Το Να μάθω να μιλώ με τα φυτά στην ΕΡΤ και στο ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ, ΜΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ της Μαρίας Σφυρόερα

[https://www.ertnews.gr/eidiseis/politismos/na-matho-na-milo-me-ta-fyta-tis-marta-oriols-grafei-o-konstantinos-palaiologos/] 

«Να μάθω να μιλώ με τα φυτά» 

της Μάρτα Οριόλς: 

γράφει ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΒΙΒΛΙΟΕΡΤ & ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

12/06, 12:00 μμ

ΣύνταξηΜαρία Σφυρόερα

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ, ΜΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Η ιστορία της Πάουλα και του Μάουρο, αφηγημένη από εκείνη
(και τον μεταφραστή τους)

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ, ΜΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Η ιστορία της Πάουλα και του Μάουρο, αφηγημένη από εκείνη

(και τον μεταφραστή τους)

Πριν από ακριβώς 55 χρόνια, το 1966, ήταν η Κάρμεν (από το Πέντε ώρες με τον Μάριο του Μιγκέλ Ντελίμπες) που θρηνούσε μπροστά στον αιφνιδίως θανόντα σύζυγό της, τον Μάριο, σε ένα από τα συγκλονιστικότερα ισπανικά μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Τους ένωναν κάποιες δεκαετίες κοινής ζωής, αλλά τους χώριζε η ιδεολογική στάση που είχαν απέναντι σε αυτή τη ζωή. Τώρα, στον 21ο αιώνα πλέον, αυτή την ιδέα, την ιδέα του αιφνίδιου χαμού εκείνου και τον εκ των υστέρων απολογισμό/θρήνο εκείνης, την παίρνει η καταλανή Μάρτα Οριόλς στο Aprendre a parlar amb les plantes [Να μάθω να μιλώ με τα φυτά] για να τη μεταφέρει με τρόπο αξιοθαύμαστο στο σήμερα: το ζευγάρι το ενώνουν πάλι κάποιες δεκαετίες κοινής ζωής, αλλά, στη συγκεκριμένη περίπτωση, το χωρίζει, πέρα από τον αιφνίδιο θάνατο εκείνου, η απιστία.

Η Μάρτα Οριόλς δεν είναι έμπειρη πεζογράφος (αυτό είναι μόλις το πρώτο της μυθιστόρημα), αλλά είναι πλασμένη πεζογράφος, ξέρει να δομεί ιστορίες με τρυφερότητα, ειρωνεία, πόνο, χιούμορ και σασπένς. Η Πάουλα (που αφηγείται την ιστορία) και ο Μάουρο είναι ένα μεγαλοαστικό βαρκελωνέζικο ζευγάρι που έχει σαρανταρίσει. Η σχέση τους δεν έχει σπίθα, έχει όμως τρυφερότητα και νοιάξιμο. Βρίσκεται, εν ολίγοις, στον αυτόματο πιλότο μιας τακτοποιημένης και δίχως πολλές αναταράξεις ζωής.

Η έλλειψη, όμως, της σπίθας αφήνει, όπως μαντεύουν οι έμπειρες αναγνώστριες και οι έμπειροι αναγνώστες αυτού του σημειώματος, χώρο για την έλευση του «τρίτου» ατόμου. Προηγείται εκείνος (με την Κάρλα), ακολουθεί εκείνη (με τον Κίμ). Το μυθιστόρημα θα μπορούσε εύκολα να τραβήξει το δρόμο του εύκολου, δακρύβρεχτου μπεστ-σέλερ. Όχι, όμως, στην περίπτωση της Οριόλς. Οι ήρωες και οι ηρωίδες της έχουν βάθος, έχουν υπόσταση, δεν απευθύνονται σε εθισμένους στα αισθηματικά σήριαλ εγκεφάλους, δεν γράφει μια αναμενόμενη ιστορία απιστίας. Το πού έγκειται η διαφορά, θα το ανακαλύψετε μόνες/οι σας, διαβάζοντας το μυθιστόρημα.

Το Να μάθω να μιλώ με τα φυτά μού ανέθεσε να το μεταφράσω από τα καταλανικά, για τις εκδόσεις Καστανιώτη, ο Γρηγόρης Μπέκος. Σε αυτόν οφείλω, λοιπόν, με ευγνωμοσύνη, το γεγονός ότι πέρασα τον πρώτο εγκλεισμό του κορονοϊού μαζί με την ανεκτίμητη παρέα της Πάουλα, του Μάουρο, της Κάρλα και του Κιμ. Μου ήταν τόσο δύσκολο να τους αποχωριστώ ώστε, όταν ολοκλήρωσα τη μετάφραση, έγραψα το παρακάτω μικροδιήγημα που μοιράζομαι μαζί σας:

“Ο καλός μεταφραστής”

Εκείνος της έστελνε με ευλάβεια κάθε κεφάλαιο του μυθιστορήματος που μετέφραζε, αμέσως μόλις το τελείωνε. Ήταν ένας τρόπος, τώρα που ζούσαν μακριά, να φαντάζεται ότι ασχολείται μαζί του, να υποθέτει την αδημονία της όταν τον διάβαζε, να νιώθει το βλέμμα της πάνω σε κάτι δικό του.

Σταδιακά –μεγάλο το μυθιστόρημα– παρατήρησε ότι οι καταστάσεις που βίωνε η ηρωίδα επηρέαζαν την αγαπημένη του πολύ· καταλάβαινε ότι συνέπασχε μαζί της, χαιρόταν λυπόταν αγχωνόταν απογοητευόταν ονειρευόταν μαζί της, θα ’λεγε κανείς ότι πολλές φορές τη μιμούνταν.

Γι’ αυτό και οι αναγνώστες του μυθιστορήματος στα ελληνικά δεν έμαθαν ποτέ ότι η Πάουλα εγκατέλειπε τον Κιμ στο τελευταίο κεφάλαιο. Αντίθετα τους «είδαν» αγκαλιασμένους στη μέση της Ράμπλα να μοιράζονται ένα παγωτό χωνάκι και να κοιτάζονται στα μάτια με τον τρόπο που τόσο πολύ του άρεσε εκείνου.

Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

Το μυθιστόρημα της Καταλανής συγγραφέα Μάρτα Οριόλς Να μάθω να μιλώ με τα φυτά κυκλοφορεί, σε μετάφραση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, από τις Εκδόσεις Καστανιώτη (σελ.: 272, τιμή: €16,00).
Εικόνα εξωφύλλου: © Patricia Turner / Arcangel

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Η Μάρτα Οριόλς Μπαλαγκέρ (Marta Orriols) γεννήθηκε το 1975 στο Σαμπαντέλ της Καταλονίας. Ζει και εργάζεται στη Βαρκελόνη. Έχει δύο γιους. Είναι ιστορικός τέχνης και ασχολείται συστηματικά με το κινηματογραφικό σενάριο. Παρακολούθησε σχετικά σεμινάρια στη Σχολή Bande à Part, καθώς και σεμινάρια δημιουργικής γραφής στην Escola d’Escriptura de l’Ateneu. Συνεργάζεται με διάφορα περιοδικά και εφημερίδες, ενώ διαχειρίζεται και το ιστολόγιο No puc dormir (Δεν μπορώ να κοιμηθώ). Η ίδια, εξαιρετική γνώστρια της αγγλόφωνης λογοτεχνίας, έχει επιμεληθεί την ισπανική έκδοση μιας ανθολογίας ιστοριών της Έντνα Ο’Μπράιαν. Εμφανίστηκε στον χώρο των γραμμάτων με τη συλλογή διηγημάτων Anatomia de les distàncies curtes (2016) που απέσπασε θερμότατες κριτικές. Το 2018 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα Να μάθω να μιλώ με τα φυτά (Aprendre a parlar amb les plantes), το οποίο σημείωσε μεγάλη εμπορική επιτυχία, απέσπασε σημαντικά βραβεία και μεταφράζεται σε πολλές γλώσσες. Το πιο πρόσφατο έργο της είναι το μυθιστόρημα Dolça introducc ió al caos (2020).

Ο ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος διδάσκει Εφαρμοσμένη Μεταφρασεολογία και Ισπανική Λογοτεχνία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγας. Έχει μεταφράσει περισσότερα από 80 βιβλία από τα ισπανικά και τα καταλανικά στα ελληνικά.