ΚΑΡΛΟΣ ΒΙΤΑΛΕ: Μακριά από το σπίτι

 

ΚΑΡΛΟΣ ΒΙΤΑΛΕ

 

 

 

 

 

 

 

ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

 

 

 

Η παρούσα ομαδική μετάφραση είναι προϊόν του μαθήματος «Εφαρμοσμένη Μεταφρασεολογία: Συλλογική Μετάφραση από τα Ισπανικά και Εκδοτικός Χώρος» που δίδαξε, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2022/23, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στο Τμήμα Ιταλικής Φιλολογίας του ΑΠΘ. Συμμετείχαν οι φοιτήτριες και οι φοιτητές: Κωνσταντίνα Δράτσα, Παντελής Κουτσιανάς, Ευγενία Λιάντα, Ντίμη Μαριόγλου, Μαρία Μαρκοπούλου, Μαρίνα Μεταξά, Ιωάννα Μπέτσιου, Κωνσταντίνα Σταυρινού, Δέσποινα Τσιάρα, Λίνα Χαριστού, Alicia Jiménez Orts, Alejandro Laguna López.

O Carlos Vitale (Μπουένος Άιρες, 1953) είναι ποιητής, μικροδιηγηματογράφος και μεταφραστής από την Αργεντινή. Ζει και εργάζεται στη Βαρκελώνη. Το Fuera de casa εκδόθηκε το 2014. Στα ελληνικά κυκλοφορεί επίσης το βιβλίο μικροδιηγημάτων Η αγένεια του αυτόχειρα (σε δίγλωσση έκδοση, από το Instituto Cervantes, σε μετάφραση Αλεξάνδρας Γκολφινοπούλου), ενώ επίκειται επανέκδοσή του από τις Εκδόσεις Σαιξπηρικόν. 

 

 

Τα περισσότερα δεινά συμβαίνουν στους ανθρώπους

επειδή δεν κάθονται σπίτι τους.

Μπλεζ Πασκάλ

 

  

ΕΝΔΟΧΩΡΑ 

 

 

I

 

ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΟΥ ΚΟΜΙΝΟ

 

 

                 La luce del giorno mai non sazia[1].

                                                Τζεράρντο Βακάνα

 

 

 

1

Η ελιά βυθίζει τις ρίζες της.

Μα το βουνό σύννεφα ονειρεύεται.

 

 

2

Θα με προσμένεις

στον δρόμο της επιστροφής;

 

 

3

Σπάει τη σιωπή ένα πουλί.

Άσωτη γλώσσα.

 

 

4

Καλλιεργήσιμη γη:

γεωμετρία του νερού.

 

 

5

Πόσα αγκάθια

για ένα μόνο τριαντάφυλλο!

 

 

(2000-2002)

 

 

 

II

 

ΜΑΒΙΑ ΓΗ

 

                   

                    

                     Έχω εδώ, πάνω στο τραπέζι μου, λίγη απ’ τη γη της Αρμενίας.

Ντανιέλ Βαρουζάν

 

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ

 

Παράξενη μορφή παραδείσου,

άγνωστη ακόμη μα ήδη τη νοσταλγείς.

 

 

ΓΕΡΕΒΑΝ

 

Λευκό φεγγάρι, γαλάζια νύχτα,

καρδιά δίχως ψεγάδι.

 

 

ΤΑΜΑΤΑ

 

Μαντήλια στους θάμνους:

πίστη κρεμάμενη στο Χαγαρντζίν[2].

 

 

ΜΑΤΕΝΑΝΤΑΡΑΝ[3]

 

Το χέρι γράμμα γίνεται

για τα μάτια των αιώνων.

 

ΚΑΛΟΣ ΟΙΩΝΟΣ

 

Άνοιξε την πόρτα στη μέρα:

το Αραράτ περιμένει.

 

 

ΕΞΥΨΩΣΙΣ

 

Το κλήμα σκαρφαλώνει

στον συρμάτινο ουρανό του.

 

 

ΧΟΡ ΒΙΡΑΠ[4]

 

Κατέβα στον λάκκο του μαρτυρίου.

Αν βγεις, δεν θα βγεις ηττημένος.

 

 

ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΟ ΕΤΣΜΙΑΝΤΖΙΝ[5]

 

Η φωνή της χορωδίας ψάλει

τον ύμνο των κεριών.

 

ΝΤΕΜΠΕΤ[6]

 

Το καλοκαίρι ψηλώνουν οι πυραμίδες από άχυρο.

Τον χειμώνα θα είναι χρυσός.

 

 

ΓΚΕΓΚΧΑΡΝΤ[7]

 

Σκάψε μέχρι που ο βράχος

να σου παραδώσει το μυστικό του.

 

 

ΟΝΤΖΟΥΝ[8]

 

Χορταριασμένοι τάφοι.

Η ζωή στις ρωγμές.

 

 

ΑΡΜΕΝΙΑ

 

Η τέχνη

της επιβίωσης.

 

 

(2004)

 

 

 

III

 

ΚΑΡΤ ΠΟΣΤΑΛ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΡΙΔΑ, ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ

 

 

Αποφασίζω να πάρω τα βουνά.

Χοσέ Μπαροέτα

 

ΤΕΛΕΦΕΡΙΚ

 

Ανεβαίνω με συντροφιά στον ουρανό,

τι ευτυχία, δόξα τω Θεώ!

 

 

 

ΠΙΚΟ ΕΣΠΕΧΟ[9]

 

Ζεστό ρούμι

και ψυχρές αντανακλάσεις.

 

 

 

ΠΑΡΑΜΟ ΛΑ ΚΟΥΛΑΤΑ[10]

 

Φως των Άνδεων,

χορεύει ο χείμαρρος.

 

 

 

ΒΑΣΚΟ ΣΙΝΕΤΑΡ[11],ΣΧΟΙΝΟΒΑΤΗΣ

 

Γαντζωμένος στη γη

προκαλεί τ’ αστέρια.

Η ΜΙΚΡΗ ΚΟΙΛΑΔΑ

 

Το γεράκι πετάει πάνω απ’ τους λόφους.

Αυτή είναι η καλύτερη οπτική.

 

 

(2006) 

 

 

 

IV

 

ΕΣΘΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΞΗ

 

 

                  

Ο ουρανός είναι ασυνήθιστα γαλανός

                    τούτη την εσθονική άνοιξη.

Γιούρι Τάλβετ

 

 

1

Αχανής έκταση.

Γαλήνη της πεδιάδας.

Οργή των θαμμένων ηφαιστείων.

 

 

2

Λίμνες, φράγματα;

Νερό που ξέρει τη δουλειά του.

 

 

3

Στοιβάζεις τα ξύλα.

Στη θαλπωρή τους εμπιστεύεσαι

οικογένεια και σπίτι.

 

 

4

Τρίγωνο πουλιών.

Δυο ξεκόβουν, ανάλαφρα.

Ιδιωτικές κουβέντες,

ιδιωτικές πτήσεις.

 

 

 

5

Το δάσος, οπωσδήποτε, και τα ποτάμια,

να μη λείπουν τα ποτάμια,

τα παραμυθένια σπιτάκια,

ο πελαργός στη φωλιά του,

κι εγώ, καθιστός και εν κινήσει.

 

 

(2009) 

 

 

 

V

 

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΤΣΟΤΣΑΡΙΑ

 

 

 

 

Dovresti ascoltare la Ciociaria[12].

Λίμπερο Ντε Λίμπερο 

 

 

H ΤΡΑΠΕΖΑΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΖΑΜΑΡΙ[13]

 

Το τραπέζι στρωμένο,

λάδι και αλάτι.

Γευστικό μυστήριο.

 

 

ΣΕΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΓΚΑΛΙΝΑΡΟ

 

Το χωριό

φιδογυρίζει

στον λόφο.

 

Ξάφνου

η γη

ξυπνάει.

 

Υπενθυμίζει

την παρουσία της

κάτω απ’ τα πόδια μας. 

 

ΟΙ ΚΟΤΕΣ ΤΟΥ ΤΖΕΡΑΡΝΤΟ

 

Δέκα κότες

(κι ένας κόκορας)

σκαλίζουν

το δικό τους κομμάτι

κόσμου.

 

Πίσω απ’ τον κόσμο

υπάρχει κι άλλος κόσμος,

γη κι άλλη γη.

 

Σκαλίζουν.

 

Ο κόπος

δεν αποδίδει,

αλλά η μέρα περνάει.

 

 

ΦΛΟΓΕΡΑ

 

Στην κοιλάδα

αντηχεί

ο ύμνος

όλων

των σημαιών.

 

 

HOTEL TRAMP’S

 

Η μικρή

συντροφιά

σιγοκουβεντιάζει

για

την προκλητική

γύμνια

της ποίησης.

 

 

ΤΑΡΑΝΤΕΛΑ

                          

στη μητέρα μου  

 

Είσαι εδώ.

Όπου

κι αν είσαι.

ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΣΑΝ ΝΤΟΝΑΤΟ

 

Σε όλους δίνεσαι.

 

Σε μένα όχι.

 

Δότρια

χάρης

και προδοσίας.

 

 

ΦΟΡΚΑ ΝΤ’ ΑΤΣΕΡΟ[14]

 

Άγρια άλογα.

Όμως ο αρχηγός

του κοπαδιού

φοράει κουδούνι.

Αρχηγοί με κουδούνι.

Ελευθερία υπό επιτήρηση.

 

ΚΑΝΕΤΟ[15]

 

Το φθινόπωρο

κάνει ότι αγριεύει και δεν αγριεύει.

 

Ίσα που αγριεύει.

 

Ύπουλο ταξίδι

προς τον χειμώνα.

 

 

ΒΑΡΩΝΙA ΛΟΥΤΡΑ

 

Μυστική υδάτινη

βλάστηση.

 

Γέφυρες από βρύα

διασχίζουν

τη σιωπηλή ζωή.

 

Η υγρασία

αντηχεί

μ’ έναν ψίθυρο

οργισμένο.

 

Και το αεράκι

μάς λικνίζει

αδιάκοπα.

 

 

(2009-2012) 

 

 

 

VI

 

ΜΕΤ’ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ

 

 

 

Qui la meta è partire[16].

Τζουζέπε Ουνγκαρέτι

 

 

 

 

ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ

 

Τίποτα δεν έχει αλλάξει.

 

Μοναχά το μέρος

όπου το σώμα μου πέφτει.

 

 

ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ

 

Πνεύματα χορεύουν

στη Πλατεία των Θαυμάτων.

 

Λευκή μουσική

για μια νύχτα στοιχειωμένη.

 

 

ΚΑΠΟΙΟΣ ΕΚΛΑΙΓΕ…

 

Κάποιος έκλαιγε

στο Κοιμητήριο της Πίζας.

Ωστόσο, οι άδειοι τάφοι των νεκρών

φύλαγαν τ’ απομεινάρια των ζωντανών.

Ο θάνατος πάντα θριαμβεύει.

Σιγή στο κοιμητήριο κι απέξω.

Κάπου κάποιος κλαίει.

 

 

Η ΚΑΣΤΙΛΛΗ ΚΑΘ’ ΟΔΟΝ

 

Μεταφυσική ώχρα.

 

 

ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΡ ΝΤΕΛ ΠΛΑΤΑ ΚΑΙ ΜΠΟΥΕΝΟΣ ΑΙΡΕΣ

 

Όταν το τρένο

διασχίζει τη νύχτα

λίγη σημασία έχουν

χώρα ή προορισμός.

 

 

ΜΟΝΤΣΕΝΙ[17]

 

Το χαλκόχρωμο χέρι των φύλλων ντύνει με φθινόπωρο

αγαθά κι ανθρώπους. 

 

 

ΞΗΜΕΡΩΝΕΙ

 

Ξημερώνει

στο αεροπλάνο

από ξένο τόπο

σε τόπο ξένο.

Για ποιον

ξημερώνει;

 

 

ΝΕΣΑΤΕΛ

 

Μην εμπιστεύεσαι

το κάλεσμα της λίμνης.

 

 

ΛΙΜΟΖ

 

Τα κλαδιά

γδέρνουν

με δάχτυλα

κατάπληκτα

το ποτάμι.

  

 

ΘΕΑ ΑΠΟ ΑΕΡΟΣ

 

Η Ρώμη ανάμεσα στα σύννεφα.

Η Ρώμη στα σύννεφα.

 

 

ΣΠΙΝΙΟ

 

Τα αστέρια

φυλάνε

τον ύπνο

της βελανιδιάς

του Σπίνιο.

 

Ήρεμη,

κοιμάται.

 

 

Μόλις ξυπνήσει,

θα δώσει μορφή

σκιάς

στις λέξεις. 

 

ΑΚΡΟΠΟΛΗ

 

Ήρεμα.

Θα είναι ακόμη εκεί

όταν φτάσεις.

Τους αιώνες

δεν τους ταράζει

η ανηφορίζουσα

δυστυχία σου.

Ξεφύσα, λοιπόν

και σώπα.

 

 

ΜΟΝΠΕΛΙΕ

 

Ποιος να σου γυρίσει την πλάτη, νύχτα,

σαν ξεπροβάλεις με την προβιά σου;

 

 

ΙΘΑΚΗ

 

Και που έφτασα,

τώρα τι;

 

 

(1981-2013)

 

  

 

MΕ ΘΕΑ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

 

 

στη Μαρία, που επίσης ήταν εκεί 

 

 

 

I

 

Έξι σημειώσεις για την Ελλάδα

 

 

 

Παράξενος κόσμος που λέει πως βρίσκεται

στην Αττική και δε βρίσκεται πουθενά.

Γιώργος Σεφέρης

 

 

Στο παλάτι του Νέστορα (Πύλος)

 

Δείξε μου τον δρόμο.

 

 

 

Μονεμβασιά

 

Η θάλασσα λατρεύει τα πλάσματά της.

 

 

 

Μπροστά στον βράχο της Σίβυλλας (Δελφοί)

 

Η ευκαιρία του πεπρωμένου.

 

 

 

Στο κοιμητήριο των Μυκηνών

 

Προσπαθώ να δω με τα μάτια ενός νεκρού.

 

 

 

Στον τάφο του Αίγισθου και της Κλυταιμνήστρας

 

Το κίνητρο είναι ο σκοπός.

 

 

 

Στον τάφο του Αγαμέμνονα

 

Να φυλάγεσαι απ’ όσους σ’ αγαπούν.

 

 

(1988)

 

 

  

II

 

 

Βρετάνη

 

Et quand je dis la mer,

C'est toujours à Carnac[18].

Εζέν Γκιγεβίκ

 

 

 

Μπελ-Ιλ-Αν-Μερ

 

Το αλάτι λαξεύει νοήματα

στους βράχους. 

 

 

Κόλπος του Μορμπιάν

 

Ο κόλπος κλείνει

σε μια ανέφικτη αγκαλιά.

 

 

Καθεδρικός της Βαν

 

Τραχύ το όργανο της Βαν

ξεδιπλώνει την ηχηρή του κυριαρχία.

 

 

Νήσος Γκαβρινίς

 

Η πέτρα μιλάει

μέσα απ’ το στόμα του ήλιου. 

 

 

Χερσόνησος του Κιμπερόν

 

Πού με πας 

καράβι των ονείρων;

 

 

(1994) 

 

 

 

  

III

 

Ημερολόγιο Κρήτης

 

 

Και πώς μπορώ τώρα να μπω σ’ αυτήν την πόλη;

Μιχάλης Πιερής

 

 

 

Ενετικό λιμάνι

 

Ηράκλειο

που όλα τα γιατρεύεις!

 

 

Λιβυκό πέλαγος

 

Βούτηξε,

καημένο ψάρι της ακτής.

 

 

Χερσόνησος

 

Κάτω απ’ την πέργκολα

μια στάση για νερό.

 

 

Καρπούζι στα Χανιά

 

Η καρδιά

της φιλοξενίας.

 

 

Οροπέδιο Λασιθίου

 

Σύννεφα από πέτρα

λευκή.

Σπηλιές στα Μάταλα

 

Πού κρύβεσαι

τεμπέλη θάνατε;

 

 

Κρητικό πέλαγος

 

Αυτό που είχες και δεν το ’ξερες.

Αυτό που δεν θα ’χεις ξανά.

 

 

(1999) 

 

 

 IV

 

Τετράδιο της Λ’Εσκάλα[19]

 

 

Una treva signada amb aire i ales[20].

Μαρία Άντζελς Ανγκλάδα

 

 

1

Λάμπει ο άνεμος στα δέντρα.

Αέρινα πέταλα.

 

2

Χιονισμένα βουνά.

Ψηλότερα, ο γλάρος.

 

3

Πράσινη θάλασσα

από πεύκα δίχως ακτές.

 

4

Παιχνίδι με τις σκιές

από αρμυρίκια στη σειρά.

 

5

Στα χέρια του κενού

ένα πουλί επιστρέφει.

 

6

Ομίχλη πάνω απ’ το Μονγκό[21]:

το φάντασμα της μέρας.

 

 

7

Παλιό νεκροταφείο.

Ήλιος της σιωπής.

 

8

Απριλιάτικες πεδιάδες,

παπαρούνες χιλιάδες.

 

9

Στη βάρκα, ένα φως.

Σπασμένος ορίζοντας.

 

10

Λικνίζεται στα κύματα

ο δύστροπος βράχος.

 

11

Κόντρα στη νύχτα

δύο λευκά φτερά.

 

12

Τι άλλο θες από μένα,

τραμουντάνα;

 

 

(1997-2000)

 

https://www.vakxikon.gr/makria-apo-to-spiti-syllogikh-metafrash-ths-poihtikhs-sylloghs-tou-karlos-vitale/ 

---

[1] Το φως της ημέρας ποτέ δεν είναι αρκετό. (Σ.τ.Μ.)

[2] Μοναστήρι του 13ου αιώνα.

[3] Μουσείο με αρχαία χειρόγραφα.

[4] Μοναστήρι του 7ου αιώνα, στα σύνορα με Τουρκία.

[5] Ιερή πόλη της Αρμενίας. Έδρα της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας.

[6] Ποταμός και φυσικό σύνορο μεταξύ Αρμενίας και Γεωργίας.

[7] Μοναστήρι του 4ου αιώνα, χτισμένο, εν μέρει, μέσα σε βράχο.

[8] Ναός βασιλικού ρυθμού (5ος-7ος αιώνας).

[9] Βουνό της οροσειράς των Άνδεων. Υψόμετρο: 4765 μέτρα. Η κορυφή του είναι προσβάσιμη με τελεφερίκ.

[10] Εθνικός δρυμός στις Άνδεις.

[11] Vasco Szinetar (Καράκας, 1948). Φωτογράφος και ποιητής από τη Βενεζουέλα.

[12] Να την ακούς την Τσοτσαρία. (Σ.τ.Μ.)

[13] Αββαείο του 8ου αιώνα, στην επαρχία του Φροζινόνε.

[14] Ορεινό πέρασμα στα όρια της επαρχίας του Φροζινόνε με εκείνη της Λ’Ακουίλα.

[15] Ιερό στην επαρχία του Φροζινόνε.

[16] Εδώ σκοπός είναι η αναχώρηση. (Σ.τ.Μ.)

[17] Εθνικό πάρκο της Καταλωνίας.

[18] Και όταν λέω θάλασσα, εννοώ πάντα του Καρνάκ. (Σ.τ.Μ.)

[19] Κωμόπολη στην Κόστα Μπράβα της Καταλωνίας.

[20] Ανακωχή υπογραμμένη με αέρα και φτερά. (Σ.τ.Μ.)

[21] Εθνικό πάρκο και παραλία στην Καταλωνία.