Federico García Lorca: BODAS
DE SANGRE [fragmento]
ACTO PRIMERO
CUADRO SEGUNDO
Habitación pintada de rosa con cobres y ramas de flores
populares. En el Centro, una mesa con mantel. Es la mañana. (SUEGRA de LEONARDO
con un niño en brazos. Lo mece. La MUJER en la otra esquina, hace punto de
media.)
SUEGRA.-
Nana, niño,
nana del caballo grande
que no quiso el agua.
El agua era negra
dentro de las ramas.
Cuando llega al puente
se detiene y canta.
¿Quién dirá, mi niño,
lo que tiene el agua,
con su larga cola
por su verde sala?
MUJER.- (Bajo)
Duérmete clavel,
que el caballo no quiere beber.
SUEGRA.
Duérmete, rosal,
que el caballo se pone a llorar.
Las patas heridas,
las crines heladas,
dentro de los ojos
un puñal de plata.
Bajaban al río.
¡Ay, cómo bajaban!
La sangre corría
más fuerte que el agua.
MUJER.-
Duérmete, clavel,
que el caballo no quiere beber.
SUEGRA.-
Duérmete, rosal,
que el caballo se pone a llorar.
MUJER.-
No quiso tocar
la orilla mojada
su belfo caliente
con moscas de plata.
A los montes duros
sólo relinchaba
con el río muerto
sobre la garganta.
¡Ay caballo grande
que no quiso el agua!
¡Ay dolor de nieve,
caballo del alba!
SUEGRA.-
¡No vengas! Detente,
cierra la ventana
con ramas de sueños
y sueños de ramas.
MUJER.-
Mi niño duerme.
SUEGRA.-
Mi niño se calla.
MUJER.-
Caballo, mi niño
tiene una almohada.
SUEGRA.-
Su cuna de acero.
MUJER.-
Su colcha de holanda.
SUEGRA.-
Nana, niño nana.
MUJER.-
¡Ay caballo grande
que no quiso el agua!
SUEGRA.-
¡No vengas, no entres!
Vete de la montaña.
Por los valles grises
donde está la jaca.
MUJER.-(Mirando.)
Mi niño se duerme.
SUEGRA.-
Mi niño descansa.
MUJER.- (Bajito.)
Duérmete, clavel,
que el caballo no quiere beber.
SUEGRA.- (Levantándose y muy bajito.)
Duérmete rosal,
que el caballo se pone a llorar.
(Entran al niño. Entra LEONARDO.)
................................................................................................
Φεδερίκο
Γκαρθία Λόρκα: ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΓΑΜΟΣ [απόσπασμα]
ΠΡΩΤΗ
ΠΡΑΞΗ
ΔΕΥΤΕΡΗ
ΕΙΚΟΝΑ
Δωμάτιο
σε χρώμα ροζ, με μπακίρια και μπουκέτα με λουλούδια του αγρού. Στη μέση της σκηνής
ένα τραπέζι με τραπεζομάντιλο. Είναι πρωί. (Η ΠΕΘΕΡΑ του ΛΕΟΝΑΡΔΟ κρατά στα
χέρια της ένα μωρό. Το κοιμίζει. Η ΓΥΝΑΙΚΑ, στην άλλη άκρη της σκηνής, πλέκει
κάλτσες.)
ΠΕΘΕΡΑ
Νάνι,
γιε μας, νάνι,
το
ψηλό άλογό μας
στο
νερό δε φτάνει.
Μαύρο
το νεράκι
στα
κλαδιά στο ρυάκι.
Στο
γιοφύρι στέκει
και
τραγούδι πλέκει.
Τι,
μωρό μου, κρύβει
και
στον κάμπο στρίβει
σα
μακρύ πλοκάμι
το
χλωρό ποτάμι;
ΓΥΝΑΙΚΑ
(Ψιθυριστά.)
Κοιμήσου
εσύ, γαρού-
φαλλό
μας, τ’ άλογό μας δε ’γγίζει του νερού.
ΠΕΘΕΡΑ
Κοιμήσου
εσύ, τριαντά-
φυλλό
μας, τ’ άλογό μας κλαίει και πλαντά.
Πέτρες
και ματώνει,
χαίτη
μες στο χιόνι,
στη
ματιά έμελλέ του
ασήμι
του στιλέτου.
Στο
ποτάμι μπήκαν,
–αχ,
πώς κατεβήκαν–
Το
αίμα το ποτάμι
ποταμό
είχε κάμει.
ΓΥΝΑΙΚΑ
Κοιμήσου
εσύ, γαρού-
φαλλό
μας, τ’ άλογό μας δε ’γγίζει του νερού.
ΠΕΘΕΡΑ
Κοιμήσου
εσύ, τριαντά-
φυλλό
μας, τ’ άλογό μας κλαίει και πλαντά.
ΓΥΝΑΙΚΑ
Μ’
ασημένιες μύγες
το
φρυμένο αχείλι,
–σ’
όχθο δεν επήγες,
δρόσο
δεν εφίλει.
Στα
όρη, που ανταριάζει,
μοναχά
καλπάζει,
στα
στηθόλαιμά του
ποταμός
θανάτου.
Άλογο,
της κρήνης
το
νερό δεν πίνεις!
Του
χιονιού μαράζι,
άτι,
όταν χαράζει!
ΠΕΘΕΡΑ
Βγες!
Φύγ’ από το σπίτι!
Κλείσε
το φεγγίτη
μ’
όνειρα των μύρων,
μύρων
των ονείρων.
ΓΥΝΑΙΚΑ
Νάνι,
το μωρό μας.
ΠΕΘΕΡΑ
Δε
θα κλάψει πάλι.
ΓΥΝΑΙΚΑ
Άλογό
μας, δέσ’ το,
του
’χω προσκεφάλι.
ΠΕΘΕΡΑ
Κούνια
απ’ ατσάλι.
ΓΥΝΑΙΚΑ
Μπάντα
απ’ την Ολλάντα.
ΠΕΘΕΡΑ
Νάνι,
αγόρι, νάνι.
ΓΥΝΑΙΚΑ
Άλογο,
της κρήνης
το
νερό δεν πίνεις!
ΠΕΘΕΡΑ
Φύγε!
Μονοπάτι
βρες
σε όρη γκρίζα,
με
το άλλο τ’ άτι
που
’ναι δίχως ρίζα.
ΓΥΝΑΙΚΑ
(Κοιτάζοντάς το.)
Νάνι,
το μωρό μας.
ΠΕΘΕΡΑ
Τώρα
γαληνεύει.
ΓΥΝΑΙΚΑ
(Πιο σιγά.)
Κοιμήσου
εσύ, γαρού-
φαλλό
μας, τ’ άλογό μας δε ’γγίζει του νερού.
ΠΕΘΕΡΑ
(Ακόμη πιο σιγά, καθώς σηκώνεται.)
Κοιμήσου
εσύ, τριαντά-
φυλλό
μας, τ’ άλογό μας κλαίει και πλαντά.
(Βγαίνει
προς το δωμάτιο του παιδιού. Μπαίνει ο ΛΕΟΝΑΡΔO.)
[μετάφραση: Μιχάλης Κλαπάκις]
................................................................................................
Φεδερίκο
Γκαρθία Λόρκα: ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΓΑΜΟΣ [απόσπασμα]
ΠΡΩΤΗ
ΠΡΑΞΗ
ΔΕΥΤΕΡΗ
ΕΙΚΟΝΑ
Δωμάτιο
βαμμένο ροζ με χάλκινα και μπουκέτα από λουλούδια του αγρού. Στο κέντρο ένα τραπέζι
με τραπεζομάντιλο. Είναι πρωί. Η ΠΕΘΕΡΑ του ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ με ένα μωρό στην αγκαλιά.
Το νανουρίζει. Η ΓΥΝΑΙΚΑ του ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ στην άλλη άκρη του δωματίου πλέκει με μεγάλες
βελόνες.)
ΠΕΘΕΡΑ:
Νάνι,
το μωρό, νάνι,
τ’
άλογό μας το τρανό
που
αρνιέται το νερό.
Μαύρο
τρέχει το ποτάμι
κάτω
από τα κλαριά των δέντρων.
Κι
όταν φτάνει στο γεφύρι
στέκεται
και τραγουδά.
Αχ,
μωρό μου, ποιος θα πει
το
νερό τι κουβαλάει
στη
φιδίσια του ουρά,
μες
στο πράσινό του λίκνο.
ΓΥΝΑΙΚΑ
(Χαμηλόφωνα.):
Νάνι,
το γαρίφαλό μου,
τ’
άλογό μας το τρανό,
που
αρνιέται το νερό.
ΠΕΘΕΡΑ:
Νάνι,
το τριαντάφυλλό μου,
τ’
άλογό μας το μεγάλο
χύνει
δάκρυα πικρά.
Ματωμένες
οι οπλές του
και
κρυσταλλιασμένη η χαίτη,
μέσα
στα θολά του μάτια
λάμπει
ασημένια λάμα.
Ροβολούσαν
στο ποτάμι.
Κοίτα
τους πώς ροβολούσαν!
Φούσκωνε
πηχτό το αίμα,
πιο
ταχύ κι απ’ το νερό.
ΓΥΝΑΙΚΑ
(Χαμηλόφωνα.):
Νάνι,
το γαρίφαλό μου,
τ’
άλογό μας το τρανό,
που
αρνιέται το νερό.
ΠΕΘΕΡΑ:
Νάνι,
το τριαντάφυλλό μου,
τ’
άλογό μας το μεγάλο
χύνει
δάκρυα πικρά.
ΓΥΝΑΙΚΑ:
Δεν
έστερξε ν’ αγγίξει
τη
μουσκεμένη όχθη,
το
πυρωμένο αχείλι
με
ασημένιες μύγες.
Στα
κακοτράχαλα όρη
μοναχά
χλιμιντρίζει,
με
το νεκρό ποτάμι
επάνω
στο λαιμό του.
Έλα
άλογο τρανό,
που
δεν ήθελες νερό!
Έλα,
του χιονιού φαρμάκι,
άλογο
της λυκαυγής!
ΠΕΘΕΡΑ:
Μην
έρχεσαι! Σταμάτα!
Το
παραθύρι κλείσε,
με
παρακλάδια ονείρων,
με
όνειρα κλαδιών.
ΓΥΝΑΙΚΑ:
Κοιμάται
το αγοράκι μου.
ΠΕΘΕΡΑ:
Σωπαίνει
το μικρό μου.
ΓΥΝΑΙΚΑ:
Άλογο,
το αγόρι μου
Έχει
ένα μαξιλάρι.
ΠΕΘΕΡΑ:
Μια
σιδερένια κούνια.
ΓΥΝΑΙΚΑ:
Σεντόνια
από μετάξι.
ΠΕΘΕΡΑ:
Νάνι,
το μωρό μου, νάνι.
ΓΥΝΑΙΚΑ:
Τ’
άλογό μας το τρανό,
που
αρνιέται το νερό.
ΠΕΘΕΡΑ:
Μην
έρχεσαι, μην μπαίνεις!
Στο
κορφοβούνι τρέξε!
Στις
λαγκαδιές τις γκρίζες,
που
βρίσκεται η φοράδα.
ΓΥΝΑΙΚΑ
(Κοιτάζοντας.):
Κοιμάται
το αγοράκι μου.
ΠΕΘΕΡΑ:
Σωπαίνει
το μικρό μου.
ΓΥΝΑΙΚΑ
(Χαμηλόφωνα.):
Νάνι,
το γαρίφαλό μου,
τ’
άλογό μας το τρανό,
που
αρνιέται το νερό.
ΠΕΘΕΡΑ
(Καθώς σηκώνεται, και πολύ χαμηλόφωνα.):
Νάνι,
το τριαντάφυλλό μου,
τ’
άλογό μας το μεγάλο
χύνει
δάκρυα πικρά.
(Πηγαίνει
μέσα με το μωρό. Μπαίνει ο ΛΕΟΝΑΡΝΤO.)
[μετάφραση: Έφη Γιαννοπούλου]
Ο Λόρκα έγραψε το Βοdas de sangre στις αρχές της δεκαετίας του '30 και το ανέβασε, για πρώτη φορά, στη Μαδρίτη το 1933. Στα ελληνικά υπάρχουν πλέον περισσότερες από 10 μεταφράσεις του εν λόγω έργου. Παρουσιάζουμε εδώ τη λυρική αρχή της Δεύτερης Εικόνας της Πρώτης Πράξης στο πρωτότυπο και στις δύο πιο πρόσφατες αποδόσεις στα ελληνικά, από τον Μιχάλη Κλαπάκι (μετάφραση που κέρδισε το Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ, το 2021) και την Έφη Γιαννοπούλου (μετάφραση που χρησιμοποιήθηκε από το Εθνικό Θέατρο για την παράσταση που σκηνοθέτησε η Μαρία Μαγκανάρη το 2022).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου