De los Novísimos a los Postnovísimos. La poesía española de la transición / Από τους Novísimos στους Postnovísimos. Η ισπανική ποίηση της μεταπολίτευσης

 

De los Novísimos a los Postnovísimos

La poesía española de la transición

 

Las generaciones literarias es un término que sirve para designar el ingreso en la historia de grupos de cierta coherencia que durante un plazo más o menos corto ofrecen de un modo común, en lo estético y lo ideológico, muestras sobresalientes de su arte. Así, por ejemplo, enconramos en España las generaciones del 98, del 14, del 27, del 50 o del 68, por citar algunas de ellas.

Al centrarnos en la generación de los «Novísimos», hemos de retrotraernos a la década de 1970. Pero a diferencia de las generaciones anteriormente citadas, que nacieron por la impresionante concentración de grandes literatos dentro de una corriente que los envolvía y unía, los Novísimos nacieron de una publicación antológica, llamada Nueve novísimos poetas españoles (Barral Editores, 1970) que publicó José María Castellet (1926-2014), y que por orden alfabético incluye a José María Álvarez (1942-2024), Félix de Azúa (1944), Guillermo Carnero (1947), Pere Gimferrer (1945), Ana María Moix (1947-2014), Vicente Molina Foix (1946), Leopoldo María Panero (1948-2014), Antonio Martínez Sarrión (1939-2021) y Manuel Vázquez Montalbán (1939-2003).

Estos novísimos poetas españoles, se caracterizaron por estar en contacto con las corrientes vanguardistas internacionales de su momento, sobre todo con poetas franceses e ingleses del siglo XX, y, en cierta manera, por influenciarse por algunos poetas hispanoamericanos como César Vallejo (1892-1938), Octavio Paz (1914-1998) o Pablo Neruda (1904-1973).

Como la mayoría de las nuevas generaciones literarias, los Novísimos buscaban distanciarse de los preceptos éticos y estéticos de la poética anterior, buscando nuevas maneras de expresarse poéticamente. Además, defendían que la poesía social, muy cultivada por la «Generación de los 50», era ineficaz para cambiar el mundo, pues tan sólo servía para denunciar hechos y situaciones.

Más tarde, la década de 1980 nos trajo una nueva generación que relegó, como suele pasar, a los Novísimos en un segundo plano. A estos/as poetas de la nueva generación, el poeta y crítico literario Luis Antonio de Villena (1951) lοs llamó los «Postnovísimos».

La nueva generación de poetas, pues, también viene dada por un poemario antológico que publicó la editorial Visor en 1986 bajo el título de «Postnovísimos», coordinada por el citado Luis Antonio de Villena, la cual reunía a doce de l@s poetas de la época, que por orden alfabético son:

Leopoldo Alas Mínguez (1962-2008), Blanca Andreu (1959), Felipe Benítez Reyes (1960), Julia Castillo (1956), José Gutiérrez (1955), Julio Llamazares (1955), Miguel Mas (1955), Luis García Montero (1958), Ángel Muñoz Petisme (1961), Illán Paesa (pseudónimo o heterónimo de Villena), Jorge Riechmann (1962) y Rafael Rosado (que pronto dejó de escribir).

Los Postnovísimos defendieron la libertad absoluta del poeta a la hora de componer sus poesías, haciendo uso del verso libre, al cual a menudo unían a una disposición visual del poema para que este, además, fuera llamativo a la vista. En su concepción de la poesía, se sienten atraídos por la poética social de la Generación de los 50.

Sigue una breve muestra, en el original y traducida al griego, de la poesía cultivada por estas dos promociones.

Konstantinos Paleologos 

>.<>.<

 

I

 

Manuel Vázquez Montalbán

 

[OH CIUDAD DEL TERROR]

 

Oh ciudad del terror

entre las avenidas lívidos

árboles del otoño

                               los invasores

fusilaban archivos

borrachos de memoria bárbaros

hartos de carne humillada

                                              y ofendida

el miedo era una presencia

el silencio su mortaja

las palabras escondidas en las cosas

las ideas en los ojos

                                  contemplaban

la división entre el que muere y el que mata.

 

Praga, 1982

 

Manuel Vázquez Montalbán (Barcelona, 14 de junio de 1939 - Bangkok, Tailandia, 18 de octubre de 2003) fue un escritor español conocido sobre todo por sus novelas protagonizadas por el detective Pepe Carvalho. Personalidad casi inabarcable, se definió a sí mismo como "periodista, novelista, poeta, ensayista, antólogo, prologuista, humorista, crítico, gastrónomo, culé y prolífico en general".

 

II

 

Félix de Azúa

 

[YO NO SÉ QUÉ ESPERAMOS LOS UNOS DE LOS OTROS]

 

Yo no sé qué esperamos los unos de los otros,

ni la razón para tener a mi mano como un fiel aliado.

 

Nada puedo esperar de una mano

capaz de señalar al justo y al perverso

o escribir poemas en las habitaciones

de un verano impregnado de vino y sal y sangre.

 

Sólo, quizá,

recordar otra gente

que ahora se arrastra entre pájaros muertos

y vivir seriamente un calendario

cuyas mentiras apenas disimulan

lo efímero de su numeración.

 

Lengua de cal, 1972

 

Félix de Azúa Comella (Barcelona, 30 de abril de 1944) es poeta, novelista, ensayista y  traductor. Miembro de la Real Academia Española desde 2015.

 

III

 

Leopoldo María Panero

 

LA ALUCINACIÓN DE UNA MANO, O LA ESPERANZA PÓSTUMA Y ABSURDA EN LA CARIDAD DE LA NOCHE

 

A Isa-belle Bonet

«Todo el bienestar del mundo

lo encuentro en Suleika

cuando la achucho un poco

me siento digno de mí mismo;

si me dejara -perdería los ojos.»

(Goethe, Diván oriental-occidental)

 

Una mujer se acercó a mí y en sus ojos

    vi todos mis amores derruidos

y me asombró que alguien amase aún el cadáver,

alguien como esa mujer cuyo susurro

repetía en la noche el eco de todos mis amores aplastados

y me asombró que alguien lamiese en las costras todavía

tercamente la sustancia que fue oro,

aquello que el tiempo purificó en nada.

 

Y la vi como quien ve sin creerla

en el desierto la sombra de un agua,

 

la amé sin atreverme a creerlo.

 

Y la ofrecí entonces mi cerebro desnudo,

obsceno como un sapo, obsceno como

         la vida

como la paz que para nada sirve

animándola a que día tras día lo tocase

dulcemente con su lengua repitiendo

así una ceremonia cuyo sentido único

es que olvidarlo es sagrado.

 

Narciso en el acorde último de las flautas, 1979

 

Leopoldo María Panero Blanc (Madrid, 16 de junio de 1948-Las Palmas de Gran Canaria, 5 de marzo de 2014)​ fue un poeta español, el arquetipo de un malditismo cultivado.​ Fue el primer miembro de su generación en incorporarse a la nómina de clásicos de la editorial Cátedra.

 

IV

 

Blanca Andreu

 

Di que querías ser caballo esbelto, nombre

de algún caballo mítico,

o acaso nombre de tristán, y oscuro.

Dilo, caballo griego, que querías ser estatua desde hace diez mil años,

di sur, y di paloma adelfa blanca,

que habrías querido ser en tales cosas,

morirte en su substancia, ser columna.

 

Di que demasiadas veces

astrolabios, estrellas, el nervio de los ángeles,

vinieron a hacer música para Rilke el poeta,

no para tus rodillas o tu alma de muro.

 

Mientras la marihuana destila mares verdes,

habla en las recepciones con sus lágrimas verdes,

o le roba a la luz su luz más verde,

te desconoces, te desconoces.

 

De una niña de provincias que se vino a vivir en un Chagall, 1981

 

Blanca Andreu (La Coruña, 4 de agosto de 1959) es una poeta española. En 1980, con apenas veinte años, con De una niña de provincias que se vino a vivir en un Chagall, obtuvo el Premio Adonáis. Actualmente vive en A Coruña apartada de la vida pública.

 

V

 

Felipe Benítez Reyes

 

EL SÍMBOLO DE TODA NUESTRA VIDA

 

Hay noches que debieran ser la vida.

Intensas largas noches irreales

con el sabor amargo de lo efímero

y el sabor venenoso del pecado

-como si fuésemos más jóvenes

y aún nos fuese dado malgastar

virtud, dinero y tiempo impunemente.

 

Debieran ser la vida,

el símbolo de toda nuestra vida,

la memoria dorada de la juventud.

Y, como el despertar repentino de una vieja pasión,

que volviesen de nuevo aquellas noches

para herirnos de envidia

de todo cuanto fuimos y vivimos

y aún a veces nos tienta

con su procacidad.

Porque debieron ser la vida.

 

Y lo fueron tal vez, ya que el recuerdo

las salva y les concede el privilegio de fundirse

en una sola noche triunfal,

inolvidable, en la que el mundo

pareciera haber puesto

sus llamativas galas tentadoras

a los pies de nuestra altiva adolescencia.

 

Larga noche gentil, noche de nieve,

que la memoria te conserve como una gema cálida,

con brillo de bengalas de verbena,

en el cielo apagado en el que flotan

los ángeles muertos, los deseos adolescentes.

 

Los vanos mundos, 1985

 

Felipe Benítez Reyes (Rota, Cádiz, 25 de febrero de 1960) es un escritor español, autor de una obra versátil que abarca poesía, novelas, relatos, ensayos y artículos de opinión.

 

VI

 

Julio Llamazares

 

[NUESTRA QUIETUD ES DULCE Y AZUL]

 

Nuestra quietud es dulce y azul y torturada en esta hora.

 

Todo es tan lento como el pasar de un buey sobre la nieve. Todo tan blando

como las bayas rojas del acebo.

 

Nuestro abandono es grande como la existencia, profundo como el sabor de las frutas machacadas. Nuestro abandono no termina con el cansancio.

 

No es un error la lentitud, ni habitan nuestra alma las oquedades del conocimiento.

 

En algún zarzal lejano anida un pájaro de aceite que nace con el día. Siento su sed granate algunas veces. Su abandono es tan dulce como el nuestro.

 

Su lentitud no está desposeída de costumbre.

 

La lentitud de los bueyes, 1979

 

Julio Alonso Llamazares (Vegamián, León, 28 de marzo de 1955) es un novelista, escritor de viajes, poeta y guionista de cine español. Fue dos veces finalista del Premio Nacional de Literatura de España por sus novelas Luna de lobos (1985) y La lluvia amarilla (1988).

 

>.<>.<

Από τους Novísimos στους Postnovísimos

Η ισπανική ποίηση της μεταπολίτευσης

 

Ο όρος «λογοτεχνική γενιά» χρησιμοποιείται για να δηλώσει την ένταξη στην Ιστορία ομάδων με κάποια συνοχή, οι οποίες σε σχετικά βραχύ χρονικό πλαίσιο, προσφέρουν, με σχετικά κοινό τρόπο, όσον αφορά την αισθητική και το ιδεολογικό υπόβαθρο, εξαιρετικά δείγματα της τέχνης τους. Έτσι, για παράδειγμα, απαντούμε στην Ισπανία τις γενιές του ’98 (Ουναμούνο, Αθορίν κ.ά.) του ’14 (Χιμένεθ, Γκόμεθ δε λα Σέρνα κ.ά.), του ’27 (Λόρκα, Αλμπέρτι, Θερνούδα κ.ά), του ’50 (Σάντσεθ Φερλόσιο, Μαρτίν Γκάιτε κ.ά.) ή του ’68 (τα αδέλφια Λουίς και Χουάν Γκοϊτισόλο, Μπενέτ κ.ά.), για να αναφερθούμε σε ορισμένες από αυτές.

Εστιάζοντας στη γενιά των «Novísimos» [Νεότατων], ταξιδεύουμε στη δεκαετία του ’70· σε αντίθεση, όμως, με προηγούμενες γενιές, οι οποίες γεννήθηκαν από την εντυπωσιακή συνύπαρξη μεγάλων συγγραφέων στο πλαίσιο ενός λογοτεχνικού ρεύματος που τους συμπεριελάμβανε και τους ένωνε, οι Novísimos γεννήθηκαν από μια ανθολογία υπό τον τίτλο Nueve novísimos poetas españoles (Barral Editores, 1970), που εξέδωσε ο José María Castellet [Χοσέ Μαρία Κασταλιέτ] και η οποία περιλαμβάνει με αλφαβητική σειρά τους José María Álvarez [Χοσέ Μαρία Άλβαρεθ] (1942-2024), Félix de Azúa [Φέλιξ δε Αθούα] (1944), Guillermo Carnero [Γκιγέρμο Καρνέρο] (1947), Pedro Gimferrer [Πέδρο Ζιμφερέρ] (1945), Ana María Moix [Άνα Μαρία Μος] (1947-2014), Vicente Molina Foix [Βιθέντε Μολίνα Φος] (1946), Leopoldo María Panero [Λεοπόλδο Μαρία Πανέρο] (1948-2014), Antonio Martínez Sarrión [Αντόνιο Μαρτίνεθ Σαριόν] (1939-2021) και Manuel Vázquez Montalbán [Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν] (1939-2003).

Αυτοί οι πολύ νέοι, τότε, Ισπανοί ποιητές χαρακτηρίστηκαν από την επαφή τους με τα διεθνή ρεύματα της πρωτοπορίας εκείνης της εποχής, ιδιαίτερα με Γάλλους και Άγγλους ποιητές του 20ού αιώνα, και, σε κάποιο βαθμό, από την εμφανή επιρροή ορισμένων Ισπανοαμερικανών ποιητών όπως του César Vallejo [Σέσαρ Βαγέχο] (1892-1938), του Octavio Paz [Οκτάβιο Πας] (1914-1998) ή του Pablo Neruda [Πάμπλο Νερούδα] (1904-1973).

Όπως η πλειονότητα των νέων λογοτεχνικών γενεών, οι Novísimos επεδίωξαν να αποστασιοποιηθούν από τις ηθικές και αισθητικές επιταγές της προηγούμενης ποιητικής δημιουργίας, αναζητώντας νέους τρόπους ποιητικής έκφρασης. Επιπλέον, υποστήριζαν ότι ο κοινωνικός ρεαλισμός, που καλλιεργήθηκε ευρέως από τη «Γενιά του ’50», ήταν αναποτελεσματικός στην επιτακτική ανάγκη αλλαγής του κόσμου, καθώς χρησίμευε απλώς και μόνο για την καταγγελία γεγονότων και καταστάσεων.

Λίγο αργότερα, μετά το τέλος του δικτατορικού καθεστώτος του Φράνκο, η δεκαετία του ’80 έφερε στο προσκήνιο μια νέα γενιά που, όπως συμβαίνει συνήθως, έθεσε τους Novísimos σε δεύτερο πλάνο. Ο ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας Luis Antonio de Villena [Λουίς Αντόνιο δε Βιγένα] (1951) αποκάλεσε αυτούς τους ποιητές της νέας γενιάς «Postnovísimos» [Μετανεότατους].

Η νέα γενιά ποιητών, λοιπόν, προκύπτει επίσης από μια ποιητική ανθολογία που εξέδωσε ο εκδοτικός οίκος Visor το 1986 υπό τον τίτλο Postnovísimos, με την επιμέλεια του προαναφερθέντος Λουίς Αντόνιο δε Βιγένα, η οποία συγκέντρωσε δώδεκα από τους ποιητές και τις ποιήτριες της εποχής, που με αλφαβητική σειρά είναι οι: Leopoldo Alas Mínguez [Λεοπόλδο Άλας Μίνγκεθ] (1962-2008), Blanca Andreu [Μπλάνκα Αντρέου] (1959), Felipe Benítez Reyes [Φελίπε Μπενίτεθ Ρέγες] (1960), Julia Castillo [Χούλια Καστίγιο] (1956), Luis García Montero [Λουίς Γκαρθία Μοντέρο] (1958), José Gutiérrez [Χοσέ Γκουτιέρεθ] (1955), Julio Llamazares [Χούλιο Γιαμαθάρες] (1955), Miguel Mas [Μιγκέλ Μας] (1955), Ángel Muñoz Petisme [Άνχελ Μουνιόθ Πετίσμε] (1961), Illán Paesa (Ιγιάν Παέσα, ετερώνυμο του Βιγένα), Jorge Riechmann [Χόρχε Ριέτσμαν] (1962) και Rafael Rosado [Ραφαέλ Ροσάδο] που σύντομα εγκατέλειψε τη γραφή.

Οι Postnovísimos υπερασπίζονται την απόλυτη ελευθερία του ποιητή κατά τη σύνθεση των ποιημάτων του, χρησιμοποιώντας ελεύθερο στίχο, τον οποίο συχνά συνδυάζουν με μια ιδιαίτερη οπτική απεικόνιση του ποιήματος ώστε να προκαλεί εντύπωση στο μάτι. Όσον αφορά την αντίληψή τους περί ποίησης, ελκύονται από την κοινωνική ποιητική της Γενιάς του ’50.

Ακολουθεί ένα δείγμα της ποίησης που καλλιέργησαν αυτές οι δύο γενιές με ποιήματα (στο πρωτότυπο και σε μετάφραση στα ελληνικά) τριών novísimos (Φ. δε Αθούα, Μ. Βάθκεθ Μονταλμπάν, Λ. Μ. Πανέρο) και τριών postnovísimos (Μπ. Αντρέου, Χ. Γιαμαθάρες, Φ. Μπενίτεθ Ρέγες).

Κωνσταντίνος Παλαιολόγος 

 

I

 

Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν

 

[Ω ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΤΡΟΜΟΥ]

 

Ω πόλη του τρόμου

ανάμεσα στις λεωφόρους χλομά

δέντρα του φθινοπώρου

                               οι εισβολείς

τουφέκιζαν αρχεία

μεθυσμένοι από μνήμη βάρβαροι

μπουχτισμένοι από σάρκα ταπεινωμένη

                                              και βεβηλωμένη

ο φόβος ήταν μια παρουσία

η σιωπή το σάβανό του

οι λέξεις κρυμμένες στα πράγματα

οι ιδέες στα μάτια

                                 παρατηρούσαν

τον διχασμό ανάμεσα σ’ αυτόν που πεθαίνει και σ’ αυτόν που σκοτώνει.

 

από τη συλλογή: Praga, 1982

 

 

Ο Manuel Vázquez Montalbán (Βαρκελώνη, 1939 – Μπανγκόκ, 2003) έγινε ιδιαίτερα διάσημος λόγω των αστυνομικών μυθιστορημάτων του με πρωταγωνιστή τον ντετέκτιβ Πέπε Καρβάλιο. Πληθωρική προσωπικότητα, αυτοπροσδιοριζόταν ως «δημοσιογράφος, μυθιστοριογράφος, ποιητής, δοκιμιογράφος, ανθολόγος, συγγραφέας προλόγων, χιουμορίστας, κριτικός, γαστρονόμος, οπαδός της Μπαρτσελόνα και εν γένει πολυπράγμων».

 

II

 

Φέλιξ δε Αθούα

 

[ΕΓΩ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΤΙ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΟΙ ΜΕΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΕ]

 

Εγώ δεν ξέρω τι περιμένουμε οι μεν από τους δε,

ούτε τον λόγο για να ’χω το χέρι μου πιστό σύμμαχο.

 

Τίποτα δεν μπορώ να περιμένω από ένα χέρι

ικανό να δείχνει τον δίκαιο και τον φαύλο

ή να γράφει ποιήματα στις κάμαρες

ενός καλοκαιριού ποτισμένου με κρασί κι αλάτι κι αίμα.

 

Μόνο, ίσως,

να θυμάται άλλους ανθρώπους

που τώρα σέρνονται ανάμεσα σε νεκρά πουλιά

και να ζει στα σοβαρά ένα ημερολόγιο

τα ψέματα του οποίου αδυνατούν να κρύψουν

το εφήμερο της αρίθμησής του.

 

από τη συλλογή: Lengua de cal, 1972

 

 

Ο Félix de Azúa (Βαρκελώνη, 1944) είναι ποιητής, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος και μεταφραστής. Μέλος της Ισπανικής Βασιλικής Ακαδημίας από το 2015.

 

III

 

Λεοπόλδο Μαρία Πανέρο

 

H ΠΑΡΑΙΣΘΗΣΗ ΕΝΟΣ ΧΕΡΙΟΥ, Ή Η ΜΕΤΑΘΑΝΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΟΓΗ ΕΛΠΙΔΑ ΣΤΗΝ ΕΥΣΠΛΑΧΝΙΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ

 

Στην Isa-belle Bonet
«Όλη την ευδαιμονία του κόσμου

τη βρίσκω στη Σουλέικα

όταν τη σφίγγω λίγο στην αγκαλιά μου

νιώθω άξιος του εαυτού μου·

αν μ’ άφηνε, θα έχανα τα μάτια μου»
(Γκαίτε, Δυτικό-ανατολικό Ντιβάνι)

 

Μια γυναίκα με πλησίασε και στα μάτια της

    είδα όλους μου τους έρωτές γκρεμισμένους

και μ’ εξέπληξε που κάποια αγαπούσε ακόμη το πτώμα,

κάποια σαν εκείνη τη γυναίκα που το ψιθύρισμά της

επαναλάμβανε μες στη νύχτα την ηχώ όλων των ισοπεδωμένων ερώτων μου

και μ’ εξέπληξε που κάποια έγλειφε ακόμη στα κάκαδα

πεισματικά την ουσία που κάποτε ήταν χρυσός,

εκείνο που ο χρόνος απεκάθηρε σε τίποτα.

 

Και την είδα όπως εκείνος που βλέπει δίχως να το πιστεύει

στην έρημο τη σκιά κάποιου νερού,

 

την αγάπησα δίχως να τολμώ να το πιστέψω.

 

Και τότε της πρόσφερα το γυμνό μου μυαλό,

πρόστυχο σαν βάτραχος, πρόστυχο σαν τη

    ζωή,
σαν την ειρήνη που σε τίποτα δεν χρησιμεύει

προτρέποντάς τη καθημερινά να το αγγίζει

απαλά με τη γλώσσα της επαναλαμβάνοντας

έτσι μια τελετουργία που το μοναδικό της νόημα

είναι ότι το να το λησμονεί είναι ιερό.

 

από τη συλλογή: Narciso en el acorde último de las flautas, 1979

 

 

Ο Leopoldo María Panero (Μαδρίτη, 1948 – Λας Πάλμας δε Γκραν Κανάρια, 2014)​ ήταν ποιητής, το αρχέτυπο του καλλιεργημένου-καταραμένου.​ Υπήρξε ο πρώτος εκπρόσωπος της γενιάς του που συμπεριελήφθη στη λίστα των κλασικών συγγραφέων των εκδόσεων Cátedra.

 

IV

 

Μπλάνκα Αντρέου

 

Πες πως ήθελες να ’σαι άλογο λυγερό, όνομα

κάποιου αλόγου μυθικού,

ή μήπως όνομα τριστάνου, και σκοτεινού.

Πες το, άλογο ελληνικό, πως άγαλμα ήθελες να ’σαι εδώ και δέκα χιλιάδες χρόνια,

πες νότος, και πες περιστέρι πικροδάφνη λευκή,

πως θα ’θελες να ’σαι σε τέτοια πράγματα,

να πεθαίνεις στην ουσία τους, να ’σαι κίονας.

 

Πες ότι πάμπολλες φορές

αστρολάβοι, άστρα, το νεύρο των αγγέλων,

ήρθαν να κάνουν μουσική για τον Ρίλκε τον ποιητή,

όχι για τα γόνατά σου ή την ψυχή σου από τοίχο.

 

Ενόσω η μαριχουάνα αποστάζει θάλασσες πράσινες,

μιλάει στις μαζώξεις με τα δάκρυά της τα πράσινα,

ή κλέβει απ’ το φως το φως το πιο πράσινο,

δεν σε γνωρίζεις, δεν σε γνωρίζεις.

 

από τη συλλογή: De una niña de provincias que se vino a vivir en un Chagall, 1981

 

 

Η Blanca Andreu (Λα Κορούνια, 1959) είναι ποιήτρια. Το 1980, όταν ήταν μόλις 20 ετών, κέρδισε με την ποιητική συλλογή De una niña de provincias que se vino a vivir en un Chagall, το σημαντικό Βραβείο Adonáis. Ζει στη Λα Κορούνια και τα τελευταία χρόνια αποφεύγει τις δημόσιες εμφανίσεις.

 

V

 

Φελίπε Μπενίτεθ Ρέγες

 

ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΟΛΗΣ ΜΑΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

 

Υπάρχουν νύχτες που θα ’πρεπε να ’ναι η ζωή.

Έντονες μεγάλες νύχτες εξωπραγματικές

με την πικρή γεύση του εφήμερου

και τη δηλητηριώδη γεύση της αμαρτίας

–        σαν να ’μασταν πιο νέοι

και να μας επιτρεπόταν ακόμη να σπαταλάμε

αρετή, χρήμα και χρόνο ατιμωρητί.

 

Θα ’πρεπε να ’ναι η ζωή,

το σύμβολο όλης της ζωής μας,

η χρυσαφένια ανάμνηση της νιότης.

Και, σαν το απότομο ξύπνημα ενός παλιού πάθους,

να γύριζαν ξανά εκείνες οι νύχτες

για να μας πληγώσουν από ζήλια

για όλα όσα υπήρξαμε και ζήσαμε

κι ακόμη μερικές φορές μάς προκαλεί

με την ξεδιαντροπιά του.

Γιατί έπρεπε να ’ναι η ζωή.

 

Και ίσως ήταν, μιας και η ανάμνηση

τις διασώζει και τους εκχωρεί το προνόμιο να ενωθούν

σε μια μοναδική νύχτα θριάμβου,

αλησμόνητη, όπου ο κόσμος

θα έμοιαζε να έχει εναποθέσει

τα εντυπωσιακά και δελεαστικά καλά του

στα πόδια της αλαζονικής μας εφηβείας.

 

Μεγάλη ευπροσήγορη νύχτα, νύχτα χιονιού,

είθε η μνήμη να σε διατηρεί σαν θερμό πετράδι,

με λάμψη βεγγαλικών πανηγυριού,

στον σβησμένο ουρανό όπου αιωρούνται

οι νεκροί άγγελοι, οι εφηβικοί πόθοι.

 

από τη συλλογή: Los vanos mundos, 1985

 

Ο Felipe Benítez Reyes (Κάδιθ, 1960) είναι συγγραφέας, δημιουργός ενός πολυσύνθετου σύμπαντος που περιλαμβάνει ποίηση, μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια και επιφυλλίδες.

 

VI

 

Χούλιο Γιαμαθάρες

 

[Η ΡΑΘΥΜΙΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΓΛΥΚΙΑ ΚΑΙ ΓΑΛΑΖΙΑ]

 

Η ραθυμία μας είναι γλυκιά και γαλάζια και βασανισμένη τούτη την ώρα.

 

Όλα είναι τόσο νωχελικά σαν το διάβα ενός βοδιού πάνω στο χιόνι. Όλα τόσο μαλακά σαν τους κόκκινους καρπούς του λιόπρινου.

 

Ο παρατημός μας είναι μεγάλος σαν την ύπαρξη, βαθύς σαν τη γεύση των πατημένων φρούτων. Ο παρατημός μας δεν τελειώνει με την κούραση.

 

Δεν είναι ένα λάθος η νωχελικότητα, μήτε εκτείνονται στην ψυχή μας οι κοιλότητες της γνώσης.

 

Σε κάποιον μακρινό θαμνότοπο φωλιάζει ένα λαδοπούλι που γεννιέται τη μέρα. Νιώθω, μερικές φορές, τη βαθυκόκκινη δίψα του. Ο παρατημός του είναι τόσο γλυκός όσο και ο δικός μας.

 

Η νωχελικότητά του δεν στερείται συνήθειας.

 

από τη συλλογή: La lentitud de los bueyes, 1979

 

Ο Julio Llamazares (Βεγκαμιάν, Λεόν, 1955) είναι μυθιστοριογράφος, συγγραφέας ταξιδιωτικών βιβλίων, ποιητής και σεναριογράφος. Ήταν δύο φορές φιναλίστ του Εθνικού Βραβείου Λογοτεχνίας της Ισπανίας με τα μυθιστορήματα Το φεγγάρι των λύκων (1985) και Η κίτρινη βροχή (1988).

 

 

Επιμέλεια αφιερώματος και μεταφραστική επιμέλεια Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (Καθηγητής ΑΠΘ, μεταφραστής). Πρώτη δημοσίευση: ηλεκτρονικό περιοδικό Φρέαρ, τεύχος 16, Σεπτέμβριος 2025

 

Η μετάφραση έγινε στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Επιμόρφωσης «Ελληνοϊσπανικές Σπουδές, Ιστορία, Λογοτεχνία, Μετάφραση [ΕΛΙΣ]» του Κέντρου Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης του  Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, τον Ιούνιο του 2025. Στη μεταφραστική ομάδα συμμετείχαν οι: Κατερίνα Αποστολίδη, Χρυσάνθη Γιαννιά, Βασιλική Γάτσιου, Ξένια Γιόκαρη, Μαρία Δαμιτζόγλου, Θεώνη Κάμπρα, Λυδία - Θωμαΐς Κίσσα, Δέσποινα Κωστοπούλου, Χριστίνα Κωστοπούλου, Φωτεινή Μαντινάου, Μιχάλης Μερσίνης, Σεμίνα Μπάφα, Ειρήνη Οικονόμου, Βιβή Ουρανού, Αναστασία Παυλή, Μαργαρίτα Σαμψάκη, Γεώργιος Τζιρίτης, Γιώργος Χατζητριανταφύλλου, Βασιλική Χρηστάκου.