Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου 2019

Doña Rosita la soltera o El lenguaje de las flores στα ελληνικά X 6 [ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ]

Doña Rosita la soltera o El lenguaje de las flores στα ελληνικά X 6

του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

To 1935 o Φεδερικό Γκαρθία Λόρκα γράφει το πιο σύνθετο θεατρικό έργο του, Doña Rosita la soltera o El lenguaje de las flores, ένα πάντρεμα των ανδαλουσιάνικων δραμάτων του (Γέρμα, Ο ματωμένος γάμος κ.ά.) με τα υπερρεαλιστικά έργα του (Σαν περάσουν πέντε χρόνια, Το κοινό). Το εν λόγω έργο έχει μεταφραστεί επτά φορές στα ελληνικά, από τους Αλέξη Σολομό (Δόνα Ροζίτα, 1959), Ιουλία Ιατρίδη (Δόνια Ροζίτα, 1967), Κώστα Ζαρούκα (Δόνα Ροσίτα η ανύπαντρη, 1973), Δημήτρη Καλοκύρη (Δόνια Ροζίτα η ανύπαντρη ή η γλώσσα των λουλουδιών, 1999), Ερρίκο Μπελιέ (Δόνια Ροζίτα, 2006), Μαίρη Βιδάλη (Δόνια Ροζίτα η ανύπαντρη ή η λαλιά των λουλουδιών, 2016) και σε ομαδική μετάφραση των μεταπτυχιακών φοιτητών του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ υπό την εποπτεία του καθηγητή Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (Δόνια Ροσίτα η Γεροντοκόρη ή Η γλώσσα των λουλουδιών, 2018). Όλες οι παραπάνω μεταφράσεις, πλην εκείνης της Ιουλίας Ιατρίδη που παίχθηκε μόνο στο ραδιόφωνο, κυκλοφόρησαν ως βιβλία στην ελληνική αγορά από τις εκδόσεις Δωδώνη, Μέρμηγκας, Ύψιλον, Ηριδανός, Δρόμων και Μιχάλης Σιδέρης, αντίστοιχα.
          Στη συνέχεια παρουσιάζουμε στο πρωτότυπο και σε έξι εκδοχές στα ελληνικά (αφού δεν υφίσταται το εν λόγω απόσπασμα στη μετάφραση της Ιατρίδη) την κορυφαία στιγμή του έργου (και μια από τις πιο συνταρακτικές στη θεατρική παραγωγή του γραναδίνου συγγραφέα): τον αποχωρισμό των δύο αρραβωνιαστικών, της Δόνια Ροσίτα και του Ξαδέλφου της, ο οποίος την εγκαταλείπει προσωρινά (;) για επαγγελματικό ταξίδι στην Αργεντινή.  

Πρωτότυπο

PRIMO.
Cuando mi caballo lento
coma tallos con rocío;
cuando la niebla del río
empañe el muro del viento;
cuando el verano violento
ponga el llano carmesí
y la escarcha deje en mí
alfileres de lucero,
te digo, porque te quiero,
que me moriré por ti.

ROSITA.
Yo ansío verte llegar
una tarde por Granada
con toda la luz salada
por la nostalg ia del mar;
amarillo limonar,
jazminero desangrado,
por las piedras enredado
impedirán tu camino,
y nardos en remolino
pondrán loco mi tejado.
Volverás.

PRIMO.
Sí. ¡Volveré!

Εκδοχή Αλέξη Σολομού

ΞΑΔΕΡΦΟΣ:
Όταν στη δροσιά τ’ Απρίλη
κουρασμένο τ’ άλογό μου
θα σταθεί για να βοσκήσει,
κι όταν πάνω από το ρέμα
θα ’χει πήξει η καταχνιά,
όταν τ’ άγριο καλοκαίρι
βάφει κόκκινο τον κάμπο,
κι όταν με τρυπά ο χειμώνας
μ’ ένα αστέρι παγερό,
θα πεθάνω εγώ για σένα,
γιατί τόσο σ’ αγαπώ.

ΡΟΖΙΤΑ:
Με τι πόθο θα προσμένω
να ξανάρθεις στη Γρανάδα,
μ’ αλμυρό το φως τριγύρω
απ’ της θάλασσας το χάδι.
Μα της λεμονιάς το δέντρο
και τ’ ωχρό το γιασεμί
θα μπλεχτούν τα δυο μαζί
και το δρόμο θα σου κλείσουν
και ζουμπούλια φρενιασμένα
γύρω μου χορό θα στήσουν!
Θα γυρίσεις;

ΞΑΔΕΡΦΟΣ:
Θα γυρίσω!

Εκδοχή Κώστα Ζαρούκα

Ο ΞΑΔΕΡΦΟΣ:
Όταν τ’ άλογό μου τ’ αργό
Φάει βλαστάρια με δρόσο,
όταν η καταχνιά στον ποταμό
του ανέμου τα τείχη περιτυλίξει,
όταν τ’ άγριο το καλοκαίρι
κάνει τον κάμπο πορφυρό
κι η πάχνη μέσα μου μπήξει
καρφίτσες από λαμπερόν αστέρι,
σου λέω, θα πεθάνω για σένα,
επειδή σ’ αγαπώ.

ΡΟΣΙΤΑ:
Λαχταρώ να σε δω να γυρίζεις
στη Γρανάδα ένα βράδυ, όλο ευδία
π’ αρμυρισμένο θάναι το φως
απ’ της θάλασσας τη νοσταλγία·
λεμονιές χρυσοκίτρινες,
γιασεμί με το αίμα ρουφηγμένο,
στις πέτρες περιτυλιγμένο,
θα εμποδίζουν το δρόμο σου,
κι ένας από νάρδους ανεμοστρόβιλος, χλαλοή,
θα κάνουν τη στέγη μου τρελλή!
Θα ξανάρθεις;

Ο ΞΑΔΕΡΦΟΣ:
Ναι. Θα ξαναρθώ!

Εκδοχή Δημήτρη Καλοκύρη

ΞΑΔΕΛΦΟΣ:
Κάθε που τ’ άλογό μου
δροσερό θα τρώει χορτάρι,
κάθε που η αχλή του δρόμου
θα τυλίγει το φεγγάρι,
κάθε που το καλοκαίρι
θα ξεχύνεται στους κάμπους
και σαν πάχνη θα σκεπάζει
ο Τοξότης την Παρθένο,
σ’ αγαπώ, γι’ αυτό να ξέρεις
πως για σένα θα πεθάνω.

ΡΟΖΙΤΑ:
Πότε θα ’ρθει κείνη η μέρα·
θα νυχτώνει στη Γρανάδα,
μα θα λάμπει όλη η κοιλάδα
γιατί θα ’ρχεσαι από πέρα.
Κίτρινο λεμονοδάσος,
γιασεμιά και μπουκαμβίλιες
θα μπλεχτούν μέσα στις πέτρες
να σου κλείσουνε το δρόμο,
σαν κυκλώνες οι γαρδένιες
θα τρελαίνουν την αυλή μου.
Θα γυρίσεις;

ΞΑΔΕΛΦΟΣ:
Θα γυρίσω!

Εκδοχή Ερρίκου Μπελιέ

ΑΝΙΨΙΟΣ:
Κάθε που το άλογό μου
θα σταθεί για να βοσκήσει,
κάθε που η αχλύ του κάμου
την πεδιάδα θα γεμίσει,
κάθε που το καλοκαίρι
θα ορμάει πάνω στη φύση,
κάθε που ο δριμύς χειμώνας
στα ποτάμια θα πατήσει,
όποτε και όσο κι όπως
ζωντανός θα περπατάω,
θα ’σαι τ’ άστρο της ψυχής μου
γιατί τόσο σ’ αγαπάω.

ΡΟΖΙΤΑ:
Πότε θα ’ρθει εκείνη η ώρα
στη Γρανάδα να νυχτώνει
κι ο καλός μου απ’ τα πελάγη
φως λουσμένος να σιμώνει!
Κίτρινα λεμονανθάκια
γιασεμιά που θα ευωδιάζουν
βουκαμβίλιες και ζουμπούλια
λες το δρόμο σου να φράζουν;
Τότε όλες οι γαρδένιες
θα φρενιάσουν στην αυλή μου
και η τρέλα θα με πιάσει
μα, δεν θα ’σαι εσύ μαζί μου.
Πες μου, θα γυρίσεις;

ΑΝΙΨΙΟΣ:
Ναι, θα γυρίσω.

Εκδοχή Μαίρης Βιδάλη

ΑΝΙΨΙΟΣ:
Θα ’ρθει άραγε μια ώρα
στην Γρανάδα να βραδιάσει
και απ’ τα πέλαγα τα μαύρα
να ’ρθω μεσ’ τα γιασεμιά;

Μέχρι τότε τα σεντόνια
θα κεντήσεις δίχως δάκρυ
και της πίστης μου το υφάδι
θα ξεπλένεις στο γιαλό.

Θα γυρίσω, ξαδελφούλα!

Ομαδική εκδοχή μεταπτυχιακών φοιτητριών/τών ΑΠΘ[1]

ΞΑΔΕΛΦΟΣ:
Όταν το άλογό μου νωχελικά
 χορτάρια βοσκήσει τρυφερά,
 όταν του ποταμού η καταχνιά
 του ανέμου θολώσει τη θωριά,
 όταν το θέρος το καυτό
 τον κάμπο βάψει πορφυρό
 κι η παγωνιά μες στην καρδιά
 αστέρια μπήξει σαν καρφιά,
 θα πεθάνω εγώ για σένα
γιατί σ’ αγαπώ βαθιά.

ΡΟΣΙΤΑ:
Να σε δω να ’ρθείς προσμένω
 στη Γρανάδα αποβραδίς
 στ’ αλμυρό το φως λουσμένο
 της θάλασσας που νοσταλγείς.
 Κίτρινοι λεμονανθοί,
 ματωμένο γιασεμί
 μες στις πέτρες δίχτυα απλώνουν,
 το φευγιό σου ματαιώνουν,
 νάρδοι θα στροβιλιστούν
 στη σκεπή μου θα υψωθούν.
Άραγε θα γυρίσεις;

ΞΑΔΕΛΦΟΣ:
Ναι, θα γυρίσω!




[1] Αναστασία Βακουφτσή, Χρήστος Βασιλειάδης, Σοφία Γεωργιάδου, Ευθυμία Γεωργοπούλου, Αλεξάνδρα Γκολφινοπούλου, Αικατερίνη Δημητροπούλου, Μαρία Καλουπτσή, Ασπασία Καμπύλη, Κυριακή Καραγιαννίδου, Κωνσταντίνα Κιοσέ, Παρασκευή-Μαρία Κροκίδου, Κωνσταντίνα Λαζάρου, Αναστασία Λάμπρου, Μαρία Μαλακάτα, Δήμητρα Μπακατσιά, Μαριάννα-Μαρία Ορφανίδου, Ευστρατία Παπαϊωάννου, Αικατερίνη Πλιάκη, Ματθίλδη Σιμχά, Μαγδαληνή Σωποτινού, Έλενα Χατζηκυριάκου. Επιμέλεια μετάφρασης: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Αλεξάνδρα Γκολφινοπούλου, Ασπασία Καμπύλη, Ματθίλδη Σιμχά.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου