Τετάρτη 29 Νοεμβρίου 2023

H αγένεια του αυτόχειρα, του Carlos Vitale [σε νέα μτφρ. της Αλεξάνδρας Γκολφινοπούλου από τις Εκδόσεις ΣΑΙΞΠΗΡΙΚόΝ]]

Η ΣΦΡΑΓΙΣΜΕΝΗ ΠΟΡΤΑ

Όταν ήμουν μικρός, άκουγα να μιλούν στη γειτονιά για την περιπέτεια κάποιου που είχε επιζήσει από ένα ναυάγιο, επιπλέοντας για μια βδομάδα πάνω σε μια πόρτα. Δεν ξέρω ποιος ήταν, ούτε καν αν αυτή η ταλαιπωρία τού συνέβη στην πραγματικότητα, αλλά δεν μπορώ να βγάλω από το μυαλό μου αυτόν τον άνδρα, γαλάζιο και νερό, μαύρο και νερό, γραπωμένο σε μια πόρτα, από την οποία δεν μπορεί να διαφύγει.

Ο Κάρλος Βιτάλε γεννήθηκε το 1953 στο Μπουένος Άιρες (Αργεντινή). Σπούδασε ισπανική και ιταλική φιλολογία. Ζει στη Βαρκελώνη από το 1981.

Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2023

Βιβλιοκριτική της Ιφιγένειας Ντούμη για το Οι πόρνες της αστικής τάξης της Eliana Alfaro

https://bookpress.gr/kritikes/xeni-pezografia/18818-oi-pornes-tis-astikis-taksis-tis-eliana-alfaro-kritiki-mia-gynaikeia-foni-pou-den-masaei-ta-logia-tis

Ελιάνα Αλφάρο [Eliana Alfaro]: Οι πόρνες της αστικής τάξης

Εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη, 2023

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

Μια γυναικεία φωνή που δεν μασάει τα λόγια της

Ίσως κάποιος απόψε αναρωτιέται: «Μα καλά, πόρνες; Σήμερα που αφαιρούμε προσεκτικά λέξεις από τον καθημερινό μας λόγο μην τυχόν και μας πετύχουν τα πυρά της άκρας πολιτικής ορθότητας, έχουμε τη λέξη «πόρνη» σε ένα εξώφυλλο με μια γυμνή γυναίκα; Τι θράσος είναι αυτό; Τι μισογυνισμός;» Θράσος ναι, αλλά μισογυνισμός όχι. Είναι το θράσος, η τόλμη μάλλον, μιας Κολομβιανής συγγραφέα η οποία μιλάει χωρίς περιστροφές για τις γυναίκες εκείνες, στις οποίες έτυχε η ζωή να μάθει από μικρή ηλικία, ενδεχομένως και με σκληρό τρόπο, ότι το σώμα τους μπορεί να τις βγάλει από τη μιζέρια, να τους εξασφαλίσει μια πολυτέλεια στην οποία όμως κινδυνεύουν να εθιστούν, καταλήγοντας πειθήνιες ερωμένες ή σύζυγοι, έρμαια αντρών ή και άλλων γυναικών.

H Ελιάνα Αλφάρο είναι από την Κολομβία. Όπου, όπως διαπιστώνουμε με μια πρόχειρη ματιά στα στοιχεία του ΟΗΕ για τα τελευταία χρόνια, το 23,4 % των γυναικών μεταξύ 20-24 παντρεύτηκε πριν τα 18. Όπου το ποσοστό κύησης στην εφηβική ηλικία κυμαίνεται γύρω στο 60% (στην Ελλάδα είναι 8,6). Όπου το 2018 περίπου το 12% των γυναικών μεταξύ 15-49 ανέφερε ότι είχε υποστεί σωματική ή και σεξουαλική βία από τον σύντροφό τους (εμείς είμαστε περίπου στο 5%). Όπου επίσης διαβάζουμε ότι περισσότερο από 90% των σεξουαλικών εγκλημάτων περνούν στην αφάνεια. Και όπου το 2022 υπάρχουν 612 καταγεγραμμένες γυναικοκτονίες. Άρα ναι, φαντάζομαι μια γυναικεία φωνή από τη χώρα αυτή έχει κάποιο λόγο να μη μασάει τα λόγια της. Μήπως λοιπόν για τις γυναίκες αυτές στις οποίες αναφέρθηκα προηγουμένως, τις με πολλά ερωτηματικά πόρνες, δεν είναι μια υπόσχεση σωτηρίας αυτή η εκπόρνευση; Και πρόκειται άραγε στ’ αλήθεια για εκπόρνευση;

Καλά, θα πείτε, πού τα βλέπει όλα αυτά; Αυτό είναι ένα ερωτικό μυθιστόρημα, ξεκάθαρα. Ναι, σύμφωνοι. Οι «Πόρνες της αστικής τάξης» είναι ένα διαρκές ταξίδι μεταξύ Ελλάδας και Κολομβίας, γεμάτο ερωτικές περιπέτειες και πολύ προκλητικές μάλιστα. Όμως η ηρωίδα, η Άννα, δεν απολαμβάνει την περιπέτεια ελαφρά τη καρδία, όπως μπορεί να φαίνεται στην αρχή. Υπάρχουν στιγμές στην οποία τη βλέπουμε να λυγίζει και να σιχαίνεται τον εαυτό της. Να εύχεται να μην τη βλέπει ο πεθαμένος πατέρας της, να μη μάθει τίποτα η μάνα της την οποία στηρίζει οικονομικά, ο αδερφός της που σπουδάζει χάρη στη δική της βοήθεια. Να ομολογεί επίσης ότι δεν αντέχει να γυρίσει στην προηγούμενη ζωή της και να τρώει φακόρυζο κάθε μέρα, να κουβαλά παντού μαζί της τη θλίψη, την αποτυχία και την απελπισία – γιατί αυτές είναι οι λέξεις που χρησιμοποιεί για να περιγράψει τη ζωή της.

Κάποια στιγμή η Άννα αρχίζει να ελπίζει ότι τα πράγματα θα αλλάξουν. Γνωρίζει κάποιον, τον παντρεύεται και πιστεύει ότι η αγάπη του θα μπορέσει να γιατρέψει τις πληγές της. Δεν θα σας αποκαλύψω αν οι ελπίδες της θα διαψευστούν ή όχι, αν ο γάμος θα τη σώσει, αν θα καταφέρει να βγει στην επιφάνεια και να γιατρευτεί από αυτόν τον εθισμό –γιατί πρόκειται για εθισμό πια– που την κάνει έρμαιο ακραίων και ανεξέλεγκτων επιθυμιών, καθώς και των αντρών ή γυναικών που μάλλον την εκμεταλλεύονται. Γιατί όσο κι αν συνειδητοποιεί ότι οι επιλογές της την οδηγούν στην καταστροφή, δεν παύει να κολακεύεται από τις εφήμερες απολαύσεις και την καλοπέραση που της υπόσχονται.

Νομίζω κάποιοι από τους αναγνώστες ίσως αναγνωρίσουν στιγμές του εαυτού τους στην Άννα. Μπορεί να μας έχει τύχει κάτι απ’ όλα αυτά, μπορεί να έχουμε κολακευτεί από την υπόσχεση των εφήμερων απολαύσεων, ακόμα και της πολυτέλειας. Κι αν το τίμημα είναι μεγάλο, ίσως αυτό τελικά για κάποιους να φανερώνει τον δρόμο προς τη σωτηρία, όπως και να την ορίζει κανείς. Ίσως και για την Άννα. Μένει να το ανακαλύψετε, μέσα από ένα κείμενο με έντονη δραματικότητα και καταιγιστικό ρυθμό, αιφνιδιαστικές εναλλαγές και προκλητική γλώσσα, άψογα μεταφρασμένο όπως πάντα από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, που με εμπιστοσύνη και αγάπη μας κάνει απόψε την τιμή να μιλάμε για τη δουλειά του τρεις εσαεί μαθήτριές του, η Θεώνη Κάμπρα, η Αλίκη Μανωλά κι εγώ.

Ιφιγένεια Ντούμη*, από την παρουσίαση του βιβλίου, 2 Νοεμβρίου 2023, Διπλό Καφέ, Εξάρχεια

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Φτάνει μια ηλικία που η πλειονότητα των γυναικών θέλει να παντρευτεί∙ θέλουν να αποκτήσουν σπίτι, παιδιά, τη δική τους οικογένεια. Η Άννα δεν ήταν από αυτές. Εκείνη ένιωθε πως όλα τα παραπάνω είναι για γυναίκες που δεν έχουν τη δική της ιστορία, εκείνη είχε ζήσει πολλά, δεν μπορούσε να γίνει νοικοκυρά· λειτουργούσε καλύτερα ως «η άλλη», άλλωστε, με αυτό το ρόλο, είχε περισσότερα οφέλη από τις συζύγους, με όλο της το σεβασμό προς αυτές».

* Η Ιφιγένεια Ντούμη είναι ποιήτρια και μεταφράστρια.

Τετάρτη 22 Νοεμβρίου 2023

O Κωνσταντίνος Παλαιολόγος μιλάει για τον Élmer Mendoza στο www.extremeways.gr [podcast]

Έλμερ Μεντόσα | Μεξικό,

εκεί όπου οι σφαίρες

σφυρίζουν διαρκώς

https://www.extremeways.gr / 20/11/2023

Όπου σήμερα, θα ασχοληθούμε με το με το λογοτεχνικό σύμπαν του Έλμερ Μεντόσα.

Ταξιδεύουμε στο Μεξικό εκεί όπου οι σφαίρες σφυρίζουν διαρκώς! Με την βοήθεια του μεταφραστή Κωνσταντίνου Παλαιολόγου γνωρίζουμε τον συγγραφέα γέννημα θρέμμα της πιο εγκληματικής περιοχής του Μεξικού: της Σιναλόα!

Οι ασημένιες σφαίρες | Εκείνη μπήκε από το παράθυρο του μπάνιου

Έλμερ Μεντόσα – Εκδ. του 21ου – μτφ Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

Σάββατο 18 Νοεμβρίου 2023

Βιβλιοκριτική της Βαρβάρας Ρούσσου για το Οι λίμνες της Βόρειας Αμερικής του José Daniel Espejo

Χοσέ Ντανιέλ Εσπέχο: Ποίηση και βιωματικό υλικό /αυτισμός

https://www.oanagnostis.gr/chose-ntaniel-especho-poiisi-kai-viomatiko-yliko-aytismos-tis-varvaras-royssoy/?fbclid=IwAR38TkxM75x79s7og6HymhUvTGzngQfvkr432e9i5wC-1V7mv5v8B3zvlG

της Βαρβάρας Ρούσσου

Η νέα έκδοση σε συνεργασία Μαρίας Γυπαράκη και Librofilo & Co είναι η ποιητική συλλογή του Ισπανού Χοσέ Ντανιέλ Εσπέχο (γεν. 1975) Οι λίμνες της Βόρειας Αμερικής του 2019. Εδώ, το άμεσο βίωμα απαντά στο συχνά επανερχόμενο ερώτημα που αφορά και στην ελληνική ποίηση: η κυριολεκτική έκθεση του οδυνηρού βιωματικού υλικού που δεν μεταποιείται σε λυρική αφαίρεση ή υπαινικτική αναφορά του ερεθίσματος αλλά μεταφέρεται επεξεργασμένα μεν ως ποιητική κατασκευή με τη λιγότερο δε δυνατή μεταποίηση, πόσο ανταποκρίνεται στα προκαθορισμένα σχήματα που έχουμε κατά νου για την ποίηση;

Ο Εσπέχο (αυτό)προσδιορίζεται συγγραφέας-ποιητής αλλά και ενεργός ακτιβιστής «περιπέτειες στην πολιτική, πολλές εκατοντάδες άρθρα όχι ιδιαίτερα ορθόβουλα[…]βιβλία που δεν πρόκειται να διαβάσει κανείς/». Βιβλιοπώλης, στην ουσία υπεύθυνος ενός πολιτιστικού κοινωνικού χώρου με βιβλία στη Μούρθια, με πολλές συλλογές στο ενεργητικό του, βραβευμένος γι’ αυτή τη συλλογή και κυρίως, γεγονός στο οποίο εστιάζει στη συλλογή, πατέρας δύο παιδιών, το ένα αυτιστικό. Ο Εσπέχο εξαρχής, με το πρώτο εισαγωγικό ποίημα «Intro», παρουσιάζει μια εξ αντανακλάσεως αυτοπροσωπογραφία του που θα ολοκληρωθεί ανατρεπτικά σε επόμενα ποιήματα: κάνει λόγο για μια συνέντευξη τοπικής εφημερίδας όπου ο ίδιος σκιαγραφεί μια εικόνα για δημόσια χρήση, εμπρόθετα βασισμένη σε στερεότυπα: «μια φωτεινή ιστορία,/διανθισμένη με δράματα, με χάπι έντ/σχετικά με έναν τύπο που μένει χήρος και μαθαίνει/να φροντίζει τα παιδιά του/(το ένα αυτιστικό) μόνο τους, με τη βοήθεια της ποίησης/(στ’ αλήθεια!) και της καλής του καρδιάς./». Ο ελαφρά ειρωνικός τόνος αυτής της περίπου αληθινής δημόσιας εικόνας που διαδίδεται γρήγορα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης («το αποκαλούν, viral ιικό δηλαδή») θα αποδομηθεί -στη συνέχεια του ίδιου αλλά και άλλων ποιημάτων- σταδιακά και με ιδιαίτερη ένταση. Το δημόσιο πρόσωπο, που και ο ίδιος χαρακτηρίζει ως «κάποιος άλλος» που «ούτε αυτός ο άλλος/θα ξέρει καλά καλά τι συμβαίνει στο σπίτι μου/όταν κλειδαμπαρώνουμε από μέσα.», ανασκευάζεται με την αποκάλυψη του ιδιωτικού προσώπου, του βαθύτερου εαυτού. Στο επόμενο ποίημα «Μέσα» η αποκάλυψη ολοκληρώνεται. Ο άντρας αυτός είναι και αυτά που είπε αλλά έχει ως κέντρο τον αυτιστικό γιό του Μαρτίν τον οποίο φροντίζει ως μόνος γονέας αυτής της οικογένειας.

Το πολύ δημοφιλές μυθιστόρημα Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα του Mark Haddon (2003) αποτελεί το κλασικότερο παράδειγμα σχέσης λογοτεχνίας-αυτισμού. Είναι σπανιότατο ωστόσο ένα ποιητικό έργο να επικεντρώνεται στον αυτισμό που συχνά θεωρείται ταμπού. Βέβαια, η άφθονη βιβλιογραφία από πολλά επιστημονικά πεδία φτάνει έως και τη λογοτεχνική αξιοποίηση του θέματος. Πέρα από τις επιστημονικές λεπτομέρειες, η λογοτεχνία δεν αντιμετωπίζει τον αυτισμό ως νευροδιαφορετικότητα αλλά ως παθολογία λόγω των συμπτωμάτων (κυρίως γλωσσική διαφορετικότητα ή κοινωνική δυσλειτουργία) ή εστιάζει σε πλευρές του φάσματος αυτισμού (υψηλός δείκτης ευφυΐας όπως στον Σέρλοκ Χολμς). Το ευρύ φάσμα αυτισμού μπορεί να παρέχει ενδιαφέρον λογοτεχνικό υλικό αλλά τόσο η λογοτεχνία όσο και η κριτική αντιμετωπίζουν τις αναφορές στον αυτισμό μέσα στο νευροτυπικό πλαίσιο.

Στη συλλογή Οι λίμνες της Βόρειας Αμερικής ο Εσπέχο προβάλλει το προσωπικό βίωμα ως φροντιστής του γιού του, επιμένοντας στην κυριολεξία, στήνοντας σύντομες αφηγήσεις απ’ όπου αναδύονται αυτόματα ή περιγράφονται ρητά τα συναισθήματα, αποδίδοντας την ψυχολογική επίδραση που έχει στον ίδιο η ολοκληρωτική φροντίδα του αυτιστικού παιδιού του: διαρκή διερώτηση στον ταλαιπωρημένο εαυτό εάν και πόσο κατορθώνει να είναι καλός πατέρας και άξιος φροντιστής αυτού του παιδιού, απομάκρυνση από τους φίλους του («δεν αναχωρούν πλέον από το σπίτι μου ποιήματα σαν αυτά/ούτε τηλεφωνούν άλλοι φίλοι/ούτε προσπαθώ να επαναλάβω αυτό που πάντα τους λέω/αυτό που πάντα τους λέω.»), αντίθεση αυτής της ζωής με τις ήρεμες ζωές των οικογενειών με νευροτυπικά παιδιά («Όσο πιο όμορφο το παραμύθι τόσο λιγότερος είναι ο χώρος/ που έχουμε εμείς σ’ αυτό.»), χωρισμό από γυναίκες («Είχα μια κοπέλα πριν κάποια χρόνια[…]οι φίλες της τη συμβούλευαν,/να μας αφήσει αμέσως,/»), ντροπή μερικές φορές όταν η οικογένειά του βρίσκεται στο επίκεντρο των σχολίων και της δυσαρέσκειας των γειτόνων, απομόνωση που την επιδεινώνει η απουσία του καπιταλιστικού κράτους με την ελάχιστη συμμετοχή του στην αγωγή του παιδιού εντέλει περιθωριοποίηση. Χωρίς να αυτό-ηρωοποιείται ο Εσπέχο ανοίγει το φάσμα των αρνητικών συναισθημάτων «ένα μέρος με το όνομά μου στο κέντρο της αθλιότητας/και της αυτοσυγκράτησης.» αλλά περιλαμβάνει λίγα φωτεινά διαλείμματα που ανακαλύπτει η αναγνωστική ματιά μέσα από μικρές ρωγμές: η προβολή μιας καθημερινότητας στο όριο του αβίωτου αφήνει πέρα από το ρητό σπαραγμό και την υπόγεια βεβαιότητα που δίνει η αφοσίωση στη φροντίδα, με όποιο κόστος κι αν υλοποιείται.

Παράλληλα, ψήγματα από τη χαρακτηριστική του αυτισμού επαναληπτικότητα βρίσκουμε στα ποιήματα (από αυτή την επανάληψη προέρχεται και ο τίτλος του βιβλίου) όπως και στιγμές άλλων αυτιστικών εκδηλώσεων του Μαρτίν, εκείνα τα σημεία που βυθίζουν την ποιητική φωνή στη θλίψη. Γιατί όχι περισσότερα σημεία και πιο αναλυτική αποτύπωση; Διότι δεν πρόκειται για συγγραφή μαρτυρίας, ούτε για ημερολογιακή εξομολόγηση, με εστίαση στις ιατρικές λεπτομέρειες μιας ατομικής περίπτωσης αυτισμού αλλά για την παραγωγή ενός ποιητικού έργου. Αν και ο αυτισμός του Μαρτίν αποτελεί το ρυθμιστικό παράγοντα η συλλογή δεν τον αποτυπώνει, χειρίζεται ορισμένες παραμέτρους του ως υλικό. Αν και το βίωμα αποδίδεται άμεσα διαμεσολαβείται από ένα βαθμό επεξεργασίας που το διακρίνει από τη μαρτυρία και το τεκμήριο.

Επιπλέον, ο Εσπέχο δεν εξιδανικεύει ούτε και την ποιητική του ιδιότητα: η ποίηση είναι «φευγαλέα σαν ολόγραμμα: αν της κάνεις ερωτήσεις εξαφανίζεται» (σ. 63). Στο «Ράβδοι οπλισμού» παραθέτει την άποψή του που την πραγματώνει σε αυτή τη συλλογή. Η ποίηση δε λειτουργεί εδώ (μόνο) παραμυθητικά (πράγμα που θεωρείται και από τον ίδιο τον ποιητή αμφισβητήσιμο) αλλά ως αντίδραση στοχεύει στο ξεβόλεμα και την αναστάτωση αποτέλεσμα μιας διαφορετικού είδους αναγνωστικής «μέθεξης», απαλλαγμένης τώρα από την εξιδανικευτική, υψηλόφρονα σημασία της λέξης. Η πραγματικότητα που, όπως έχει γράψει ο Εσπέχο σε άλλα ποιήματα, δεν μπορεί με ευκολία να την δημοσιοποιεί, διυλίζεται χωρίς όμως να παύει να είναι αναγνωρίσιμη, μέσα από την ποίηση της οποίας ο ρόλος ενέχει σπέρματα αντίστασης σε παγιωμένες καταστάσεις και καταγγελίας.

«Ο Χόρχε Ρίτσμαν πιστεύει

ότι οι ποιητές μαθαίνουν πρώτα

να λένε όσα απαγορεύονται ύστερα

όσα δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους και τέλος

όσα δεν ξέρουν να πουν. Δεν υπάρχουν πολλοί ποιητές,

ως εκ τούτου. Δεν αφθονούν καν

εκείνοι που το προσπαθούν στα σοβαρά, δυναμιτίζοντας

τα ταμπού της φυλής ή ακόμα χειρότερα:

τους εσωτερικούς λατρευτικούς χώρους. Η Σάρον Όλντς,

ο Μπράνε Μόζετιτς ίσως

να δείχνουν το δρόμο. Ο Σανταμαρία

καταδεικνύει στο Στα όρια του εφικτού

τον τρόπο με τον οποίο ο καπιταλισμός υποσκάπτει

τα ίδια μας τα συναισθήματα, την απόρριψή μας:

πρώτα η αδυναμία των άλλων,

ύστερα η αδυναμία μέσα σου. Ο Εμίλ Ντιρκέμ

παρατήρησε μια για πάντα ότι η εσωτερικότητά μας

είναι ένα έδαφος, εν μέρει φωτισμένο,

εν μέρει ανεξερεύνητο. Αστικοποιημένο εν μέρει,

τολμώ να προσθέσω. Ξέρουμε να ποζάρουμε,

να λέμε με καινούργιους τρόπους όλα όσα μας επιτρέπονται,

αλλά στην ποίηση

φτάνει κανείς από τα πίσω δωμάτια

από τις ράβδους οπλισμού

(η ποίηση

είναι το αντίθετο

του μάρκετινγκ)

και κανείς δεν μπορεί να σου πει

τι ακολουθεί μετά.»

Όμοια στο «Βούρκος/Στάχτη αντιπαραθέτει την ωραία ποίηση της ονειροπόλησης («Βιβλία ποίησης που κατέφτασαν επιπλέοντας/από κόσμους παραθαλάσσιους που αφιερώνουν/τις νύχτες τους στο να ονειρεύονται-να ονειρεύονται πολύ/και κανείς ποτέ δεν είναι ξύπνιος ούτε μπορεί να ακούσει/κάποιον που ουρλιάζει μονάχος στα άγρια χαράματα/» στην ποίηση του βούρκου «βλασφημούσε σε ποια γλώσσα άραγε με επίγευση βούρκου/και στάχτης ποιων βιβλίων ποίησης;/».

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, βαθύς γνώστης της ισπανικής, μεταφρράζει με μεγάλη προσοχή και ευαισθησία αυτά τα ιδιαίτερα ποιήματα διατηρώντας τις γλωσσικές επιλογές του Εσπέχο (γλώσσα απόλυτα οικεία, καθημερινή και κυριολεκτική αλλά προσεγμένη και θερμή) και την υψηλού βαθμού συγκινησιακή φόρτιση, ό,τι δηλαδή και ο ίδιος ο μεταφραστής ένιωσε όταν ήρθε πρώτη φορά σε επαφή με αυτή την ποίηση, όπως αναφέρει και στον πρόλογό του.

Όταν λοιπόν η σκληρή, επώδυνη εμπειρία αρθρώνεται από γλώσσα που δεν επιδιώκει τη λείανση του βιώματος αλλά την προβολή που αποκαλύπτει το τραύμα χωρίς μιζέρια αλλά με ειλικρίνεια παράγει αληθινά συγκινητική ποίηση.

Χοσέ Ντανιέλ Εσπέχο, Οι λίμνες της Βόρειας Αμερικής

μτφρ.-πρόλογος Κων/νος Παλαιολόγος,

Επίμετρο Ντανιέλ Χ. Ροντρίγκεθ

εκδ. Librofilo&Co

Ο Αναγνώστης, 16/11/2023

Πέμπτη 16 Νοεμβρίου 2023

Peso ancestral της Alfonsina Storni στα ελληνικά Χ 2

Peso ancestral

Tú me dijiste: no lloró mi padre;
Tú me dijiste: no lloró mi abuelo;
No han llorado los hombres de mi raza,
Eran de acero.

Así diciendo te brotó una lágrima
Y me cayó en la boca... más veneno:
Yo no he bebido nunca en otro vaso
Así pequeño.

Débil mujer, pobre mujer que entiende,
Dolor de siglos conocí al beberlo:
Oh, el alma mía soportar no puede
Todo su peso.

[Irremediablemente, 1919]

>.<>.<

Προγονικό βάρος

Εσύ μου είπες: δεν έκλαψε ο πατέρας μου∙

Εσύ μου είπες: δεν έκλαψε ο παππούς μου∙

Δεν έκλαψαν οι άνδρες του σογιού μου,

Ήταν από ατσάλι.

Λέγοντας αυτά σου ανάβλυσε ένα δάκρυ

Κι έπεσε στο στόμα μου… περισσότερο δηλητήριο:

Εγώ δεν έχω πιει ποτέ σ’ άλλο ποτήρι

Τόσο μικρό.

Αδύναμη γυναίκα, δύστυχη γυναίκα που αντιλαμβάνεται,

Πόνο αιώνων γνώρισα πίνοντάς το:

Αχ, η ψυχή μου ν’ αντέξει δεν μπορεί

Όλο του το βάρος.

Μετάφραση: Αικατερίνη Αλβερατσίδου, Ελένη Κατσαφυλλούδη

Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

Η μετάφραση είναι προϊόν του μαθήματος «Πανόραμα Ισπανοαμερικάνικης Λογοτεχνίας» που δίδαξε ο Κων/νος Παλαιολόγος κατά το εαρινό εξάμηνο του 2021/22 στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ.

>.<>.<

Το βάρος των προγόνων

Εσύ μου είπες: δεν έκλαψε ο πατέρας μου∙

εσύ μου είπες: δεν έκλαψε ο παππούς μου∙

δεν έχουν κλάψει οι άνδρες της φυλής μου,

ήταν απ’ ατσάλι.

Κι έτσι μιλώντας σού έφυγε ένα δάκρυ

και στο στόμα μου έπεσε. Ποτέ άλλοτε

δεν έχω πιει τόσο φαρμάκι σ’ ένα ποτήρι

τόσο μικρό.

Εύθραυστη γυναίκα, δύστυχη γυναίκα που κατανοεί,

τον πόνο αιώνων ένιωσα, πίνοντάς το:

Αχ, η ψυχή μου δεν μπορεί ν’ αντέξει

ακέραιό του το βάρος.

Μετάφραση: Στέργιος Ντέρτσας [Όπως η λύκαινα είμαι εγώ, Ενύπνιο, 2023]

Η Αλφονσίνα Εστόρνι, ποιήτρια και θεατρική συγγραφέας, γεννήθηκε στο καντόνι του Τιτσίνο της ιταλόφωνης Ελβετίας το 1892. Στα τέσσερά της, με την οικογένειά της, μεταναστεύει στην Αργεντινή. Θεωρείται από τις επιφανέστερες ποιήτριες της Αργεντινής. Τον Οκτώβριο του 1938, στο Μαρ δε Πλάτα της Αργεντινής, γράφει μόνη της το τέλος της πέφτοντας στη θάλασσα. Υπέφερε από καρκίνο και κατάθλιψη.

Σάββατο 11 Νοεμβρίου 2023

O Κωνσταντίνος Παλαιολόγος μιλάει για τον Juan Villoro στο www.extremeways.gr [podcast]

PODCAST 06/11/2023

Όπου σήμερα, θα ασχοληθούμε με το λογοτεχνικό σύμπαν του Χουάν Βιγιόρο.

Ταξιδεύουμε στο Μεξικό και αφουγκραζόμαστε την ανάγκη του συγγραφέα να διατηρήσει μια μνήμη που μάλλον εξαφανίζεται!

Με την βοήθεια του μεταφραστή Κωνσταντίνου Παλαιολόγου συζητάμε για το νέο μεγάλο μυθιστόρημα του μεξικανού συγγραφέα, Η γη της μεγάλης επαγγελίας, καθώς και για τον θεατρικό μονόλογο Διάλεξη για τη βροχή που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

https://www.extremeways.gr/juan-villoro-gh-megalis-epaggelias-dialexi-gia-thn-broxh-kastaniotis/

Τρίτη 7 Νοεμβρίου 2023

ΑΠΟΣΤΑΣΙΑ από τις ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

Η λογοτεχνία είναι πάντα ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή. Η Αριάνα Χάργουικ εγκατέλειψε το Μπουένος Άιρες για το Παρίσι και ο Μικαέλ Γκόμες Γκούτχαρτ εγκατέλειψε το Παρίσι για το Μπουένος Άιρες. Χρόνια αργότερα συναντήθηκαν στη Γαλλία και από τις συνομιλίες τους, προφορικές και γραπτές, γεννήθηκε η Αποστασία: μια συγγραφέας και ένας συγγραφέας και μεταφραστής συζητούν με τρόπο χειμαρρώδη, εμβαθύνοντας στα μυστήρια της λογοτεχνίας, της μετάφρασης αλλά και της δικής τους ζωής. Τους παρακινεί ένας διπλός και ανομολόγητος σκοπός: η διαφυγή από την πολιτική και ψυχική απομόνωση της σύγχρονης εποχής και η αντίσταση στην άλλη γλώσσα, την ξένη, τη μη μητρική, εκείνη που μας καθιστά ξένους ενώπιον του εαυτού μας.

☆★☆

Το διάβασα στην κυριολεξία ενθουσιασμένος. Μια συγγραφέας κι ένας μεταφραστής, αμφότεροι με διάφορες διπλές ταυτότητες, συζητούν για το παρελθόν και το παρόν της μετάφρασης και για το αν είναι σκόπιμο να αυτο-μεταφράζονται και να μεταφράζουν κάθε προηγούμενο εαυτό τους. Ένας καταιγιστικός διάλογος φαντασμάτων όταν τα φαντάσματα έχουν ήδη φύγει. ― Ενρίκε Βίλα-Μάτας

Μια συνομιλία μεταξύ δύο συστηματικών και οξύνοων αναγνωστών-συγγραφέων-μεταφραστών όπως είναι η Αριάνα Χάργουικ και ο Μικαέλ Γκόμες Γκούτχαρτ καταλήγει τελικά να αναφερθεί σε όλο το εύρος του λογοτεχνικού γίγνεσθαι. Καθώς οι εμπειρίες των δύο συνομιλητών είναι τόσο διαφορετικές, οι παρατηρήσεις γεννιούνται, διευρύνονται, διίστανται, εμπλουτίζονται και μεταβάλλονται με ιλιγγιώδη ρυθμό, καθιστώντας αυτό τον διάλογο μια ταλμουδική συνομιλία, που εντυπωσιάζει τους αναγνώστες της και εγείρει την απαίτηση να συνεχιστεί. Προσμένουμε εναγωνίως πολλές ακόμα συνέχειες. ― Αλμπέρτο Μανγκέλ

Αυτά που λένε ο Μικαέλ Γκόμες Γκούτχαρτ και η Αριάνα Χάργουικ περί λογοτεχνίας είναι φανταστικά. Είναι ένας διάλογος συναρπαστικός. ― Κλάουντιο Μάγκρις

Λίγα λόγια για τους συγγραφείς:

Αριάνα Χάργουικ

Γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες το 1977. Από το 2007 ζει στη Γαλλία. Έχει γράψει τέσσερα μυθιστορήματα:την «ακούσια τριλογία» Matate, amor (2012), La débil mental (2014), Precoz (2015) και το Degenerado (2019). Έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 20 γλώσσες.

Μικαέλ Γκόμες Γκούτχαρτ

Γεννήθηκε στο Μοντεβιδέο το 1982. Είναι διηγηματογράφος, μεταφραστής και κριτικός. Έχει μεταφράσει στα ισπανικά έργα του Ρουσώ και του Μερλώ-Ποντύ και στα γαλλικά της Αλεχάντρα Πισάρνικ και του Βίτολντ Γκομπρόβιτς, μεταξύ άλλων. Έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 15 γλώσσες.

Μετάφραση

ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ