Fernando Iwasaki entrevistado por Konstantinos Paleologos / Συνέντευξη του Φερνάντο Ιγουασάκι στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο

Le he leído, fue mi primer contacto con su obra, en una colección de cuentos de autores andaluces. Ha sido incluido también en antologías de escritores peruanos y, si no me equivoco, es de ascendencia japonesa e italiana. Usted ¿de qué país es al final?

Soy un escritor peruano que nació en Sevilla cuando tenía 23 años, y que precisamente por vivir en Europa descubrió el valor de sus raíces. Mi infancia y adolescencia transcurrieron en el Perú, donde hice lo mejor de mis aprendizajes. Sin embargo, mi esposa es española y en España nacieron mis hijos, así que también España es mi país. Japón e Italia están impresos en mis DNIs y en mis pasaportes, pero estoy llegando a una edad en la que me formulo demasiadas preguntas acerca de mis orígenes, y sé que las respuestas las voy a encontrar en Japón e Italia. Por lo tanto, soy de varios sitios y de ninguno, como el «Nowhereman» de los Beatles.

A pesar de que el minicuento, con fines narrativos o didácticos la mayoría de las veces, nos es conocido desde Esopo, es cierto que los últimos quince años se cultiva con relativo éxito en casi todo el mundo. ¿A qué se debe, según su opinión, este fenómeno?  

Juro que la razón no es ni económica ni comercial, porque no sé de ningún escritor de microrrelatos que haya recibido adelantos dignos de un novelista. Dicen los intérpretes de la posmodernidad, que vivimos en una época de levedad y rapidez más propicia para el fragmento. Mire por dónde, resulta que Apolodoro era posmoderno. Yo me considero un discípulo de Apolodoro, Hesíodo y Esopo, aunque a lo mejor propendo a la miniatura por mi ascendencia japonesa y así escribo haikus en prosa y cultivo cuentos bonsái.

Existe una tradición hispanoamericana muy potente en el minicuento. ¿Se siente, en este aspecto, deudor de escritores como Borges, Cortázar, Monterroso o Lugones, por citar algunos de los escritores más emblemáticos?

Sin duda. Cuando comencé a escribir Ajuar funerario, mis modelos eran las brevísimas narraciones de Borges, Arreola, Denevi, Cortázar, Monterroso y Julio Torri, un narrador mexicano extraordinario, pero mi modelo por excelencia fue la Antología de la literatura fantástica compilada por Borges, Bioy Casares y Silvina Ocampo.

Ha escrito numerosos minicuentos, es decir, cuentos que no superan los 20-25 renglones. Según su punto de vista ¿cuáles son las características particulares de este género en lo referente a la trama, los personajes, el desenlace, etc.?

Un microrrelato tiene que contar una historia, por lo tanto, puede tener tramas, atmósferas y personajes. Más bien, lo que de ninguna manera puede ser un minicuento son los aforismos largos, los poemas en prosa, los chistes desarrollados y las divagaciones proto-filosóficas.

Según su web oficial, ha participado en encuentros en los que se debaten los pros y los contras de la digitalización de los libros, en general le veo muy familiarizado con las nuevas tecnologías. ¿Qué piensa del futuro de la literatura en relación con los nuevos medios y soportes que van surgiendo?

Gracias por la pregunta, ya que circula por la red una entrevista que no recoge mi parecer con exactitud. El futuro de la lectura y la edición es digital y quizás alcance a verlo, pero no a disfrutarlo porque sé que soy un inútil y un discapacitado digital. Ahora bien, una cosa es la literatura y otra muy distinta el soporte a través del cual accedemos a la literatura. La imprenta ha funcionado muy bien desde el siglo XV y seguro que los medios digitales funcionarán muy bien de ahora en adelante, mas no creo que la literatura cambie como consecuencia del cambio de soporte. Es decir, que La Ilíada seguirá siendo la misma en un papiro que en un iPad. El peligro para La Ilíada no es Apple, sino Brad Pitt. 

><><><><><><><

Σας έχω διαβάσει, υπήρξε η πρώτη επαφή μου με το έργο σας, σε μία συλλογή διηγημάτων Ανδαλουσιανών συγγραφέων. Έχετε συμπεριληφθεί, επίσης, σε ανθολογίες Περουβιανών συγγραφέων. Επιπλέον, αν δεν κάνω λάθος, έχετε γιαπωνέζικες και ιταλικές ρίζες. Από ποια χώρα είστε τελικά;

Είμαι ένας Περουβιανός συγγραφέας που γεννήθηκε στη Σεβίλλη όταν ήταν 23 ετών και ο οποίος, ακριβώς επειδή ζει στην Ευρώπη ανακάλυψε την αξία των καταβολών του. Την παιδική ηλικία καθώς και την εφηβεία μου τις έζησα στο Περού, όπου απέκτησα τις σημαντικότερες από τις γνώσεις μου. Πλην όμως, η σύζυγός μου είναι Ισπανίδα και στην Ισπανία γεννήθηκαν τα παιδιά μου· συνεπώς και η Ισπανία είναι χώρα μου. Η Ιαπωνία και η Ιταλία είναι γραμμένες στο DNA μου και στα διαβατήριά μου. Πλησιάζω όμως σταδιακά σε μια ηλικία κατά την οποία αρχίζω και αναρωτιέμαι για πάρα πολλά πράγματα σχετικά με τις ρίζες μου και γνωρίζω πως τις απαντήσεις θα τις βρω στην Ιαπωνία και την Ιταλία. Ως εκ τούτου, είμαι από πολλά μέρη και από κανένα, όπως ο «Nowhereman» των Beatles.    

Μολονότι η μικρή πεζογραφική φόρμα, μυθοπλαστική και διδακτική συνήθως, μας είναι γνωστή από τον Αίσωπο ακόμη, είναι γεγονός ότι την τελευταία δεκαπενταετία παρατηρούμε μια άνθισή της σε ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο. Πού κατά τη γνώμη σας οφείλεται το φαινόμενο αυτό;

Σας διαβεβαιώ πως οι λόγοι δεν είναι ούτε οικονομικοί ούτε εμπορικοί· δεν γνωρίζω κανέναν συγγραφέα μικροδιηγημάτων που να έχει λάβει χρηματικές προκαταβολές ανάλογες με εκείνες των μυθιστοριογράφων. Λένε οι ερμηνευτές της μετανεωτερικότητας ότι ζούμε σε μια εποχή ελαφρότητας και ταχύτητας που είναι πιο κατάλληλη για το αποσπασματικό. Κοιτάτε που τώρα θα βγάλουν και τον Απολλόδωρο μεταμοντέρνο. Εγώ θεωρώ τον εαυτό μου μαθητή του Απολλόδωρου, του Ησίοδου και του Αισώπου, αλλά ίσως να τείνω προς τη μινιατούρα εξαιτίας της γιαπωνέζικης καταγωγής μου και γι’ αυτό γράφω πεζά χαϊκού και καλλιεργώ διηγήματα-μπονζάι.  

Υπάρχει μια πολύ σπουδαία λατινοαμερικάνικη παράδοση στο μικροδιήγημα. Αισθάνεστε, υπ’ αυτή την έννοια, συνεχιστής του έργου συγγραφέων όπως ο Μπόρχες, ο Κορτάσαρ, ο Μοντερόσο ή ο Λουγόνες, για να αναφερθούμε μόνο σε ορισμένες εμβληματικές φυσιογνωμίες;

Αναμφίβολα. Όταν άρχισα να γράφω το Ajuar funerario, πρότυπό μου ήταν οι πολύ σύντομές αφηγήσεις των Μπόρχες, Αρεόλα, Ντενέβι, Κορτάσαρ, Μοντερόσο, καθώς και του Χούλιο Τόρι, ενός εξαιρετικού Μεξικανού συγγραφέα. Όμως κατ’ εξοχήν πρότυπό μου υπήρξε η Ανθολογία φανταστικής λογοτεχνίας των Μπόρχες, Μπιόι Κασάρες και Σιλβίνα Οκάμπο.    

Έχετε γράψει πολυάριθμα μικροδιηγήματα, δηλαδή, διηγήματα που δεν ξεπερνούν τις 20 με 25 αράδες. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτού του είδους όσον αφορά την πλοκή, τους χαρακτήρες, την έκβαση κ.λπ.;

Ένα μικροδιήγημα έχει ως στόχο να αφηγηθεί μια ιστορία, ως εκ τούτου, μπορεί να έχει πλοκή, ατμόσφαιρα, χαρακτήρες. Αυτά όμως που σε καμία περίπτωση δεν συνάδουν με το μικροδιήγημα είναι οι μακροσκελείς αφορισμοί, τα ποιήματα σε πεζό λόγο, τα εκτενή ανέκδοτα και οι αμπελοφιλοσοφίες.

Σύμφωνα με την προσωπική ιστοσελίδα σας, έχετε λάβει μέρος σε ημερίδες με θέμα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της ψηφιοποίησης των βιβλίων. Γενικά, σας βλέπω να έχετε μεγάλη εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες. Πώς βλέπετε το μέλλον της λογοτεχνίας σε συνάρτηση με τα νέα μέσα της ψηφιακής τεχνολογίας και την άυλη γραφή του διαδικτύου;  

Ευχαριστώ για την ερώτηση, καθότι κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο μια συνέντευξη που δεν αποτυπώνει με ακρίβεια τις απόψεις μου. Το μέλλον της ανάγνωσης και των εκδόσεων είναι ψηφιακό και ίσως να προλάβω να το δω, αλλά όχι και να το απολαύσω επειδή ξέρω ότι είμαι άχρηστος και ανίκανος με την ψηφιακή τεχνολογία. Βέβαια, άλλο πράγμα είναι η λογοτεχνία και άλλο, πολύ διαφορετικό, η φόρμα, έντυπη ή ηλεκτρονική, του λογοτεχνικού έργου. Η τυπογραφία λειτούργησε πολύ καλά από τον 15ο αιώνα και είναι σίγουρο ότι τα ψηφιακά μέσα θα λειτουργήσουν πολύ καλά από τώρα και στο εξής, αλλά δεν πιστεύω ότι η λογοτεχνία θα αλλάξει ως συνέπεια της αλλαγής στη φόρμα της. Δηλαδή, η Ιλιάδα θα παραμείνει ίδια είτε σε πάπυρο είτε σε iPad. Ο κίνδυνος για την Ιλιάδα δεν είναι η Αpple αλλά ο Μπραντ Πιτ.

Primera publicación http://bonsaistoriesflashfiction.wordpress.com/, enero de 2011.