Η (α)πειθαρχία των λέξεων. Κείμενα για τη λογοτεχνική μετάφραση και την ισπανόφωνη λογοτεχνία

Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

Η (α)πειθαρχία των λέξεων

Κείμενα για τη λογοτεχνική μετάφραση και την ισπανόφωνη λογοτεχνία

Πρόλογος: Αθηνά Δημητριάδου

Εκδόσεις Γαβριηλίδης, Αθήνα 2014, σελ. 184

Έχουν χαρακτηριστεί από εκτελεστές μιας παρτιτούρας έως αδέξιες μέλισσες και από όχημα του συγγραφέα έως… προδότες [traduttore, traditore]. Είναι γεγονός, βέβαια, ότι οι μεταφορές αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του λόγου και αναφέρονται σε όλα τα επίπεδα του καθημερινού βίου, πλην όμως, η κατάχρηση που γίνεται με τους μεταφραστές (κυρίως της λογοτεχνικής μετάφρασης) και το έργο τους πραγματικά εκπλήσσει.  Αποδίδω όλες αυτές τις μεταφορικές προσεγγίσεις στο επάγγελμα του μεταφραστή σε μια δειλή προσπάθεια να δοθεί κύρος στη δουλειά του, σε μια ντροπαλή απόπειρα καταξίωσης του ρόλου του ώστε να μπορέσει να σταθεί με αξιοπρέπεια δίπλα στην ιστορικά αναγνωρισμένη φιγούρα του συγγραφέα. Και όλα αυτά γιατί μας καταβάλλει, όπως υποστηρίζει ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, η αίσθηση της ιστορίας που έχουμε. Σήμερα ενδιαφερόμαστε να μάθουμε τις περιστάσεις που γέννησαν ένα κείμενο. Θα έρθει όμως μια μέρα που οι άνθρωποι δεν θα νοιάζονται για το τι γέννησε την ομορφιά, δεν θα νοιάζονται καν για τα ονόματα και τα βιογραφικά στοιχεία των ποιητών, θα νοιάζονται για την ίδια την ομορφιά· τότε θα έχουμε μεταφράσεις όχι μόνο τόσο καλές (ήδη τις έχουμε) αλλά και διάσημες όπως ο Όμηρος του Chapman, ο Rabelais του Urquhart, η Οδύσσεια του Pope. Πιστεύω ότι αυτό είναι μια κορυφαία στιγμή που πρέπει να επιθυμήσουμε με αμετακίνητη προσήλωση.

Η (α)πειθαρχία των λέξεων έχει ως κύριους άξονες τη λογοτεχνική μετάφραση και την ισπανόφωνη λογοτεχνία και φιλοδοξεί να δώσει το στίγμα του σύγχρονου μεταφραστή λογοτεχνίας (τη διαδικασία εκπαίδευσής του, τις σχέσεις του με άλλους εμπλεκόμενους στο μεταφραστικό γίγνεσθαι, τη θέση του έργου του στην εκδοτική βιομηχανία) από την οπτική γωνία του μεταφραστή, του καθηγητή λογοτεχνίας και μετάφρασης και του μεταφρασεολόγου.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος, της Αθηνάς Δημητριάδου …………………………………………………………………..

Αντί εισαγωγής ….………………………………………………………………………………………..

Μεταφραστής / Συγγραφέας: σχέση συνεργασίας ή ανταγωνισμού; ………………………….......

Τα (ηθικά) όρια του μεταφραστή. Με αφορμή τη μετάφραση στα ελληνικά της Γαλάζιας ώρας του Αλόνσο Κουέτο ……………………………………………………………………………………….

Ο μεταφραστής Νίκος Καζαντζάκης και η ισπανική ποίηση των αρχών του 20ού αιώνα ……....

Αποδίδοντας στα ελληνικά την Καταχνιά του Μιγκέλ ντε Ουναμούνο. Ιουλία Ιατρίδη: μεταφράστρια ……………………………………………………………………………………………..

Λένε πως είμαι ένας άγγελος: (Ξανα)διαβάζοντας τον Μανουέλ Αλτολαγκίρε (+ 11 αφορισμοί για τη μετάφραση της ποίησης) …………………………………………………………………….......

Η διδακτική της λογοτεχνικής μετάφρασης. Πρακτική εφαρμογή και κριτική προσέγγιση ………

Ένα «Μουσείο» δια 16. Συλλογική λογοτεχνική μετάφραση: ένα παράδειγμα …………………...

Η πειθαρχία των συλλαβών. Η μεταφραστική περιπέτεια πενήντα και ενός χαϊκού …………….

Εργαστήριο συλλογικής μετάφρασης ποιημάτων του Κάρλος Βιτάλε παρουσία του ποιητή ή μια εμπειρία άμεσης δημοκρατίας στη μεταφραστική διαδικασία ………………………………….

Εισαγωγή στη μετάφραση ισπανόγραφων λογοτεχνικών κειμένων στα ελληνικά για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες του τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ …………..

Διασχίζοντας σύνορα: ο ρόλος των μεταφραστών και των μεταφράσεων στη διαμόρφωση του λογοτεχνικού κανόνα …………………………………………………………………………………….