Βιβλιοκριτική της Αφροδίτης Δημοπούλου για τη Γοργόνα της Εμίλια Πάρδο Μπαθάν

Ένας θρύλος με φεμινιστικές προεκτάσεις 

Είναι πραγματικά πολύ σημαντική η δουλειά που γίνεται στο πλαίσιο του Διαπανεπιστημιακού Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Μετάφρασης - Μεταφρασεολογίας» του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς αφενός η δουλειά των φοιτητών προωθείται και στην αγορά εργασίας και αφετέρου δίνεται η ευκαιρία στο αναγνωστικό κοινό να έρθει σε επαφή με συγγραφείς και έργα που δεν έχουν ξαναπαρουσιαστεί στην Ελλάδα. Πρώτη φορά μεταφράζεται έργο της σπουδαίας λογοτέχνιδας Emilia Pardo Bazán στα ελληνικά, μιας γυναίκας που ασχολήθηκε με πολλά είδη λογοτεχνίας και υπήρξε η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια πανεπιστημίου στην Ισπανία.

Η Γοργόνα αφηγείται ένα θρύλο από τη γενέτειρα της συγγραφέως, τη Γαλικία. Σε μια παραθαλάσσια περιοχή ζει η πλούσια οικογένεια Απόντε. Όλοι οι άντρες της οικογένειας έχουν ένα ιδιαίτερο δέσιμο με τη θάλασσα, στην οποία καταφεύγουν συνέχεια. Οι φήμες λένε ότι μια κατάρα βαραίνει την οικογένεια που πάντα έχει μόνο έναν απόγονο σε κάθε γενιά: όταν θα γεννηθούν πάνω από ένας απόγονοι κάτι τρομερό θα συμβεί. Σε αυτή την περιοχή κυκλοφορεί επίσης και μια ιστορία για τη σπηλιά της Γοργόνας. Όλοι ξέρουν την ιστορία, αλλά κανένας δεν έχει δει τη σπηλιά. Ο Γκονθάλο Απόντε βγαίνει με τους ψαράδες του για να την ψάξει, αλλά θα πνιγεί. Το πτώμα του δεν βρίσκεται ποτέ και η χήρα του προσπαθεί να αποτρέψει το γιο της να πλησιάσει τη θάλασσα. Αποτυγχάνει τόσο αυτή όσο και η νεαρή γυναίκα του. Λίγο αργότερα και ο γιος αρχίζει να ψάχνει τη σπηλιά της Γοργόνας, όπως ο πατέρας του, μόνο που αυτός τη βρίσκει και η ζωή του, καθώς και όλων όσων τον περιβάλλουν, αλλάζει για πάντα.

Η ιστορία έχει την αφήγηση και τη δύναμη του παραμυθιού, αυτό το μαγικό συστατικό που καθηλώνει τον αναγνώστη να διαβάσει με μια ανάσα μια ιστορία που δεν είναι δοσμένη με περίπλοκη γλώσσα ή μακροσκελείς περιγραφές, αλλά με τον άμεσο λόγο του θρύλου. Και αυτή η ιστορία διαθέτει την ίδια δύναμη που ασκούσαν πάνω μας τα παραμύθια: σε παρασύρει. Πέρα, όμως, από αυτό το στοιχείο, η συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να προβεί σε κάποια σχεδιάσματα δυο γυναικείων τύπων. Από τη μια πλευρά παρουσιάζει τις γυναίκες της οικογένειας Απόντε: υποταγμένες στον άντρα, με ελάχιστη επιρροή πάνω του και εγκλωβισμένες σε ένα σπίτι. Από την άλλη υπάρχει η Γοργόνα -ίσως μυθικό σύμβολο, ίσως φαντασία-, ταυτισμένη με τη θάλασσα, την ελευθερία του ανοιχτού ορίζοντα και την τολμηρή σεξουαλικότητα, μια γυναίκα μακριά από το πρότυπο της Ισπανίδας των αρχών του αιώνα.

Η Γοργόνα είναι μια νουβέλα που αξίζει να διαβάσετε για να σας μεταφέρει την εικόνα των κυμάτων και την οσμή της θάλασσας. Πολύ κατατοπιστική η εισαγωγή του κ. Κωνσταντίνου Παλαιολόγου που συνοδεύεται από βιβλιογραφία και πολύ καλή η δουλειά της μεταφραστικής ομάδας.

www.diavasame.gr Νοέμβριος 2010