desnudo entre mis sábanas rojas. El deseo, entonces, se volvió una serpiente solitaria que anidó entre mis piernas para devorarse a sí misma.

Απουσία

Ξύπνησα και σε θυμήθηκα γυμνό κάτω από τα κόκκινα σεντόνια μου. Τότε, η επιθυμία έγινε μοναχικό φίδι που φώλιασε ανάμεσα στα σκέλια μου για να καταβροχθίσει τον εαυτό του.

GABRIELA AGUILERA (Santiago de Chile, 1960), Con pulseras en los bolsillos, julio de 2007

Το βιβλίο των μικρών θαυμάτων, του Juan Jacinto Muñoz Rengel, σύντομα (διηγήματα) από τις εκδόσεις Opera

Αποστολή στο πολυσύμπαν του Χότα Χότα 

του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

Αποστολή επανδρωμένη, φυσικά, από 11 μεταφράστριες και μεταφραστές οι οποίες/οι επί δύο χρόνια, με τη συνδρομή, ενίοτε, του συγγραφέα, αποφάσισαν όχι απλώς να περιηγηθούν στην Πόλη, την Οικουμένη και τους Εξωπλανήτες (Urbi, Orbe, Extramundi, κατ’ επέκταση του παπικού Urbi et orbi) που έπλασε στα ισπανικά ο Χουάν Χαθίντο Μουνιόθ Ρενχέλ (Μάλαγα, 1974), αλλά να αποδώσουν όλο αυτό το (πολυ)σύμπαν στα ελληνικά.

          Εν αρχή, λοιπόν, ην ο Συγγραφέας, ο Χότα Χότα όπως τον αποκαλεί η μεταφραστική ομάδα. Άνθρωπος πράος και πνεύμα ανήσυχο, ανδαλουσιανός ζεστός και δοτικός χαρακτήρας με βρετανικό φλέγμα λόγω της πολύχρονης παραμονής του στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος έπλασε ένα ολόκληρο πολυσύμπαν με τους δικούς του νόμους και μορφές: με Αραχνοειδείς Ελαφίδες και Μεγαταύρους, με Χαζοπούλια Λαμπηδόνες και Άγιους Διπτερο-Βασίληδες, με Σκαραβαίους του Τακλαμακάν και Πολεμιστές με Διπλό Πρωκτό…, έναν κόσμο στον οποίο οι κλίμακες δοκιμάζονται διαρκώς αφού, με τρόπο μαγικό, ταξιδεύουμε πότε στον (εσωτερικό μας;) μικρόκοσμο και πότε στο απέραντο σύμπαν, πότε εμπρός στο χρόνο («Spoiler» ο τίτλος του πρώτου διηγήματος) και πότε πίσω («Backward VI» ο τίτλος του τελευταίου).

          Εν συνεχεία ην ο Εκδότης. Ο Γιώργος Μυρεσιώτης, των εκδόσεων Opera, δεν περίμενε εμάς για να «οσμιστεί» την αξία του συγγραφέα Χουάν Χαθίντο Μουνιόθ Ρενχέλ. Είχε κυκλοφορήσει στα ελληνικά, ήδη από το 2017, τη συλλογή διηγημάτων Η μυστική εταιρεία του ονείρου (σε μετάφραση Μαρίας Μπεζαντάκου). Απλώς μας έκανε την τιμή να αποδεχτεί την εκδοτική πρόταση και να εμπιστευτεί για δεύτερη φορά τη μεταφραστική μας ομάδα (και τους ρυθμούς της). Η πρώτη ήταν το 2015 με τους Βαρβαρισμούς του Αντρές Νέουμαν.

          Και τέλος (χρονικά) ην η Μεταφραστική Ομάδα! Η πρόταση για τη σύστασή της, στη συγκεκριμένη περίπτωση, έγινε από τη δημιουργικά ανήσυχη ισπανίστρια Αναστασία Γιαλαντζή το καλοκαίρι του 2017. Ανταποκρίθηκαν οι Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (συνδιοργανωτής του εργαστηρίου), Μαρία Αθανασιάδου, Μαρία Ζαγγίλη, Μαρία Καλουπτσή, Νίκος Μανουσάκης, Στέλλα Σουφλέρη, Σοφία Φερτάκη και Ναταλί Φύτρου. Χώρος: το Κέντρο Ισπανικής, Καταλανικής και Πορτογαλικής Γλώσσας, Abanico, το οποίο εδώ και μία δεκαετία έχει εξελιχθεί σε εφαλτήριο σπουδαίων ομαδικών μεταφράσεων και επιμελειών βιβλίων σημαντικών ιβηροαμερικανών συγγραφέων (Αρλτ, Νέουμαν, Ερνάντες, Ουμπίδια, Πεϊσότου, Χιρόντο κ.ά.). Ο πρώτος κύκλος του εργαστηρίου, κατά τον οποίο μεταφράστηκαν τα 50 από τα 100 μικροδιηγήματα του βιβλίου, διήρκεσε από τον Οκτώβριο του 2017 έως τον Απρίλιο του 2018. Τον Οκτώβριο του 2018, η μεταφραστική ομάδα, με κάποιες αλλαγές στη σύνθεσή της (Μαρία Αθανασιάδου, Αναστασία Γιαλαντζή, Νίκος Μανουσάκης, Χρυσούλα Ξένου, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Αγγελική Παλασοπούλου, Στέλλα Σουφλέρη, Σοφία Φερτάκη), επανασυνδέθηκε και συνέχισε το έργο της, το οποίο και ολοκλήρωσε, με τη μετάφραση των υπολοίπων 50 μικροδιηγημάτων, τον Μάρτιο του 2019.

          Δύο σχεδόν χρόνια συλλογικής δουλειάς για ένα βιβλίο που μετά βίας ξεπερνά τις 12.000 λέξεις, για ένα βιβλίο που, με όρους αγοράς, δεν θα χρειαζόταν περισσότερο από δύο μήνες για να μεταφραστεί. Για ποιο λόγο, λοιπόν, όλος αυτός ο «κόπος»; Αφενός γιατί μας επέτρεψε αυτή την πολυτέλεια η «αγορά» (βλέπε Εκδόσεις Opera) και αφετέρου γιατί πιστεύουμε στην ποιότητα (σαφώς ανώτερη των ατομικών εκδοχών) των ομαδικών μεταφράσεων, κυρίως όταν πρόκειται, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση για τη μετάφραση μικροδιηγημάτων χαμηλόφωνων μεν, πολυεπίπεδων δε· μικροδιηγημάτων των οποίων η πλοκή, οι πρωταγωνιστές και το περιβάλλον τους, τα κρυμμένα νοήματα και οι αναφορές σε ιστορικά γεγονότα, μέσα στο ανελαστικό πλαίσιο (το πολύ) μιας σελίδας, υφίστανται τέτοια συμπύκνωση στην έκφραση ώστε αποτελούν όχι απλώς μια μεταφραστική πρόκληση, αλλά έναν δισεπίλυτο γρίφο.

Το βιβλίο των μικρών θαυμάτων, ένα βιβλίο που, επιτρέψτε μας την ιεροσυλία, μπορεί κάλλιστα να συγκριθεί σε σύλληψη με το Manual de zoología fantástica, όπως ήταν ο αρχικός τίτλος του περίφημου Βιβλίου των φανταστικών όντων [Εl libro de los seres imaginarios] του Χόρχε Λουίς Μπόρχες (1957), μας συνεπήρε δημιουργικά για περίπου δύο χρόνια· μακάρι το κέφι της διαδικασίας να έχει αποτυπωθεί (και) στο αποτέλεσμα.  

O Xότα Χότα διαβάζοντας αποσπάσματα του βιβλίου στο Ίδρυμα Νιάρχος,
Σεπτέμβριος 2018

Ασύμβατοι κόσμοι

Ούτε μια στιγμή δεν σκέφτηκα ότι το τραγούδι εκείνων των κυματοειδών μαλακόστρακων θα μπορούσε να προσελκύσει το σκάφος μας μέχρι την επιφάνεια εκείνου του υδάτινου πλανήτη· ούτε ότι στο τέλος θα ερωτευόμουν τρελά εκείνο το στυλάτο, κομψό, μεθυστικό χηνόμυδο –ενάμισι μέτρο ύψος– χωρίς κανενός είδους άκρο ή προσάρτημα που να αλλοιώνει την τελειότητά του· ούτε ότι θα μου έπαιρνε τόσες και τόσες από εκείνες τις ατέλειωτες μέρες να του εξηγώ τι παράξενο πράγμα, τι αδιανόητο αντικείμενο ήταν ένα απλό δαχτυλίδι αρραβώνων.

  

Doña Rosita la soltera o El lenguaje de las flores στα ελληνικά X 6 [ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ]

Doña Rosita la soltera o El lenguaje de las flores στα ελληνικά X 6

του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

To 1935 o Φεδερικό Γκαρθία Λόρκα γράφει το πιο σύνθετο θεατρικό έργο του, Doña Rosita la soltera o El lenguaje de las flores, ένα πάντρεμα των ανδαλουσιάνικων δραμάτων του (Γέρμα, Ο ματωμένος γάμος κ.ά.) με τα υπερρεαλιστικά έργα του (Σαν περάσουν πέντε χρόνια, Το κοινό). Το εν λόγω έργο έχει μεταφραστεί επτά φορές στα ελληνικά, από τους Αλέξη Σολομό (Δόνα Ροζίτα, 1959), Ιουλία Ιατρίδη (Δόνια Ροζίτα, 1967), Κώστα Ζαρούκα (Δόνα Ροσίτα η ανύπαντρη, 1973), Δημήτρη Καλοκύρη (Δόνια Ροζίτα η ανύπαντρη ή η γλώσσα των λουλουδιών, 1999), Ερρίκο Μπελιέ (Δόνια Ροζίτα, 2006), Μαίρη Βιδάλη (Δόνια Ροζίτα η ανύπαντρη ή η λαλιά των λουλουδιών, 2016) και σε ομαδική μετάφραση των μεταπτυχιακών φοιτητών του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ υπό την εποπτεία του καθηγητή Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (Δόνια Ροσίτα η Γεροντοκόρη ή Η γλώσσα των λουλουδιών, 2018). Όλες οι παραπάνω μεταφράσεις, πλην εκείνης της Ιουλίας Ιατρίδη που παίχθηκε μόνο στο ραδιόφωνο, κυκλοφόρησαν ως βιβλία στην ελληνική αγορά από τις εκδόσεις Δωδώνη, Μέρμηγκας, Ύψιλον, Ηριδανός, Δρόμων και Μιχάλης Σιδέρης, αντίστοιχα.

          Στη συνέχεια παρουσιάζουμε στο πρωτότυπο και σε έξι εκδοχές στα ελληνικά (αφού δεν υφίσταται το εν λόγω απόσπασμα στη μετάφραση της Ιατρίδη) την κορυφαία στιγμή του έργου (και μια από τις πιο συνταρακτικές στη θεατρική παραγωγή του γραναδίνου συγγραφέα): τον αποχωρισμό των δύο αρραβωνιαστικών, της Δόνια Ροσίτα και του Ξαδέλφου της, ο οποίος την εγκαταλείπει προσωρινά (;) για επαγγελματικό ταξίδι στην Αργεντινή.  

Πρωτότυπο

PRIMO.

Cuando mi caballo lento

coma tallos con rocío;

cuando la niebla del río

empañe el muro del viento;

cuando el verano violento

ponga el llano carmesí

y la escarcha deje en mí

alfileres de lucero,

te digo, porque te quiero,

que me moriré por ti.

ROSITA.

Yo ansío verte llegar

una tarde por Granada

con toda la luz salada

por la nostalg ia del mar;

amarillo limonar,

jazminero desangrado,

por las piedras enredado

impedirán tu camino,

y nardos en remolino

pondrán loco mi tejado.

Volverás.

PRIMO.

Sí. ¡Volveré!

Εκδοχή Αλέξη Σολομού

ΞΑΔΕΡΦΟΣ:

Όταν στη δροσιά τ’ Απρίλη

κουρασμένο τ’ άλογό μου

θα σταθεί για να βοσκήσει,

κι όταν πάνω από το ρέμα

θα ’χει πήξει η καταχνιά,

όταν τ’ άγριο καλοκαίρι

βάφει κόκκινο τον κάμπο,

κι όταν με τρυπά ο χειμώνας

μ’ ένα αστέρι παγερό,

θα πεθάνω εγώ για σένα,

γιατί τόσο σ’ αγαπώ.

ΡΟΖΙΤΑ:

Με τι πόθο θα προσμένω

να ξανάρθεις στη Γρανάδα,

μ’ αλμυρό το φως τριγύρω

απ’ της θάλασσας το χάδι.

Μα της λεμονιάς το δέντρο

και τ’ ωχρό το γιασεμί

θα μπλεχτούν τα δυο μαζί

και το δρόμο θα σου κλείσουν

και ζουμπούλια φρενιασμένα

γύρω μου χορό θα στήσουν!

Θα γυρίσεις;

ΞΑΔΕΡΦΟΣ:

Θα γυρίσω!

Εκδοχή Κώστα Ζαρούκα

Ο ΞΑΔΕΡΦΟΣ:

Όταν τ’ άλογό μου τ’ αργό

Φάει βλαστάρια με δρόσο,

όταν η καταχνιά στον ποταμό

του ανέμου τα τείχη περιτυλίξει,

όταν τ’ άγριο το καλοκαίρι

κάνει τον κάμπο πορφυρό

κι η πάχνη μέσα μου μπήξει

καρφίτσες από λαμπερόν αστέρι,

σου λέω, θα πεθάνω για σένα,

επειδή σ’ αγαπώ.

ΡΟΣΙΤΑ:

Λαχταρώ να σε δω να γυρίζεις

στη Γρανάδα ένα βράδυ, όλο ευδία

π’ αρμυρισμένο θάναι το φως

απ’ της θάλασσας τη νοσταλγία·

λεμονιές χρυσοκίτρινες,

γιασεμί με το αίμα ρουφηγμένο,

στις πέτρες περιτυλιγμένο,

θα εμποδίζουν το δρόμο σου,

κι ένας από νάρδους ανεμοστρόβιλος, χλαλοή,

θα κάνουν τη στέγη μου τρελλή!

Θα ξανάρθεις;

Ο ΞΑΔΕΡΦΟΣ:

Ναι. Θα ξαναρθώ!

Εκδοχή Δημήτρη Καλοκύρη

ΞΑΔΕΛΦΟΣ:

Κάθε που τ’ άλογό μου

δροσερό θα τρώει χορτάρι,

κάθε που η αχλή του δρόμου

θα τυλίγει το φεγγάρι,

κάθε που το καλοκαίρι

θα ξεχύνεται στους κάμπους

και σαν πάχνη θα σκεπάζει

ο Τοξότης την Παρθένο,

σ’ αγαπώ, γι’ αυτό να ξέρεις

πως για σένα θα πεθάνω.

ΡΟΖΙΤΑ:

Πότε θα ’ρθει κείνη η μέρα·

θα νυχτώνει στη Γρανάδα,

μα θα λάμπει όλη η κοιλάδα

γιατί θα ’ρχεσαι από πέρα.

Κίτρινο λεμονοδάσος,

γιασεμιά και μπουκαμβίλιες

θα μπλεχτούν μέσα στις πέτρες

να σου κλείσουνε το δρόμο,

σαν κυκλώνες οι γαρδένιες

θα τρελαίνουν την αυλή μου.

Θα γυρίσεις;

ΞΑΔΕΛΦΟΣ:

Θα γυρίσω!

Εκδοχή Ερρίκου Μπελιέ

ΑΝΙΨΙΟΣ:

Κάθε που το άλογό μου

θα σταθεί για να βοσκήσει,

κάθε που η αχλύ του κάμου

την πεδιάδα θα γεμίσει,

κάθε που το καλοκαίρι

θα ορμάει πάνω στη φύση,

κάθε που ο δριμύς χειμώνας

στα ποτάμια θα πατήσει,

όποτε και όσο κι όπως

ζωντανός θα περπατάω,

θα ’σαι τ’ άστρο της ψυχής μου

γιατί τόσο σ’ αγαπάω.

ΡΟΖΙΤΑ:

Πότε θα ’ρθει εκείνη η ώρα

στη Γρανάδα να νυχτώνει

κι ο καλός μου απ’ τα πελάγη

φως λουσμένος να σιμώνει!

Κίτρινα λεμονανθάκια

γιασεμιά που θα ευωδιάζουν

βουκαμβίλιες και ζουμπούλια

λες το δρόμο σου να φράζουν;

Τότε όλες οι γαρδένιες

θα φρενιάσουν στην αυλή μου

και η τρέλα θα με πιάσει

μα, δεν θα ’σαι εσύ μαζί μου.

Πες μου, θα γυρίσεις;

ΑΝΙΨΙΟΣ:

Ναι, θα γυρίσω.

Εκδοχή Μαίρης Βιδάλη

ΑΝΙΨΙΟΣ:

Θα ’ρθει άραγε μια ώρα

στην Γρανάδα να βραδιάσει

και απ’ τα πέλαγα τα μαύρα

να ’ρθω μεσ’ τα γιασεμιά;

Μέχρι τότε τα σεντόνια

θα κεντήσεις δίχως δάκρυ

και της πίστης μου το υφάδι

θα ξεπλένεις στο γιαλό.

Θα γυρίσω, ξαδελφούλα!

Ομαδική εκδοχή μεταπτυχιακών φοιτητριών/τών ΑΠΘ[1]

ΞΑΔΕΛΦΟΣ:

Όταν το άλογό μου νωχελικά

 χορτάρια βοσκήσει τρυφερά,

 όταν του ποταμού η καταχνιά

 του ανέμου θολώσει τη θωριά,

 όταν το θέρος το καυτό

 τον κάμπο βάψει πορφυρό

 κι η παγωνιά μες στην καρδιά

 αστέρια μπήξει σαν καρφιά,

 θα πεθάνω εγώ για σένα

γιατί σ’ αγαπώ βαθιά.

ΡΟΣΙΤΑ:

Να σε δω να ’ρθείς προσμένω

 στη Γρανάδα αποβραδίς

 στ’ αλμυρό το φως λουσμένο

 της θάλασσας που νοσταλγείς.

 Κίτρινοι λεμονανθοί,

 ματωμένο γιασεμί

 μες στις πέτρες δίχτυα απλώνουν,

 το φευγιό σου ματαιώνουν,

 νάρδοι θα στροβιλιστούν

 στη σκεπή μου θα υψωθούν.

Άραγε θα γυρίσεις;

ΞΑΔΕΛΦΟΣ:

Ναι, θα γυρίσω!

---

[1] Αναστασία Βακουφτσή, Χρήστος Βασιλειάδης, Σοφία Γεωργιάδου, Ευθυμία Γεωργοπούλου, Αλεξάνδρα Γκολφινοπούλου, Αικατερίνη Δημητροπούλου, Μαρία Καλουπτσή, Ασπασία Καμπύλη, Κυριακή Καραγιαννίδου, Κωνσταντίνα Κιοσέ, Παρασκευή-Μαρία Κροκίδου, Κωνσταντίνα Λαζάρου, Αναστασία Λάμπρου, Μαρία Μαλακάτα, Δήμητρα Μπακατσιά, Μαριάννα-Μαρία Ορφανίδου, Ευστρατία Παπαϊωάννου, Αικατερίνη Πλιάκη, Ματθίλδη Σιμχά, Μαγδαληνή Σωποτινού, Έλενα Χατζηκυριάκου. Επιμέλεια μετάφρασης: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Αλεξάνδρα Γκολφινοπούλου, Ασπασία Καμπύλη, Ματθίλδη Σιμχά.

Μικροκαταρρεύσεις, της Cecilia Eudave, σύντομα (διηγήματα) από τις εκδόσεις Οκτάνα

Εισαγωγή

Μικροκαταρρέοντας… συλλογικά

Η μετάφραση του παρόντος βιβλίου μικροδιηγημάτων είναι προϊόν του εργαστηρίου συλλογικής μετάφρασης που διοργάνωσε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ το Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ και η Ισπανο-ελληνική Ένωση Γλώσσας και Πολιτισμού, από το Φεβρουάριο έως τον Ιούνιο του 2018. Συντόνισαν οι Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και Παναγιώτης Ξουπλίδης και συμμετείχαν οι Χρίστος Βασιλειάδης, Εύα Δίγκα, Ρομίνα Κηπουρίδου, Στέλλα Μπαϊμάκη, Παναγιώτης Ξουπλίδης, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Αναστασία Παυλίδου, Θανάσης Ράπτης.

          Το μεταφραστικό μας εγχείρημα ακολούθησε μια αυστηρή διαδικασία: η πρώτη συνάντηση της ομάδας έγινε στις αρχές Φεβρουαρίου του 2018, παρουσία του καθηγητή Benito Elías García-Valero, από το Πανεπιστήμιο του Αλικάντε, ο οποίος μας εισήγαγε στην «ποιητική» της μεξικανής συγγραφέως. Ακολούθησε το μοίρασμα των διηγημάτων της συλλογής διά 8, όσα και τα μέλη, δηλαδή, της μεταφραστικής ομάδας, με την υποχρέωση ο κάθε μεταφραστής και μεταφράστρια να μεταφράσει τα «μικροδιηγήματά του» και να στείλει την εκδοχή του ηλεκτρονικά στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Στη συνέχεια, από τα μέσα Φεβρουαρίου και για πέντε μήνες, κάθε Πέμπτη, η ομάδα συναντιόταν στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και επί ένα δίωρο έκανε συλλογική επιμέλεια των ατομικών μεταφραστικών εκδοχών.

          Όταν ολοκληρώθηκε και το τρίτο χέρι της συλλογικής επιμέλειας, το κείμενο πέρασε στους μεταπτυχιακούς φοιτητές και φοιτήτριες, Flor de María Nochebuena, Σταύρο Χατζή, Ευαγγελία Χαιροπούλου, Μαρία Τσίτσου, Ελισσάβετ Σίκαλου, Ευστράτιο Σαμακίδη, Ελένη Παντελίδου και Χρυσάνθη Καντάκου, του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Επιστήμες της Γλώσσας και του Πολιτισμού», Κατεύθυνση «Μετάφραση, επικοινωνία και εκδοτικός χώρος» του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, για μια κριτική ανάγνωση, για να επανέλθει και πάλι (Ιούνιος του 2018) το επιμελημένο κείμενο στη μεταφραστική ομάδα για την τελική ανάγνωση/επιμέλεια.

Τέτοιου είδους ομαδικές μεταφράσεις, είτε έπειτα από συνεργασία επαγγελματιών μεταφραστών είτε στο πλαίσιο μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπως είναι η περίπτωσή μας, επιτρέπουν τη βέλτιστη χρήση των πλεονεκτημάτων και του πλούτου της σύνθεσης ερμηνειών που προκύπτουν από τις πολλαπλές αναγνώσεις του λογοτεχνικού κειμένου τις οποίες πραγματοποιούν τα μέλη της μεταφραστικής ομάδας. Επιπλέον, οι εν λόγω μεταφράσεις είναι λιγότερο ευάλωτες σε ακραίες λύσεις, καρπούς της δημιουργικής, βλέπε αυθαίρετης, φαντασίας επίδοξων ή ένδοξων συγγραφέων που ενδύονται το «μανδύα» του μεταφραστή. Εν κατακλείδι, η συλλογική μετάφραση είναι ενδεδειγμένη για τη μετάφραση λογοτεχνικών έργων καθώς, από τη φύση της, εξυπηρετεί και αναδεικνύει την εγγενή πολυφωνία των εν λόγω έργων.

Η καθηγήτρια Carmen Alemany Bay του Πανεπιστημίου του Αλικάντε, τέλος, ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση που της απευθύναμε να προλογίσει την ελληνική έκδοση του έργου της Εουδάβε, ανοίγοντας έτσι τον κύκλο της γραφής που κλείνει με το τελευταίο μικροδιήγημα της συλλογής με τίτλο «Περί φύσεως», το οποίο αφιερώνει η συγγραφέας ακριβώς σε εκείνη. Την ευχαριστούμε ιδιαίτερα για την ουσιαστική συμβολή της στην παρουσίαση της συγγραφέως στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Επίσης, ιδιαίτερες ευχαριστίες απευθύνουμε στον καθηγητή Benito Elías García-Valero, o οποίος διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στη γνωριμία με το έργο της Σεσίλια Εουδάβε. Τέλος, ευχαριστούμε θερμά την πρόεδρο του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, Ζώζη Ζωγραφίδου που μας στήριξε έμπρακτα στη διοργάνωση του εργαστηρίου.

Κωνσταντίνος Παλαιολόγος – Παναγιώτης Ξουπλίδης

>.<>.<

Περί φύσεως

                                                                                    Στην Κάρμεν Αλεμάνι Μπάι

Κυριεύτηκε από πάθος για τον κόσμο των φυτών, ξόδεψε την περιουσία των προγόνων του για να οικοδομήσει έναν παράδεισο όπου θα κατοικούσαν μόνο φυτά όλων των ειδών και ανάμεσά τους έχτισε τη ζωή του. Τακτικοί επισκέπτες ήταν οι κηπουροί, επιφορτισμένοι να ψεκάζουν ή να κλαδεύουν, πάντα κάτω από την επίβλεψή του, τα δέντρα, το γρασίδι και ορισμένα είδη αναρριχητικών φυτών που απαιτούσαν πολλή δουλειά. Προσέλαβε έναν σεφ με ειδίκευση στην παρασκευή γευμάτων αποκλειστικά με φρούτα ή όσπρια από τον κήπο του. Όταν αρρώσταινε, είχε αναθέσει σε έναν φαρμακοποιό να τον εφοδιάζει με φυσικούς ορούς και φάρμακα· περιττό να πούμε ότι κατείχε έναν από τους καλύτερους βοτανικούς κήπους στη Γη. Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματά του ως φυσιοδίφης ήταν τα θερμοκήπια όπου καλλιεργούσε εξωτικά λουλούδια με το πάθος ενός γενετιστή βιολόγου που αναζητά απίθανους αλλά εύστοχους συνδυασμούς. Ωστόσο, το αγαπημένο του τμήμα ήταν το αφιερωμένο στην ασυνήθιστη φύση. Εκεί περνούσε τις πρωινές και τις νυχτερινές του ώρες, ανάλογα με την περίπτωση, κάνοντας πειράματα και δίνοντας πνοή στα πλέον απίθανα μοσχεύματα. Τα σαρκοβόρα φυτά δεν ήταν ούτε κατά διάνοια τα πιο εκκεντρικά, χρησίμευαν όμως ως καμουφλάζ για τους περίεργους συγγενείς του, λιγοστούς μεν αλλά κακόβουλους, που πήγαιναν πού και πού να τον ενοχλήσουν με τις ερωτήσεις τους ή επέμεναν να του αγοράσουν χιλιετή μπονσάι από μακρινές χώρες για το μικρό του ζεν δάσος. Η μόνη συντροφιά που τον ευχαριστούσε ήταν ενός ανιψιού του, που το έπαιζε και λίγο γόης, ο οποίος με αντάλλαγμα κάποια βιβλία αρχαίας βοτανικής και κάποιους εξωτικούς σπόρους, που είχαν εισαχθεί λαθραία στη χώρα, του ζητούσε λουλούδια. Αυτά, και μια μικρή περιήγηση στην περιοχή με τις πιο εξωφρενικές καλλιέργειες. Ο ανιψιός ενθουσιαζόταν υπέρμετρα με τα ζωόμορφα δέντρα, δεν έλειπε ποτέ από τις γεννήσεις των σκυθικών αμνών και πήγαινε σε αυτά δύο φορές το μήνα μέχρι να σταματήσουν να βόσκουν το μίσχο από τον οποίον κρέμονταν σαν μικρά παιδιά· περίπου στις πέντε βδομάδες ζωής μαραίνονταν και πέθαιναν. Του άρεσε πολύ επίσης το δέντρο με τις χήνες, παρόλο που ποτέ δεν τις άκουσε να κρώζουν.

Σε μια από τις επισκέψεις του, ο ανιψιός τον ρώτησε αν είχε διαβάσει το βιβλίο που του είχε δωρίσει ως αντάλλαγμα για μια υδρόβια ορχιδέα ιδιαίτερης ομορφιάς.

«Ναι, μα δεν ήταν μυθιστόρημα με θέμα τα φυτά».

«Το ξέρω, αλλά μιλάει για τη δημιουργία».

«Εγώ φροντίζω τη φύση, δεν είμαι ο δημιουργός της. Επιπλέον, μια ηλεκτρική γυναίκα φτιαγμένη από σίδερα και αλλότριες παραξενιές δεν είναι πραγματική, δεν είναι ζωντανή».

«Θείε, αν κατάφερνα να σου βρω το βλαστάρι ενός δέντρου που να ’χει για καρπούς γυναίκες, θα το καλλιεργούσες και θα το φρόντιζες για λογαριασμό μου;»

«Εννοείς το βακ-βακ; Δεν υπάρχει· άλλωστε, από αυτό βλασταίνουν και όντα που μοιάζουν με άντρες. Το έχω αναζητήσει σε ολόκληρο τον πλανήτη. Δεν μπόρεσα καν να το εντοπίσω ακόμα και όταν, σε ένα παράλογο ταξίδι, ακολούθησα τις πληροφορίες ενός ανώνυμου γεωγράφου από την Αλμερία, καταγεγραμμένες τον 12ο αιώνα στο Κitab al-dejaghrafiya, καθώς ποτέ δεν βρήκα το κινεζικό νησί όπου ανθίζει».

Τότε ο ανιψιός άνοιξε ένα σακούλι και του έδειξε ένα φυτό που τα φύλλα του έμοιαζαν με της συκιάς. Δεν υπήρχε αμφιβολία, το αναγνώρισε αμέσως και το πήρε στα χέρια του. Τα μάτια του γέμισαν με δάκρυα και υποσχέθηκε να το καλλιεργήσει για λογαριασμό του. Ωστόσο, θα έπρεπε να περιμένει πέντε χρόνια για να αναπτυχθεί το δέντρο και να δώσει καρπούς. Αποφάσισε να φυτέψει εκείνη την ελπίδα ακριβώς στο κέντρο της αχανούς πράσινης δίνης και διάλεξε τον καλύτερο προσανατολισμό και τις καλύτερες εγκαταστάσεις. Αφοσιώθηκε στη φροντίδα του προσωπικά, ήταν το βασικό κίνητρο για την καθημερινή του εργασία και μέρα με τη μέρα τού αφιέρωνε όλη την απαιτούμενη προσοχή. Μόνος του το κλάδευε, το πότιζε και το έθρεφε με λιπάσματα υψηλής ποιότητας. Πέρασαν τα πέντε χρόνια και το δέντρο εκπλήρωσε τις προσδοκίες τους. Ο καρπός άρχισε να εμφανίζεται τον Μάρτιο, όπως ήταν αναμενόμενο, και άρχισαν να σχηματίζονται κάτι πολύ λεπτά πόδια. Η συγκίνηση τον συνεπήρε. Τον Απρίλιο το σώμα ήταν ήδη σχηματισμένο, τον Μάιο γεννήθηκε ένα όμορφο κεφάλι με ένα άψογο πρόσωπο και μες στον Ιούνιο μεγάλωσε μέχρι που έγινε μια τέλεια έφηβη, η οποία αποσπάστηκε και έπεσε στο έδαφος φωνάζοντας «βακ-βακ». Άνοιξε τα μάτια και του χάρισε μια αγνή και γλυκιά ματιά, όπως τα λουλούδια στο θερμοκήπιό του.

Ενημέρωσε τον ανιψιό του, ο οποίος επίσπευσε την επιστροφή του από ένα επαγγελματικό ταξίδι για να θαυμάσει το αποτέλεσμα. Όταν έφτασε εκεί, η θλίψη στο πρόσωπο του θείου και η σύντομη εξήγησή του τον κατέβαλαν: «Πέθανε μέσα σε λίγα λεπτά αφότου αποχωρίστηκε το δέντρο». Όταν επέμεινε να τη δει ακόμα και νεκρή, εκείνος του είπε κοφτά ότι έγινε ένας σωρός από ξερά φύλλα μόλις έπαψε να αναπνέει. Μπρος στην ταραχή του νεαρού, υποσχέθηκε να ξαναπροσπαθήσει, κάποια στιγμή θα τα κατάφερνε· αλλά κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να γίνει σε λιγότερο από πέντε χρόνια, αφού αυτός ήταν ο κύκλος αναπαραγωγής. Όταν πέρασε αυτό το διάστημα, ο καρπός ήταν ένας άντρας, που όμως είχε την ίδια τύχη με τη γυναίκα, όπως τον ενημέρωσε ο θείος του. Την επόμενη περίοδο ξεπετάχτηκαν άλλοι δύο καρποί, αλλά δεν τα κατάφεραν, του το επιβεβαίωσε τηλεφωνικά. Ο ανιψιός, που σιγά σιγά έχασε το ενδιαφέρον του ύστερα από τόσες αποτυχίες, σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα χωρίς να δει ποτέ την πολυπόθητη σοδειά. Μια δεκαετία αργότερα ο θείος πέθανε περιτριγυρισμένος από τα φυτά του και θάφτηκε δίπλα σε μια συκιά με ασυνήθιστη εμφάνιση. Κληροδότησε την ιδιοκτησία του σε ένα παράξενο ζευγάρι με δέρμα στο χρώμα της ελιάς. Τώρα κανείς δεν μπαίνει στον περιφραγμένο χώρο, κατόπιν εντολής των εκκεντρικών ιδιοκτητών πρέπει να φυλάσσεται ως ιερό, διασφαλίζοντας έτσι ότι εκεί υπάρχει συγκεντρωμένο το απαύγασμα της φύσης. Τη νύχτα οι φρουροί που φυλάνε τις εισόδους ακούνε σε μια ακατανόητη γλώσσα γέλια και κουβέντες που κανείς δεν ξέρει από πού προέρχονται και όταν τους ρωτάς απλώς απαντούν: «Είναι η φωνή του παραδείσου».

  

(εικονογράφηση: Εύη Τσακνιά)